بعد از پاکستان حالا نوبت افغانستان است که از مزایای جاده ابریشم جدید بهره ببرد/ نقش ایران در پروژه جاده ابریشم کجاست؟

به گزارش می متالز، کیوان جعفری طهرانی تحلیلگر ارشد بازارهای بین المللی معدن و صنایع معدنی در یادداشتی نوشت: آمادگی چین برای میزبانی از نشست با افغان ها نشان می‌دهد که پکن بیش‌تر از گذشته به افغانستان علاقه‌مند شده است. 

چین به شدت در حال رشد است و این کشور از افکار انقلابی مائو تسه ‌تونگ (Mao Zedong) رهبر انقلاب 1949، آهسته‌آهسته فاصله می‌گیرد و شی جین ‌پینگ، رئیس‌ جمهور کنونی چین، برای این کشور مسیری جدید انتخاب کرده است. 

وقتی به شهرهای چین سفر کنید به وضوح خواهید دید که این کشور در حال عبور بسیار آرام و بی سر‌و‌صدا از افکار انقلابی دوره مائو است و دیگر در شانگهای و پکن، تمثال‌ها و عکس‌های دوره مائو دیده نمی شود.

دولت انقلابی‌ای که مائو تسه‌ تونگ ایجاد کرد، به نهادی جا افتاده مبدل شده است که حکومت کنونی چین ناگزیر است برای نگهداشت و پایداری آن به ایده‌ها و راه‌های جدید متوسل شود. 

رئیس‌ جمهور کنونی چین طی سخنرانی‌ اول اکتبر امسال (9 مهر 1398) خود بابت هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین، حزب حاکم را خطوط اساسی سیاست داخلی، ‌خارجی و اقتصادی این کشور قرار داده و چین کنونی با بسیاری از مسایل، دیگر برخورد ایدیولوژیک ندارد و این کشور خیلی با‌ثبات شده است. 

در سرزمین پهناور و پرجمعیت چین، به رغم بسته بودن فضای سیاسی و تک‌حزبی‌بودن حاکمیت،‌ هیچ نوع شورش، انقلاب، کودتا و اغتشاشی وجود ندارد و موتور رشد اقتصادی به سرعت در حال حرکت است. چین با مساحت بزرگ و جمعیت یک میلیارد و چهارصد میلیونی‌اش امن است و از نظر اقتصادی رشد می‌کند.  

رئیس‌ جمهور کنونی چین به این نتیجه رسیده است که ثبات امنیتی و رشد اقتصادی چین را با افکار و برنامه‌هایی که دارد تضمین نماید. یکی از برنامه‌های رئیس ‌جمهور کنونی در این زمینه، باز کردن بیش‌تر دروازه‌ چین به روی کشورهای دیگر و بالعکس است. از اینرو ابر پروژه 1000 میلیارد دلاری‌ «یک کمربند-یک جاده» وی تمام خطوط تجاری و تزانزیتی دوره‌های باستان و سده‌های آسیای میانه‌ را از نو احیا می‌کند.  

در کنار این پروژه، چین حالا مثل یک ابرقدرت عمل می‌کند و روشن است که وقتی کشوری به ابرقدرت بدل شود،‌ نمی‌تواند همسایه‌ خود یعنی افغانستان را نادیده بگیرد. 

چین همسایه‌ افغانستان است و همان طوری که شوروی به عنوان یک ابرقدرت نتوانست افغانستان را نادیده بگیرد، ‌چین ابرقدرت هم نمی‌تواند. ابرقدرت‌ها سخت تلاش می‌کنند که در همسایه‌گی‌شان ثبات برقرار باشد. از اینرو پروژه‌هایی مثل جاده ابریشم جدید یا یک‌کمربند-یک جاده زمانی تثبیت می‌شوند که ثبات امنیتی و آرامش در منطقه حاکم باشد. به همین دلیل است که چین بسیار علاقه‌مند به ایجاد ثبات‌ در کشورهایی است که پیرامون قلمرو این کشور قرار دارند. 

چین به پایان جنگ داخلی در نپال کمک کرد و شورشیان مائوئیست (حزب کمونیست) نپال حاضر شدند که با نیروهای سیاسی طرف‌دار هند در آن کشور به توافق برسند. این توافق به جنگ داخلی در نپال پایان داد و چین قلمروش را از طریق جاده با آن وصل کرد. چین تقریباً مشکلات خودش را با تمام همسایه‌هایش حل کرده است و پکن به رغم  اختلاف مرزی با هند، روابط خود را با دهلی ‌نو چنان ارتقا داده است که امروز دیگر هیچ یک از این دو کشور، دیگری را دشمن خود نمی‌دانند. این دو کشور از تجربه‌ تلخ جنگ اواسط دهه‌ شصت میلادی‌ که در آن تلفات و خسارات هنگفتی به هند وارد شد، درس گرفته‌اند. 

روابط چین با مغولستان هم بسیار عادی و در سطح بسیار خوبی است. همچنین پکن در تلاش برای نفوذ گسترده در افغانستان است. جامعه‌ استراتژیک کابل هم به بهبود روابط با چین بسیار علاقمند است. به همین دلیل است که پکن میزبانی گفت‌وگوها با افغان ها را پذیرفته است. این امر نشان می‌دهد که تلاش‌های چین برای تأمین ثبات و توافق سیاسی در افغانستان،‌ در هماهنگی با ایالات متحده انجام می‌شود. 

چین از تلاش‌های سیاسی برای پایان جنگ در افغانستان استقبال می‌کند.  پکن سخت نگران خروج شتاب‌زده‌ و بی‌موقع نیروهای امریکایی از افغانستان نیز هست. این کشور نگران است که خروج شتاب‌زده سربازان امریکایی،‌ افغانستان را به سال 1992 برگرداند. چین می‌داند که برگشت افغانستان به آن زمان سبب تقویت نیروهای اسلام‌گرایی می‌شود که با جنبش اسلامی ترکستان شرقی پیوند دارند. این سازمان متشکل از مردان مسلح اسلام‌گرای اویغوری است که برای جدایی سین کیانگ (Xinjiang) از پیکر چین و برگرداندن آن به قلمرو یک خلافت ایدیولوژیک می‌جنگند. 

یک واقعیت مهم دیگر هم این است که چین به رغم روابط استراتژیکی که با پاکستان دارد، ‌در حال حاضر افغانستان را از عینک این کشور نمی‌بیند و تعامل بسیار منطقی بین دولت افغانستان و چین وجود دارد.

حال سوال اینجاست که ایران با وجود قرار گرفتن در مسیر گذر جاده ابریشم قدیم پس چرا در هیچ یک از برنامه های چین در ابر پروژه Belt & Road Initiative حضور ندارد و این همسایگان ایران هستند که با ابتکار عمل نقش پر رنگ خود را در این پروژه ایفا می نمایند.