هفت سال از خروج شرکتهای بینالمللی از صنعت نفت ایران میگذرد، هفت سالی که تحریمهای یکجانبه غرب بر صنعت نفت کشور و البته شرکای خارجی آن تحمیل کرد. حال در آستانه یکسالگی برجام، شرکت ملی نفت ایران از تایید صلاحیت 29 شرکت بینالمللی از 54 شرکتی که برای حضور در پروژههای نفتی ایران اعلام آمادگی کرده بودند، خبر میدهد. به این ترتیب 25 شرکت بینالمللی از تمام شرکتهایی که برای حضور در صنعت نفت ایران داوطلب بودهاند، به علت کسب نکردن حداقلهایی که شرکت ملی نفت ایران تعیین کرده بود، از چرخه رقابت با سایر شرکتها باز ماندند. آنطور که مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران پیش از این اعلام کرده بود «با توجه به بهبود فضای رقابتی و مناسب شدن قیمت نفت در پسابرجام، شرکت ملی نفت ایران در تصمیمگیری برای همکاری با شرکتهای بینالمللی، سختگیرتر شده است و شرکتهای معتبر و تکنیکی در اولویت همکاری قرار دارند.» به این ترتیب شرکتهای بینالمللی اکتشاف و تولید (E&P) یا شرکتهای بینالمللی نفتی (IOC) و همچنین شرکتهایی که رتبه اعتباری یکی از سه سازمان معتبر فیچ، استاندارداند پورز و مودی را در اختیار داشته باشند، برای انتخاب از سوی شرکت ملی نفت در اولویت قرار داشتهاند. معاون امور توسعه و مهندسی وزیر نفت در همین زمینه به «دنیای اقتصاد» گفت: اولین مناقصه تا پایان سال جاری برای میدان نفتی آزادگان اجرایی خواهد شد و بعد از آن یکی پس از دیگری شاهد برگزاری مناقصهها خواهیم بود.
اما درحالیکه شرکتهای زیادی برای حضور در صنعت نفت ایران، بهعنوان کشوری که بیشترین ثبات سیاسی و اقتصادی را در منطقه دارد اعلام آمادگی کرده بودند، در نهایت معیارهای شرکت ملی نفت باعث حضور نامهایی مانند شل، توتال، انی، لوک اویل، پتروناس، سینوپک و... در لیست نهایی شرکتهای مجاز برای حضور در نخستین مناقصه بر اساس قراردادهای جدید نفتی شد. از دیگر سو غیبت شرکتهای بزرگ نفتی مانند روسنفت، زاروبژنفت، تات نفت و... نیز مهر تاییدی بر سختگیری شرکت ملی نفت برای پذیرش شرکتهای داوطلب است.
یک منبع آگاه در شرکت ملی نفت در رابطه با چرایی رد صلاحیت برخی شرکتهای مطرح، میگوید: اگرچه شرکت بزرگی مانند روسنفت چیزی حدود 5 میلیون بشکه تولید روزانه را در کارنامه خود دارد و در روسیه شرکت بزرگی بهشمار میرود، اما از آنجا که امتیاز کافی بر اساس حداقلهایی که ما تعیین کرده بودیم را به دست نیاورد، شانس حضور در مناقصه نفتی ایران را از دست داد. به گفته این منبع آگاه، شرکتهای رد صلاحیت شده، امتیازهای کافی در ارتباط با توان مالی، توان فنی و روابط بینالملل را به دست نیاوردهاند. این منبع در ادامه با تاکید بر اینکه حداقلهایی که شرکت ملی نفت برای انتخاب شرکتها در نظر گرفته بود، در سطحی بالا قرار داشت، میگوید: اگر قرار بود کف انتظارات را پایین در نظر بگیریم، حالا شرکتهای زیادی در لیست مناقصهها حضور داشتند.