تالک، فصلی جدید در معدنکاری افغانستان

به گزارش می متالز، این داستان اما امروز فصل جدیدی پیدا کرده و وزارت معدن و نفت (پترولیوم) این کشور از صدور ۷۶ تن سنگ تالک فرآوری شده از افغانستان به اردن خبر می‌دهد. نخستین بار است که تالک که در تولید پودر بچه کاربرد دارد، در داخل افغانستان فرآوری شده و به طور رسمی از این کشور آسیای جنوبی و محصور در خشکی صادر می‌شود.
به گزارش روزگار معدن به نقل از بی‌بی‌سی انگلیسی، ولایت شرقی ننگرهار در افغانستان دارای معادن تالک است. در ۳ ماه نخست سال گذشته میلادی، حدود ۵۰۰ هزار تن تالک از دل کوه‌های این منطقه استخراج شد؛ مناطقی که از کنترل دولت دور هستند و طالبان بزرگ‌ترین سهامدار این تجارت پرسود به شمار می‌آید. مسیر کامیون‌هایی که بار تالک را از معادن ننگرهار حمل می‌کنند به جای کارخانه‌های فرآوری داخل افغانستان به پاکستان منتهی می‌شود. در آنجا این مواد با تالک داخلی مخلوط و به سراسر جهان صادر می‌شود. امریکا بزرگ‌ترین خریدار تالک از پاکستان است و بیش از ۴۰ درصد تالک پاکستان را وارد می‌کند. بازارهای اروپایی جایگاه دوم را دارند.

صادرات رسمی تالک به اردن

با این حال بنا به گزارشی که بی‌بی‌سی منتشر کرده، وزارت معدن و نفت (پترولیوم) افغانستان اعلام کرده که این کشور برای نخستین بار ۷۶ تن سنگ تالک فرآوری شده به اردن صادر کرده است.
عابدالله عربزی، مدیر شرکت خصوصی افغانستان که سنگ تالک فرآوری شده را به اردن صادر کرده، می‌گوید برای فروش و بازاریابی تالک افغانستان در شمار دیگری از کشورهای جهان نیز نمایندگی ایجاد کرده است. به گفته او، بازاریابی برای تالک افغانستان در انگلیس، ایتالیا، ترکیه، چین، هند، ژاپن و اندونزی نیز آغاز شده است.
این در حالی است که بهار امسال، موسسه بین‌المللی «گلوبال‌ویتنِس» گزارش داد درآمد طالبان از استخراج و تجارت تالک در ننگرهار در شرق افغانستان در سال به حدود ۴ میلیون دلار می‌رسد و داعش نیز سهمی صدها هزار دلاری از این کسب و کار دارد. در این گزارش همچنین آمده که این گروه‌ها سالانه از تمام منابع معدنی افغانستان حدود ۳۰۰ میلیون دلار به‌دست می‌آورند.
به گزارش گلوبال‌ویتنس، تمام تالک استخراج شده در افغانستان به پاکستان صادر می‌شود. تا یک سال پیش روزانه ده‌ها کامیون بار سنگ تالک به طور مستقیم از دل کوه‌های ننگرهار از مسیری که بیشتر از سوی طالبان کنترل می‌شد، به پاکستان می‌رفت.
عربزی می‌افزاید: تالک افغانستان در سطح جهان رتبه یک را دارد. به گفته او پیش از این سنگ تالک به پاکستان، منتقل و به نام تالک پاکستان از آن کشور صادر می‌شد. او همچنین از تلاش شرکت خود برای وارد کردن تالک افغانستان به طور مستقیم به بازارهای جهانی خبر می‌دهد.

