توافق تجاری محدود بین آمریکا و چین؛ نمایشی یا واقعی؟

به گزارش می متالز، پس از چندین ماه جنگ تعرفه‌ای بین آمریکا و چین، سرانجام روز جمعه 11 اکتبر (19 مهر) دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که دو کشور به یک توافق تجاری محدود اما بسیار مهم دست یافته‌اند.

دونالد ترامپ پس از پایان دیدارش با «لیو هی» معاون نخست‌وزیر چین، در یک نشست خبر مشترک در اتاق بیضی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ما امروز به یک توافق بسیار مهم در فاز اول دست پیدا کردیم که توافقی فوق‌العاده برای کشاورزان آمریکا خواهد بود. فاز دوم نیز تقریباً به‌زودی آغاز خواهد شد.»

استیون منوشین، وزیر خزانه‌داری آمریکا که در نشست خبری مشترک ترامپ و معاون نخست‌وزیر چین حضور داشت نیز در خصوص توافق جدید کشورش با چین اظهار داشت: «ما طی دو روز اخیر پیشرفت زیادی در مذاکراتمان داشتیم و به یک درک بنیادی از مسائل کلیدی رسیده‌ایم، اما هنوز کارهای زیادی باید انجام شود.»

بر اساس توافق تجاری محدودی که بین آمریکا و چین صورت گرفته، آمریکا از افزایش 5 درصدی تعرفه بر 250 میلیارد دلار از کالاهای چینی –که قرار بود از روز 15 اکتبر (23 مهر) اعمال شود- چشم‌پوشی می‌کند و در مقابل، چین نیز می‌پذیرد که بین 40 تا 50 میلیارد دلار محصولات کشاورزی از آمریکا وارد کند. همچنین مقرر شده است که در زمینه بهبود رعایت حقوق مالکیت فکری در چین نیز مذاکرات گسترده‌تری بین دو طرف انجام شود.

این توافق که امضای آن به سه هفته آینده موکول شده است، اگرچه برای دولت ترامپ یک موفقیت نسبی قلمداد می‌شود اما به گفته کارشناسان بلومبرگ، در مقایسه با وعده‌های انتخاباتی بزرگی که ترامپ درباره اصلاح تجارت با چین داده بود چیزی فراتر از یک گام کوچک نیست. از طرفی این توافق به نااطمینانی‌هایی که ترامپ با جنگ تجاری علیه چین به اقتصاد جهانی تحمیل کرده بود، پایان نخواهد بخشید.

هنوز در مورد اینکه آیا توافقی در این حد ارزش بیش از 18 ماه کشمکش تجاری و آسیب به زنجیره تأمین جهانی را داشته است یا نه، سؤالات بی‌پاسخ زیادی باقی مانده است. افزایش صادرات محصولات کشاورزی آمریکا به چین که بزرگترین دستاورد ترامپ در این توافق محسوب می‌شود، همان چیزی است که بیش از دو سال قبل دولت چین به آمریکا پیشنهاد کرده بود. بخش دیگری از این توافق را مذاکرات و تعهدات نامعلومی در حوزه رعایت حقوق مالکیت فکری و همچنین مسائل ارزی در چین تشکیل می‌دهد که مشخص نیست تا چه حد می‌تواند در ترمیم آسیب‌های وارد شده به اقتصاد آمریکا و چین مؤثر واقع شود.

اقتصاددانان در مورد توافق جدید چه می‌گویند؟

اگرچه همین توافق محدود و مبهم که حتی هنوز روی کاغذ نیز ثبت نشده است، بازارهای جهانی را تا حدی آرام خواهد کرد و از شدت نگرانی‌هایی که جنگ تجاری بین دو کشور بر اقتصاد جهانی حاکم کرده بود نیز خواهد کاست، اما به گفته «اسوار پراساد» استاد دانشگاه کورنل و رئیس سابق کارگروه اقتصاد چین در صندوق بین‌المللی پول، این توافق نمی‌تواند کمک چندانی به حل مشکلات واقعی بین دو کشور بکند. وی می‌گوید: «بعید است که این توافق بتواند هیچ‌یک از عوامل زمینه‌ساز اصطکاک تجاری بین دو کشور را رفع کند. هنوز یک شکاف بسیار عمیق وجود دارد که دو کشور را در زمینه مسائل ساختاری از هم جدا می‌کند.»

یلنا شولیاتیوا و تیم اورلیک از اقتصاددانان بخش مطالعات اقتصادی بلومبرگ نیز با دیده تردید به آینده این توافق نگاه می‌کند. آنها ساعتی پس از اعلام خبر توافق از سوی ترامپ در یادداشتی نوشتند: «تردیدهای منطقی در مورد اینکه آیا همین توافق کوچک نیز به مرحله اجرا خواهد رسید، وجود دارد. مقامات اعلام کرده‌اند که نهایی شدن جزئیات توافق بین سه تا پنج هفته زمان خواهد برد. مذاکرات گذشته در زمانی کمتر از این در هم شکسته شده بودند.»

وندی کاتلر، مذاکره‌کننده تجاری سابق دولت آمریکا که اکنون رئیس مؤسسه سیاست‌گذاری انجمن آسیا (Asia Socoety) فعالیت می‌کند نیز در خصوص توافق جدید بین آمریکا و چین می‌گوید: «به نظر می‌رسد طرح کلی توافق که روز جمعه از آن رونمایی شد، بسیار شبیه چارچوبی است که دو سال قبل استیون منوشین وزیر خزانه‌داری و ویلبر راس وزیر بازرگانی آمریکا در مذاکرات خود با طرف چینی بر سر آن توافق کردند اما از سوی ترامپ رد شد. این توافق بیشتر به یک توافق سبک شبیه است تا یک توافق بسیار اساسی طبق گفته ترامپ. از طرفی این توافق هنوز روی کاغذ نیامده و می‌تواند طی مذاکرات نهایی باز هم ضعیف‌تر شود.»

اعلام توافق تجاری بین آمریکا و چین، واکنش فوری کنگره را نیز به دنبال داشت. سناتور «چاک گرسلی» رئیس کمیته اقتصاد و دارایی سنای آمریکا در خصوص این توافق به خبرنگاران گفت: «بعد از منافع بسیار زیادی که در این راه فدا شد، آمریکایی‌ها به چیزی کمتر از یک توافق کامل، قابل‌اجرا و منصفانه با چین اکتفا نخواهند کرد.»