معدن در تقابل با یوزپلنگ آسیایی نیست

به گزارش می متالز، یکی از نمونه‌های بارز که در این زمینه می‌توان به آن اشاره کرد آنومالی ۹۱ D است که در نزدیکی معدن چادرملو قرار دارد. در این محدوده تعدادی یوزپلنگ آسیایی که نسل‌شان روبه انقراض است زندگی می‌کنند. این موضوع باعث شده امکان عملیات معدنکاری در این منطقه با چالش همراه شود. به همین دلیل باید برنامه‌ریزی و همچنین همکاری میان محیط‌زیستی‌ها و معدنکاران برای رفع این نوع از چالش‌ در دستور کار قرار گیرد تا ضمن حفظ جانداران و محیط‌زیست منطقه ادامه فعالیت معدنی میسر شود. گفتنی است در ایران کمتر از ۵۰ یوزپلنگ وجود دارد و میزان زادآوری آنها نیز اندک است. چندی‌پیش در یکی از مناطق کشور (جاجرم) یکی از توله‌یوزها که از منطقه حفاظت شده خارج شده بود مورد حمله سگ‌های محلی قرار گرفت که خوشبختانه نجات پیدا کرد؛ همین موضوع بهانه‌ای شد تا گذری بر این موضوع داشته باشیم و زندگی یوزپلنگان و معدنکاری در کنار آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
 

ادامه فعالیت معدن چادرملو

همانگونه که گفته شد مجتمع معدنی چادرملو یکی از همین مجموعه‌هاست که برای ادامه فعالیت‌هایش باید از منطقه‌ای به نام آنومالی D۱۹ که قسمتی از زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است مواد معدنی استخراج کند؛ این در حالی است که به گفته کارشناسان محیط‌زیست حضور معدنکاران در این منطقه می‌تواند حیات این جاندار روبه انقراض را به خطر بیندازد.
به گفته مدیران مجتمع بزرگ معدنی و صنعتی چادرملو، ادامه فعالیت این مجتمع نیازمند تامین مواد اولیه بیشتری است که می‌توان آن را از این محدوده تامین کرد. البته این پایان کار نیست و می‌بینیم در برخی دیگر از مناطق حفاظت‌شده نیز مشکلات و چالش‌های اینچنینی بسیاری وجود دارد و معدنکاران و محیط‌زیستی‌ها را در تقابل با یکدیگر قرار داده است.
جانشین مدیر مجتمع معدنی سنگ‌آهن چادرملو در این‌باره می‌گوید: باید آنومالی D۱۹ سریعتر به چادرملو واگذار شود. زیرا ذخیره این معدن تا ۴ سال دیگر به اتمام خواهد رسید و برای ادامه زنجیره تولید محصولات معدنی نیاز به ماده اولیه به شدت احساس می‌شود.
به گفته ‌عباس بیگ، برآورد اولیه ذخیره این آنومالی ۱۰۰میلیون تن بوده و باید برای اعلام دقیق میزان ذخیره‌اش اکتشاف‌های تکمیلی انجام شود.
 به گزارش ماین‌نیوز؛ وی با بیا ‌این مطلب اظهار امیدواری کرد مسئولان استانی و کشوری همکاری لازم برای رفع چالش‌های زیست‌محیطی از خود نشان دهند. سوالی که در این میان مطرح می‌شود آن است که چرا باید نیاز واحدهای معدنی در کشور تنها از محدوده‌های نزدیک به معدن تامین شود که زیستگاه پستانداران مهم ازجمله یوزپلنگ است؟ پاسخ این سوال را می‌توان با بررسی شرایط منطقه و میزان صرفه اقتصادی آنها از این کار یافت. وجود نداشتن زیرساخت مناسب برای جابه‌جایی مواد معدنی از یکسو و بالا بودن هزینه‌های حمل‌ونقل و نداشتن ماشین‌آلات مناسب برای حمل این مواد، همگی باعث می‌شود مصرف‌کنندگان مواد معدنی تمایلی به تامین مواد اولیه خود از دیگر معادن که فاصله بیشتری با آنها دارند، داشته باشند.
 

