گذار انرژی و لزوم بهره‌ گیری صنایع از استارت‌ آپ‌ها

به گزارش می متالز، گذار انرژی موضوعی است که با وجود اهمیت بسیار آن، کمتر به آن پرداخته شده است. ظرفیت‌های بخش انرژی با نیازهای روزافزون صنعت و افزایش جمعیت کشور متناسب نیست. فرسایش تدریجی نیروگاه‌های موجود به‌ ویژه در شرایط تحریم نیز باعث کاهش بازدهی آن‌ها شده است. از سوی دیگر حیات صنایع معدنی و فولادی تا حد زیادی بسته به مصرف بالای انرژی است. توجه به این نکات و بررسی آمار و ارقام میزان تولید و مصرف انرژی، مدیران و تصمیم گیران این حوزه را در برابر چالش مهم تأمین انرژی قرار می‌دهد.

علیرغم تلاش‌های انجام‌ شده در این خصوص، هنوز نگرانی‌هایی جدی برای تأمین انرژی صنایع در آینده وجود دارد. یادداشت حاضر، توجه به موضوع «گذار انرژی» را به‌عنوان راهکاری مؤثر برای پیشگیری از بحران‌های احتمالی پیش رو در حوزه انرژی را پیشنهاد می‌دهد.

اتلاف ۷۹ درصدی انرژی در ساختمان‌ها، ۱۰ درصد هدر رفت آب مربوط به شهر تهران، میزان مصرفی بنزین ایران ۲ برابر اروپا و… این‌ها خبرهایی است که بارها از زبان مسئولان در رسانه‌ها بازتاب پیدا کرده است. هدر رفتن انرژی‌ در صنعتی مانند گاز، نفت، برق و… در ایران در حالی رخ می‌دهد که کشورهای پیشرفته با کمک راه‌ حل‌های کاربردی این هدررفت انرژی را به حداقل ممکن رسانده‌اند.

ازجمله این راه‌های کاربردی می‌توان به استفاده از فناوری‌های نوین مانند اینترنت اشیاء یا هوش مصنوعی در کاهش مصرف انرژی‌های سوختی در دنیا اشاره کرد. در قاره آسیا شاید هند و چین بهترین کشورهایی باشند که با کمک فناوری‌های نوین به کاهش مصرف انرژی کشور خود کمک کرده‌اند.

گذار انرژی، حقیقت پیش روی یکی از راهبردی‌ ترین بخش‌های اقتصادی است که در سال‌های اخیر به‌عنوان مهم‌ ترین مباحث مطرح‌شده در حوزه انرژی و موضوعات سیاستی مربوط به آن، دلیل عوض شدن قواعد بازی در این حوزه است.

گذار انرژی، تعبیری برای تصویر چهار محور اصلی تغییر در این حوزه است که می‌توان تمرکز زدایی و کمرنگ شدن نقش دولت‌ها، خلق اکوسیستم جدید یکپارچه و توسعه مدل‌های کسب‌وکار، حرکت به سمت پایداری (کربن‌ زدایی + بهینه‌ سازی) و دیجیتال‌سازی را ازجمله آن‌ها دانست.

ابعاد و اجزای گذار انرژی

ابعاد و اجزای گذار انرژی را می‎توان به دو بخش تقسیم کرد که در بخش اول شامل تمرکز زدایی و کمرنگ شدن نقش دولت‌ها است. در بخش دوم برای خلق اکوسیستم جدید یکپارچه و توسعه مدل‌های کسب‌ وکار جدید باید محوریت شرکت‌های بزرگ انرژی را به اکوسیستم جدید با بازیگران متفاوت که شامل استارت‌ آپ‌ها، شرکت‌های فناوری محور فعال در زنجیره تولید تا مدیریت انرژی و … هستند هدایت کرد.

