پتروشیمی نبض توسعه اقتصادی و صنعتی ایران

به گزارش می متالز، صنعت پتروشیمی ایران این‌ روزها در آستانه جشن 56 سالگی خود قرار دارد، صنعتی که با همه فراز و فرود های دوران فعالیت خود همچنان نبض توسعه اقتصادی و صنعتی کشور به شمار می رود و با توجه به برنامه ریزی های انجام شده در سال 1404 یکی از قطب های بزرگ صنعت پتروشیمی منطقه خواهد بود.

صنعت پتروشیمی ایران توانسته است با عبور از سد تحریم‌ها و دیوارهای محدودکننده سیاسی و اقتصادی، روند رو به توسعه خود را همسو با سیاست راهبردی جلوگیری از خام‌فروشی نفت و گاز به‌خوبی طی کند وارقام اقتصادی خود را در حوزه‌های مختلف و حتی ارقام اقتصاد ملی را به لحاظ کمی و کیفی جابه‌جا کند. این صنعت اگرچه پیشینه طولانی در ایران دارد، اما به نسبت قدمت صنعت نفت در ایران و همچنین ثبت رکوردهای جدید و بزرگ در حوزه‌های مختلف، صنعتی پویا و پربازده در ایران به شمار می‌رود و با جدیت به دنبال تحقق جهش دوم و سوم این صنعت ارزش آفرین است.

جهش صنعت پتروشیمی

آغاز ساخت مجتمع پتروشیمی شیراز در سال 1337 و تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال 1343 تحولی نوین در توسعه صنعتی ایران را رقم زد و می توان یادآور شد که ظرفیت این صنعت تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی سه میلیون تن در سال بوده است که با تحقق جهش نخست این صنعت به 44 میلیون تن و امروز به 66 میلیون تن رسیده است. ظرفیت صنایع پتروشیمی نیز با توجه به هدف گذاری های انجام شده تا پایان سال 1400 به بیش از 100 میلیون تن و تا پایان سال 1404 به بیش از 130 میلیون تن در سال خواهد رسید.

همچنین درآمد صنعت پتروشیمی از 200 هزار دلار در سال 1357 به 17 میلیارد دلار در حال حاضر رسیده است و درآمد این صنعت ارزشمند تا پایان سال 1404 و تحقق جهش سوم صنعت پتروشیمی به بیش از 37 میلیارددلار می رسد.
در واقع جهش صنعت پتروشیمی با اجرای تدابیر اتخاذ شده برای جذب سرمایه گذاری های جدید داخلی و خارجی ، انتقال دانش و فناوری های نوین جهان،استفاده از نیروی انسانی با تجربه و کارآمد و همچنین توسعه متوازن صنعت با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و منافع ملی امکان پذیر خواهد شد ودر سال 1404 سهم صنعت پتروشیمی ایران از کل تولید محصولات پتروشیمی دنیا به 6.2 درصد خواهد رسید.

اکنون 56 مجتمع پتروشیمی فعال در کشور سالانه 33 میلیون تن معادل 650 هزار بشکه نفت خام در روز خوراک دریافت می کنندو تعدادمجتمع های پتروشیمی کشور به 83 مجتمع و خوراک دریافتی آنها به 62 میلیون تن در سال معادل یک میلیون و 400 هزار بشکه نفت خام در روز در سال 1400 می رسد و همچنینافزایش مجتمع های پتروشیمی به 109 مجتمع و خوراک دریافتی 74 میلیون تن در سال معادل یک میلیون و هفتصد هزار بشکه نفت خام در روز در سال 1404 نیز خود نشانگر گذر از خام فروشی است.

همه فعالان این صنعت امروز بر این باورند که صنعت پتروشیمی با بیش از 50 سال قدمت ، روزهای اوج خود را سپری می‌کند و در حال تثبیت جایگاه خود در بازارهای جهانی و سبقت از کشورهای همسایه تولیدکننده نفت است تا ثابت کند که این صنعت ارزش آفرین نبض توسعه کشور است.

