تولید در ایران در اولویت نیست

به گزارش می متالز، عبدالحمید قدیمی درباره وضعیت فعلی صنعت ریخته‌گری اظهار کرد: وضعیت صنعت ریخته‌گری جدا از وضعیت اقتصاد و صنعت کشور نیست. اقتصاد با رکود مواجه است. از یک طرف دولت تلاش می‌کند از امکانات خود استفاده کند و ارزش پول ملی را به صورت مصنوعی ثابت نگه‌دارد تا قدرت خرید اقشار پایین دست بیشتر از این آسیب نبیند، از سویی دیگر چابک بودن بخش واردات باعث می‌شود پس از مدتی توان رقابت از تولید داخلی گرفته ‌شود و درنتیجه تولید داخلی جای خود را به محصولات وارداتی بدهد. همچنین تولیدکنندگان نیز با کاهش حاشیه سود خود توان سرمایه‌گذاری، نوسازی تجهیزات، خرید دانش فنی و ... را ندارند. البته هنوز هستند واحدهایی در بخش خصوصی که با در اختیار داشتن مدیران خوش‌فکر تولیدات خود را با فضای درون بازار تغییر داده و الان شرایط قابل قبولی دارند.

وی افزود: اما در حال حاضر می‌توان گفت در مقیاس واحدها کوچک حدود 50 درصد واحدها تعطیل شده‌اند و واحدهای موجود با ظرفیتی بین 40 تا 60 درصد مشغول بکار هستند. در نتیجه وضعیت چندان مساعدی برای صنایع وجود ندارد.

به گفته قدیمی، بی ثباتی نسبت به آینده مسئله دیگر است. یعنی علی رغم برنامه‌ها و اهدافی که وجود دارد از جمله سند چشم انداز، واقعا یک سرمایه‌گذار در بخش خصوصی نمی‌داند چه افقی برایش وجود دارد. به عنوان مثال گمانه‌زنی درباره هزینه‌های و قیمت‌ها از جمله قیمت‌های انرژی بسیار است.

وی تصریح کرد: تجربه نشان داده در کشورهای دیگر اولویت با تولید است، تولیدی که اقتصاد کشور و تولید ناخالص ملی را شکل داده و وادار به حرکت می‌کند. در کشور ما منابعی همچون نفت و پتروشیمی و... فروخته می‌شود و پولی به کشور می‌آید. دولت خود را موظف می‌داند با این پول نیازهای جامعه را تامین کند. در واقع جامعه و اقتصاد کشور از طریق اخذ مالیات و تولید اداره نمی‌شود. تازمانی که وضعیت به این شکل باشد دولت ها می‌توانند نقش خود را حفظ کرده و در این میان بحث بقای تولید مطرح نباشد.

حجازی ادامه داد: در بخش مدیریت صنایع نیز تجربه حاکی از آن است که تمام مدیریت‌های دولتی در هیچ‌کجای دنیا مدریت کارآمد، بهره‌ور و اقتصادی نبوده و نخواهد بود. ما صنایع مختلفی داریم که حتی با وجود امتیازهای دولتی که دراختیار دارند نمی‌توانند رقابت خوبی داشته باشند. این مسئله در صنعت مس به خوبی قابل مشاهده است. این کار نتیجه ساختار مدیریت دولتی است.

وی با بیان اینکه مشکلات چند وجهی و پیچیده است، اظهار کرد: رسیدن به عامل اصلی سخت است. به عنوان مثال کره جنوبی در حدود 50 سال قبل با رقمی کمتر از 200 میلیارد دلار در طی این سال‌ها به جایگاه فعلی رسید. این در حالی است که در 8 سال دولت نهم و دهم حدود 700 میلیارد دلار پول هزینه شد که بخشی از آن مشخص نیست به کجا رفته است. در نتیجه می‌توان خیلی سریع به این نتیجه رسید که مشکل بحث هزینه نیست. مشکل این است که در سیستم‌های اجرایی و قوانین مصوب یک وجه ظاهر وجود دارد اما در کنار آن یک وجه دیگر وجود دارد که مشخص نیست. قوانینی نوشته و قوانینی نا‌نوشته وجود دارد. خیلی از موارد قوانین نانوشته به اندازه‌ای اثرگذار هستند که قانون نوشته شده هیچ کارایی در مقابل آن ندارد.

قدیمی افزود: همه از اقتصاد مقاومتی و تولید داخلی صحبت می‌کنند. اما واقعا تا چه میزان از اینکه در عرصه تولید و سرمایه‌گذاری تولید کننده بتواند پیش رود حمایت می‌شود. متاسفانه این حمایت وجود ندارد زیرا اولویت با تولیدکننده نیست. در نتیجه سهم تولید واقعی در تولید ناخالص ملی بسیار ناچیز بوده و عمده سهم اصلی برای نفت و محصولات نفتی است.