زیستگاه یوزها مناطق کویری و بیابانی است

به نظر می‌رسد ارائه راهکارهای دقیق و با برنامه‌ریزی ازپیش تعیین‌شده می‌تواند تا حدودی از این مشکلات بکاهد. به عنوان مثال اگر زیرساخت‌ها و میزان هزینه‌های حمل‌ونقل در ایران در حد قابل‌قبولی بوده و از صرفه اقتصادی برخوردار باشد شاید دیگر واحدهای معدنی مجبور نشوند برای ادامه حیات خود و تامین نیازشان به مناطقی که سال‌هاست به عنوان زیستگاه این موجودات ارزشمند یاد می‌شوند، روی بیاورند. چراکه تقریبا تمامی معادن کشور در مناطق بیابانی و با اقلیم خاص قرار گرفته‌ و زیستگاه این جانداران در این مناطق است، حال اگر بهره‌برداران و شرکت‌های صنایع معدنی بخواهند غیر از منطقه‌ای که در آن قرار دارند از جای دیگر مواد معدنی تامین کنند با مشکل زیرساخت و بالا بودن هزینه حمل‌ونقل روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل تمامی تلاش خود را برای تهیه مواد اولیه از محدوده‌ای نزدیک به خود می‌گذارند. بنابراین می‌توان گفت محیط‌زیست و هرآنچه در آن وجود دارد باید حمایت همه‌جانبه از سوی جوامع مختلف به ویژه صنعت معدنکاری داشته باشد. در برابر این موضوع باید محیط‌زیستی‌ها و فعالان این عرصه نیز تعامل کافی با معدنکاران داشته باشند و زمینه فعالیت‌های معدنی را فراهم کنند.
در این میان راهکاری که برای رسیدن به این اهداف می‌توان ارائه داد، آموزش هر۲ بخش است. به این شکل که فعالان معدنی را با مسائل و ضوابط زیست‌محیطی آشنا کنند تا هنگام فعالیت کمترین آسیب به محیط‌زیست و جانداران منطقه وارد شود و در کنار آن کارشناسان و فعالان زیست‌محیطی نیز با مقوله معدنکاری آشنا شده و بتوانند آنها را در انجام هرچه بهتر کارها یاری دهند. اجرایی کردن این موضوع برای بومیان منطقه نیز بسیار مهم و ضرروی است.
آشناکردن آنها با فعالیت‌های معدنی از یکسو و آگاه کردن آنها با ارزش حیات وحش کشور می‌تواند از بروز حوادث تلخ جلوگیری کند. به عنوان مثال اتفاقی که چندی پیش در منطقه جاجرم خراسان شمالی رخ داد نمونه بارز نیاز به آموزش برای اهالی مناطقی است که برخی از جانداران روبه انقراض همچون یوزپلنگ آسیایی را در کنار خود دارند.
۲۳ شهریور در شمال شرقی میاندشت جاجرم که یکی از زیستگاه‌های زادآوری یوزپلنگ آسیایی است، توله یوزی که از منطقه حفاظت‌شده خارج شده بود مورد حمله سگ‌های محلی قرار گرفت و به بالای درخت پناه برد؛ خوشبختانه بعد از مشاهده این اتفاق از سوی دامداران محلی به اداره محیط‌زیست جاجرم اطلاع داده شد و عده‌ای از محیط‌بانان و دوستداران حیات‌وحش در محل حاضر شدند و منطقه را برای بازگشت این توله یوزپلنگ امن کرده و آن را به آغوش طبیعت بازگرداندند.
تمامی این مسائل در حالی مطرح می‌شود که ما در ایران با خطر انقراض یوزپلنگ روبه‌رو هستیم، در نتیجه باید با دیدن مشاهداتی در این باره، آنها را به سرعت به اداره محیط‌زیست اطلاع داد.
 

نگاهی به تعداد یوزپلنگ‌ها در ایران

یکی از فعالان زیست‌محیطی در این باره گفت: آمار دقیقی از یوزپلنگ‌ها در ایران وجود ندارد اما برخی آمارها نشان می‌دهد تعداد این جاندار در ایران کمتر از ۵۰ قلاده و تعداد یوزپلنگ‌های ماده که وجودشان اثبات شده کمتر از ۵ قلاده است. همچنین زیستگاه تمام یوزپلنگ‌های ماده در زیستگاه شمالی یعنی توران و میاندشت قرار گرفته‌ و خارج از این ۲ زیستگاه یوزپلنگ ماده‌ای دیده نشده است.
وی با بیان این مطلب در ادامه گفت: در استان یزد نیز نزدیک به ۵ سال است که یوزپلنگ ماده‌ دیده نشده اما ۴ قلاده یوزپلنگ نر در منطقه دره انجیر بافق و سیاه‌کوه شناسایی شده‌اند. همچنین در استان خراسان جنوبی نیز به مدت ۵ سال و در اصفهان و کرمان نیز سال‌های طولانی است که یوزپلنگ دیده نشده است. وی افزود: درباره رشد جمعیتی این نسل از یوزپلنگ‌ها نیز باید بگوییم در سال گذشته ۲قلاده یوزپلنگ در پارک ملی توران و امسال نیز در میاندشت ۳ توله یوزپلنگ دیگر به دنیا آمدند که در آخر هفته گذشته نیز یکی از این توله یوزپلنگ‌ها که از زیستگاهش خارج شده بود مورد حمله سگ‌ها قرار گرفت و به بالای درخت پناه برده بود. خوشبختانه این توله یوزپلنگ با کمک محیط زیستی‌ها نجات پیدا کرد.
به گفته این فعال محیط زیستی، زیستگاه‌های یوزپلنگ‌ها در مناطق دشتی و بیابانی و در استان‌های سمنان، خراسان‌شمالی، خراسان جنوبی، یزد و اصفهان و کرمان است اما زیستگاه‌های زادآور تنها در پارک ملی توران در سمنان و پناهگاه حیات وحش میاندشت در خراسان شمالی است.
براساس اطلاعات موجود، یوزپلنگ‌هایی که زیستگاهشان در استان یزد است همگی از جنس نر بوده و ۵ سال دارند. همچنین در سال‌های گذشته یوزپلنگ ماده‌ای در این منطقه زندگی می‌کرد که به دلایلی کشته شد.
 

سخن آخر...

به نظر می‌رسد برای حفظ محیط‌زیست و حیات وحش کشورمان در کنار معادن و ذخایر ارزشمند موجود در آن باید چاره‌ای اندیشید. ایجاد یک فضای مناسب و به دور از هرگونه خطر برای جاندارانی همچون یوزپلنگ‌ها از یکسو و لزوم رسیدن به اهداف تعریف‌شده در افق ۱۴۰۴ برای صنایع مختلف معدنی که مدت‌زمان اندکی به آن باقی‌ مانده سبب شده معدنکاران و محیط‌زیستی‌ها با سرعت بیشتری به رفع این چالش‌ها بپردازند. امید است هرچه زودتر شاهد ایجاد فضای گرم بین محیط‌زیست و معدن در کشورمان باشیم.