ثبات عرضه و افزایش تقاضا در اوراق تامین مالی

به گزارش می متالز، ارزش بازار اوراق تامین مالی در پایان شهریور سال ۱۳۹۸ به ۸۶۰ هزار میلیارد ریال رسیده که این رقم نسبت به پایان سال قبل تنها ۱.۱ درصد افزایش یافته است. علت اصلی عدم رشد ارزش بازار اوراق تامین مالی و ثبات نسبی شرایط سمت عرضه این بازار تا پایان ششمین ماه سال، عدم ورود اوراق تامین مالی دولتی مربوط به قانون بودجه سال ۱۳۹۸ به بازار سرمایه بوده است.

با توجه به عدم تغییر محسوس ارزش بازار اوراق تامین مالی در فصول اخیر و عدم رشد آن به تناسب سایر متغیرهای اقتصاد ایران، نسبت اندازه بازار تامین مالی به تولید ناخالص داخلی، میزان نقدینگی و ارزش بازار سهام، از ابتدای سال ۱۳۹۷ تاکنون روند نزولی داشته است. در حال حاضر نسبت اندازه بازار اوراق تامین مالی به نقدینگی حدود ۴ درصد است که این رقم، کمترین میزان از زمستان ۱۳۹۶ است. مقایسه تطبیقی نیز نشان می‌دهد که این نسبت بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی (میانگین ۴۰ درصد برای کشورهای عضو OECD) است و حتی برای کشورهای در حال توسعه (نظیر ترکیه و عربستان) نیز این رقم به ندرت کمتر از ۲۰ درصد است. به نظر می‌رسد که با توجه به تحولات اقتصاد ایران در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، توسعه بازار اوراق تامین مالی باوقفه مواجه شده است.

شایان ذکر است انتشار شاخص مراکز مالی جهان (GFCI) برای نیمه دوم سال ۲۰۱۹ نیز نشان می‌دهد که وضعیت بازار سرمایه ایران طی یک سال گذشته تغییر چندانی نداشته و شاخص آن تقریبا ثابت مانده است. شاخص مذکور برای ۱۱۴ بورس مختلف در دنیا محاسبه و گزارش می‌شود و از ترکیب ۱۳۴ متغیر در ابعاد مختلف نظیر زیرساخت‌ها، اعتبار منطقه‌ای، توسعه ابزارهای نوین و سرمایه انسانی حاصل می‌شود.

با توجه به عدم انتشار قابل ملاحظه اوراق ( دولتی و شرکتی) طی شش ماه اخیر، ترکیب اوراق نیز تغییر چندانی نداشته و همچنان سهم اصلی بازار در اختیار انواع اوراق دولتی است. سهم اوراق شرکتی از بازار اوراق تامین مالی از بهمن‌ماه ۱۳۹۶ تاکنون همواره کمتر از ۲۰ درصد بوده است.

برخلاف سمت عرضه، سمت تقاضای اوراق تامین مالی در نیمه اول سال دارای روند افزایشی بوده است. هرچند که با توجه به دلایلی نظیر سودآوری مناسب بازار سهام و اقبال سرمایه‌گذاران به آن، مجموع معاملات اوراق تامین مالی در نیمه اول سال نسبت به سال گذشته کمتر بوده اما روند صعودی آن (با وجود عدم عرضه اوراق جدید) کاملا مشهود است. میزان معاملات اوراق تامین مالی در شهریورماه، بیشترین میزان در شش ماه گذشته بوده است.

بررسی میانگین نرخ بازده تا سررسید (YTM) اوراق تامین مالی موجود در بازار سرمایه طی ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که این نرخ در شهریورماه روند کاهشی داشته و از محدوده ۲۲.۹ درصد به ۲۲.۳ درصد رسیده است. با توجه به آنچه که در باب عدم تغییر شرایط طرف عرضه اوراق در شش ماه گذشته، ثبات نسبی شرایط بازارهای مالی، تعدیل انتظارات تورمی و تقویت طرف تقاضا به دلیل جذابیت نرخ بازدهی اوراق تامین مالی گفته شد، به نظر می‌رسد کاهش ایجاد شده در نرخ بازدهی این بازار ناشی از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا بوده است. به این ترتیب، تداوم شرایط موجود در فضای اقتصاد به معنای وجود پتانسیل برای کاهش بیشتر نرخ بازده اوراق تامین مالی در ماه‌های آتی است. البته باید توجه داشت که عرضه اوراق دولتی (که از ابتدای سال تاکنون صورت نگرفته است) به معنای تقویت طرف عرضه خواهد بود و نتیجه احتمالی آن، عدم کاهش و یا حتی افزایش نرخ بازده خواهد بود.

با توجه به کاهش نرخ تورم در ماه‌های اخیر، بازدهی حقیقی بازار اوراق تامین مالی نیز به سرعت در حال بازگشت از مقادیر منفی است و در حال حاضر به بیشترین میزان طی یک سال اخیر رسیده است. با توجه به آنکه نرخ تورم ماهانه در دو ماه اخیر کمتر از ۱ درصد بوده و این مساله نقش مهمی در تعدیل انتظارات تورمی داشته است، انتظار می‌رود که جذابیت نسبی این بازار به تدریج برای سرمایه‌گذاران افزایش یابد. در نهایت باید توجه داشت ضمن آنکه اصلی‌ترین بازیگران سمت تقاضای اوراق تامین مالی صندوق‌های با درآمد ثابت هستند، بررسی پورتفوی این صندوق‌ها نشان می‌دهد میزان اوراق خریداری شده توسط آن‌ها نیز در شهریورماه افزایش یافته است. مجموع این موارد، گویای افزایش احتمالی تقاضا در این بازار طی نیمه دوم سال است.

تهیه کننده: شرکت سرمایه گذاری سامان مجد