در بحث حرکت به سمت پایداری (کربن‌ زدایی+ بهینه‌ سازی) که از اصلی‌ ترین ابعاد و اجزای گذار انرژی است باید رشد روزافزون مصرف انرژی و هدر رفت بالای آن را به بهینه‌ سازی مصرف و استاندار تجهیزات پربازده و تمرکز اقتصاد انرژی بر پایه سوخت فسیلی را به سمت اقتصاد کربن و انرژی‌های پاک هدایت کرد.

دیجیتال‌ سازی نیز یکی دیگر از ابعاد مهم و اجزای گذار انرژی است و باید در بحث پایش دوره‌ای جریان انرژی به سمت پایش بهنگام و دقیق جریان انرژی تغییر مسیر داده و همچنین از تعامل محدود با مشترکان و نگاه به آن‌ها به‌ عنوان مصرف‌ کنندگان بدون قدرت گذشته و به مدل‌های کسب‌ وکار مشتری محور توجه داشت.

استارت‌ آپ‌ها، همکاران جدید شرکت‌های بزرگ

در سال‌های اخیر، غول‌های انرژی جهان جزو پیشگامان تقویت اکوسیستم استارت‌ آپی این حوزه بوده‌اند. در نگاه آن‌ها، استارت‌ آپ‌ها بیش از آنکه به‌عنوان رقیب شرکت‌های بزرگ حوزه انرژی مطرح شوند همکارانی قابل‌ اتکا و البتـه جـذاب بـرای سرمایه‌ گذاری و تملک به‌ حساب می‌آیند. درواقع شکل‌گیری اکوسیستم استارت‌ آپی حول شرکت‌های بزرگ حوزه انرژی، موضـوعی قابل‌ مشاهده و دارای روندی رو به رشد بوده است و این موضوع با بخش دوم گذار انرژی تطابق دارد.

به‌ عنوان‌ مثال شرکت نفت توتـال از سـال ۲۰۰۸ تاکنون در ۲۰ استارت‌آپ سرمایه‌ گذاری کرده است. حوزه فعالیت این استارت‌ آپ‌ها ذخیره‌سازی انرژی، تولید پراکنده و انرژی خورشیدی بوده است.

حوزه انرژی بازار بکری پیش روی شرکت‌های نوپا گذاشته است تا با ورود به آن علاوه بر توسعه و کسب سود خود امکان صرفه‌ جویی در مصرف انرژی کشور را هم فراهم کنند. اما همه‌ چیز برای این شرکت‌ها به این راحتی‌ها هم نیست چراکه در بخش انرژی کشور نیز همانند دیگر بخش‌هایی که شرکت‌های استارت‌ آپی در آن فعالیت می‌کنند موانع و مشکلات متعددی وجود دارد. توجه به موضوع گذار انرژی می‌تواند راهکار عملیاتی قابل قبولی برای رویارویی با چالش‌های پیش روی صنعت درزمینهٔ انرژی برای صنایع بزرگ کشور باشد.

در حالی فعالیت شرکت‌های استارت‌ آپی در حوزه انرژی کشور محدود است که ایران در صنعت انرژی ازجمله کشورهای با مزیت نسبی بالا است. برای کمک گرفتن از فناوری‌های نوین در بخش انرژی کشور نیازمند نگاه نو هستیم و به همین خاطر استارتاپ‌ها می‌توانند به حوزه انرژی کشور در قالب موضوع گذار انرژی کمک قابل‌ توجهی کنند.

ایران درزمینهٔ صنعت انرژی مزیت نسبی قابل‌ توجهی دارد و شرکت‌های نوپا می‌توانند با ورود به آن علاوه بر کمک به رشد صنعت انرژی سود قابل‌ توجهی نیز کسب کنند. اما در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که آیا به‌راستی شرکت‌های نوپا به‌راحتی می‌توانند در این حوزه فعالیت خود را آغاز کنند یا اینکه شروع به کار آن‌ها برای تحقق گذار انرژی در صنایع کشور با پیچیدگی‌های بسیار همراه است؟