عبدالحمید قدیمی همچنین درباره حضور کوره‌سازهای چینی و ...در ایران تصریح کرد: ما در ایران در یک فضای ایزوله بدون ارتباط با دنیا پیشرفته حضور داریم. البته دراین فضای بسته کار کمی انجام نشده، به عنوان مثال در بحث کوره‌های القایی تا کوره‌های 8 تن و کوره های متوسط در داخل ساخته می‌شود اما در برخی از بخش‌ها که نیازمند تجربه در کنار کار علمی وجود دارد مانند کوره‌های عملیات حرارتی، کار به آسانی انجام نمی‌شود. در شرکت ابنر که بنده 3 روز از آن بازدید داشتم 4 درصد از فروش سال‌هاست برای تحقیق و توسعه هزینه می‌شود و این شرکت حداقل در حوزه عملیاتی در حال حاضر چندین کد (پتنت) دارد که دیگران نمی‌توانند از آن استفاده کنند. در نتیجه این موضوعی نیست که بتوان با امکانات ساده و اولیه و بدون سرمایه در این عرصه ورود پیدا کرده و کاری در سطح تکنولوژی جهان ارائه داد. البته کارهایی که در ابتدا در زمینه عملیات انجام شد، کوره‌های ساده‌ای بود اما در تکنولوژی بالاتر شرکت‌ها ورود پیدا کردند. به عنوان مثال یکی از دلایلی به زمین خوردن شرکت آتبین آن بود که در تکنولوژی احیا می‌خواست با هیدورژن این کار را انجام دهد، در نتیجه با مشکل همراه شد. در حوزه ماشین‌آلات وضعیت به همین گونه است به عنوان مثال شرکت‌های بزرگی در آلمان امروز به دلیل آنکه نمی‌توانند به تنهایی دوام بیاورند، جوینت شده یا توسط شرکت‌های بزرگ خریداری می‌شوند.

به گفته وی، اشل‌های اقتصادی ماشین‌آلات و فضای کسب و کار آن در دنیا به شدت سخت است. حال ما در ایران سازنده‌هایی داریم که با سرمایه خود و دانش فنی اندک می‌خواهد با این فضا رقابت کند ضمن آنکه بخش تجاری آماده است تا این تجهیزات را وارد کشور کند. درنتیجه فضای کار بسیار سخت است.

قدیمی بیان کرد: کانال‌های رانت‌خواری، دلالی و فساد در کنار هر بخشی بیایند، آن را نیز آلوده می‌کنند. نظر بنده براین است در دانش فنی اگر روزی بگویند مجوز و امکانات داده می‌شود حتما عده‌ای وارد دلالی و واسطه‌گری خواهند شد.

وی همچنین درباره پیوند میان دانشگاه و صنعت، گفت: بین 2 چیزی که سال های پیش جداگانه تشکیل شده‌اند و بدون نیاز از هم رشد کرده‌اند ایجاد پیوند سخت است. برای ایجاد پیوند باید در روند طبیعی یک محیط مناسبی وجود داشته و یک نیازی برای این پیوند بوجود آید. دانشگاه جداگانه تشکیل شد اما از سویی دیگر از روزی که اولین صنعت در کشور ما شکل گرفت شدیدا نیازمند نیرو‌های فنی و تکنسین بوده و خواهد بود؛ اما کوچکترین حرکتی در جهت ایجاد مراکزی برای تربیت نیروهای حرفه‌ای انجام نشد. اما اندک سرمایه‌ای اختصاص یافته به آموزش صرف تبدیل به دانشگاه و آموزش عالی شد و امروز با نسلی مواجه هستیم که فارغ‌التحصیل می‌شوند اما به احتمال زیاد تا پایان عمر نمی‌تواند در رشته خود کار کند. این خیانتی است که به کشور شد. اگر روز این وضعیت بخواهد اصلاح شود، ساختار آموزش عالی باید تناسبی با صنعت داشته باشد. دانشگاه در مسیری قرار گرفته است که تنها تولید فارغ‌التحصیل می‌کند. صنعت نیز بیشتر در جهت بقا حرکت می‌کند، در حالی که یک صنعت پویا به دانشگاه نیاز دارد.

قدیمی افزود: در وضعیت موجود ما تنها محدود ارتباط‌های کوچک فردی هستیم. بعید است سیستم ارتباط به حالت سازمان ‌یافته و نظامند تبدیل شود.

وی درباره تشکیل کمیته صادرات در انجمن ریخته‌گری، اظهار کرد: هنوز هم به شدت آن را دنبال می‌کنیم، زیرا اعتقاد من بر این است بزرگترین هدف یک انجمن صنفی باید ایجاد بازار برای شرکت‌ها باشد. در حال حاضر بازاری که می‌تواند برای شرکت‌ها فضای تنفس ایجاد کند، بازار صادراتی است. خوشبختانه این پتانسیل در کشور وجود دارد اما برخی مسائل و تحولات سیاسی خیلی به این موضوع ضربه وارد می‌کند. امروز صحبت‌ها بر این است تا تعدادی از شرکت‌ها به صورت مشترک پروژه مطالعات بازارهای خاص در کشورهای خاص را انجام دهند. در این زمینه با چند کارشناس خارجی مذاکره داشتیم تا از تجربه آنها نیز استفاده کنیم.

قدیمی تصریح کرد: در حال حاضر مشکل موجود در صادرات بحث انتقال ارز بوده و اینکه ما نمی‌توانیم در خارج از کشور حساب داشته باشیم. با آرام شدن فضای سیاسی بنده بسیار امیدوارم در بخش ریخته‌گری 200 تا 250 میلیون دلار ظرفیت صادرات با امکانات فعلی خواهیم داشت.

وی با اشاره به کنفرانس iMat 2017 گفت: اینکه انسان احساس می‌کند در یک مسیر درست حرکت می‌کند قطعا مثبت خواهد بود حال به هر میزان که اثر آن کم باشد. واقعیت آن است همه کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند (برگزاری همایش) می‌دانند که این اثر کم است اما 38 سال است که این تلاش انجام می‌شود به این امید که نفر بعدی با یک زمینه و ساختار نسبتا آماده به هدف خود برسد.

گفت‌ وگو از علیرضا جعفری نژاد