رنجور از ضعف کنترل دولت

وزارت معادن و پترولیوم افغانستان پیش از این تایید کرده بود که کنترل نداشتن بر معادن افغانستان باعث شده است طالبان و داعش از این معادن پول به‌دست آورند. حالا مسئولان این وزارت مدعی هستند که تا حد زیادی مانع استخراج غیرقانونی ذخایر معادن تالک شده‌اند. بر اساس اعلام مسئولان این وزارتخانه، حدود ۳۲ شرکت کوچک و بزرگ در زمینه استخراج و فرآوری تالک در افغانستان فعال هستند.
عبدالقدیر متفی، سخنگوی وزارت معادن و پترولیوم افغانستان می‌گوید این وزارتخانه تلاش می‌کند با جلب سرمایه‌گذاران خارجی، صادرات تالک به بیرون از افغانستان را گسترش دهد.
متفی نیز صدور تالک به اردن را تایید می‌کند و می‌گوید اکنون در افغانستان شرکت‌هایی وجود دارند که قادر به استخراج و فرآوری تالک هستند.
او می‌گوید استخراج و فرآوری این ماده در افغانستان باعث می‌شود صدور آن نیز برای افغانستان سودآور باشد. به گفته متفی، پیش از این تالک افغانستان به طور خام صادر می‌شد و سود آن نیز به جیب سایر کشورها می‌رفت.
به گفته مسئولان افغانستان، معادن تالک افغانستان که بیشتر در ولایت‌های ننگرهار در شرق، پروان در شمال، قندهار در جنوب، کابل در مرکز و پکتیا در جنوب شرق افغانستان قرار دارند، از مرغوب‌ترین انواع تالک هستند.
دولت افغانستان تاکنون ۱۴۰۰ منطقه در نقاط مختلف این کشور را شناسایی کرده که گفته می‌شود ذخایر گوناگون معدنی را در خود جای داده‌اند. مقام‌های افغان باور دارند تا سال ۲۰۲۴ میلادی (۱۴۰۳ خورشیدی) حدود ۵۰ درصد درآمد افغانستان از استخراج معادن این کشور تامین خواهد شد. این در حالی است که دولت افغانستان، سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ میلادی (۱۳۹۳ تا ۱۴۰۳ خورشیدی) را دهه تحول نامیده بود اما به نظر نمی‌رسد تاکنون دستاورد چشمگیری در این زمینه به‌دست آمده باشد.

محاسبات سازمان‌های جهانی

نرگس نهان، سرپرست کنونی وزارت معادن و پترولیم افغانستان در این باره به بی‌بی‌سی می‌گوید: وقتی مواد معدنی به طور خام به فروش می‌رسند درآمد حاصل از آنها بسیار کم است. معدنکاری که در افغانستان تالک استخراج می‌کند می‌گوید استخراج یک تن تالک ۱۴ دلار هزینه دارد، تاجر پاکستانی نیز برای هر تن تالک فقط ۶۰ دلار پرداخت می‌کند و آن را در پاکستان به بهای ۱۶۰ دلار در هر تن می‌فروشد. او در پاسخ به پرسش بی‌بی‌سی درباره برآورد گلوبال‌ویتنس از درآمد سالانه ۳۰۰ میلیون دلاری طالبان و صدها هزار دلاری داعش از ذخایر تالک ننگرهار توضیح می‌دهد: ما نمی‌گوییم داعش و طالبان از تالک افغانستان درآمدزایی نمی‌کنند اما حرف ما این است که این ارقام مبالغه‌آمیز هستند چون تالک آن‌قدر گران نیست که این درآمد را ایجاد کند. ما از گلوبال‌ویتنس می‌خواهیم بگوید بنابر چه محاسباتی به این ارقام رسیده است؟ او در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود کم‌درآمد بودن شرکت‌های تولیدکننده تالک باز هم آنها در افغانستان فعالیت می‌کنند، می‌گوید: ما کارگروه محافظت از معادن را ایجاد و با شورای امنیت نیز گفت‌وگو کردیم تا نقشه‌ای از وضعیت معادن افغانستان به‌دست آوریم. وی می‌افزاید: در پهنه‌هایی که مشکل امنیتی وجود ندارد، می‌توانیم پیش رویم و در مناطقی که مشکل امنیتی دارند، کار کنیم اما تا وقتی که به این نقشه دسترسی نداشته باشیم، کاری نمی‌توانیم انجام دهیم.

مشکل فقط تالک نیست

فقط تالک نیست، استخراج سنگ‌های قیمتی مانند لاجورد از معادن افغانستان، بخش بزرگی از منابع درآمد طالبان را تامین می‌کند و داعش نیز با طالبان بر سر دستیابی به قلمروی مواد معدنی جنگ دارد. بخش دیگر مواد معدنی را نیز این کشور برداشت کرده و از آن درآمدزایی می‌کند. ننگرهار، هم‌مرز پاکستان است. این ولایت ذخایر غنی تالک، سنگ مرمر و کرومیت دارد. ننگر در مسیر قاچاق مواد معدنی، مواد مخدر و دیگر کالاهای افغانستان به پاکستان قرار دارد. دولت افغانستان اما همواره نگران استخراج مواد معدنی کشور در خارج از کنترل آن بوده است؛ از بدخشان در شمال کشور گرفته تا ننگرها در شرق آن.