پتروشیمی با توجه به ظرفیت های مختلف خود و نیز دارا بودن زیر ساخت های مطلوب می تواند با تضمین امنیت و حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به وزنه تاثیرگذاری در صنعت و اقتصاد ایران و بازارهای جهانی تبدیل شود و مسیر رشد و توسعه را طی کند.

الزام های توسعه

توسعه صنایع پایین‌دستی نسبت مستقیم با توسعه صنعت پتروشیمی دارد و هرچهبه تنوع محصول در بالادست برسیم در پایین‌دست نیز تولید محصولات نهایی و متنوع‌تری را شاهد خواهیم بود.

پتروشیمی در راستای رشد و توسعه خود باید هدف گذاری های جامع و کلانی را محقق کند و الزام‌های توسعه در صنعت پتروشیمی را می توان در چهار حوزه بیان کرد ،این چهار حوزه شامل خوراک، سرمایه، فناوری و بازار می‌شود که به فضای کسب‌وکار مناسب نیازدارد تا توسعه متناسب اتفاق بیفتد.توسعه متوازن زمانی رخ می دهد که افزون بر تولید به بازار نیز توجه شود.

ایران به دلیل دارا بودن ذخایر عظیم نفت و گاز موقعیت ممتازی برای توسعه صنایع پتروشیمی به عنوان صنعتی با ارزش افزوده بالا دارد و باید در نظر داشت که نسبت مصرف خوراک گازی به مایعدر واحدهای پتروشیمی هم‌اکنون۷۷ درصد در مقابل۲۳ درصد است،این رقم در سال ۱۴۰۴ به حدود 86 درصد خوراک گاز و۱۴ درصد خوراکمایع خواهد رسید.

از سوی دیگر تنوع خوراک در پتروشیمی شامل هشت نوع خوراک است که گاز طبیعی ۲۷ درصد، اتان ۱۴ درصد، گاز غنی ۱۷ درصد، میعانات گازی ۲۳ درصد، نفت سفید یکدرصد، ان‌جی‌ال ۱۰ درصد ، نفتا۷ درصد و پلتفرمیت یک درصد آن را تشکیل می‌دهد و می‌توان با رونق صنعت پتروشیمی، گاز طبیعی را به محصولات تکمیلی تبدیل و ایجاد ارزش افزوده کرد.

صنعت پتروشیمی ایران با توجه به افزایش تولید و متنوع شدن سبد تولید خوداکنون ۹۰ نوع محصول در چارچوب ۳۰۰ گرید پلیمری تولید می‌ کند که این رقم در سال ۱۴۰۴ به ۱۰۵ محصول می‌رسد.

پتروشیمی در صنعت نفت شاید به جرات بیشترین و بالاترین جایگاه از نظر رشد، افزایش ظرفیت، جلوگیری از خام فروشی، حضور در بازارهای جهانی و جذب سرمایه خارجی را به خود اختصاص داده و موجب رشد چشمگیر صادرات غیرنفتی و اقتصادی کشور شده است.

سرمایه گذاری

اما در این میان آنچه موجب تداوم رشد و پایداری توسعه این صنعت به عنوان یکی از اساسی‌ترین و مهمترین صنایع موجود در جهان یا به عبارتی این صنعت مادر خواهد شد جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی است و به تازگی استفاده از منابع بازار سرمایه و نیز صندوق پروژه با همکاری بانک تجارت زمینه را برای تامین مالی طرح های توسعه ای فراهم کرده است.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی در همه کشورهای جهان اهمیت ویژه‌ای دارد ؛ البته این اهمیت در صنایع نفت ،گاز، پالایش و پتروشیمی اهمیتی دوچندان به خصوص در کشورهای تولیدکننده نفت دارد که ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و کشورهای زیادی خواهان حضور در این صنعت در صورت فراهم شدن شرایط هستند.

مدیران صنعت پتروشیمی کشورمان در سال های گذشته تلاش بسیار کردند تا مزایای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران را در داخل و خارج کشور برجسته کنند و در هر محفلی از تنوع اقتصادی، نیروی انسانی متخصص و سطح افراد تحصیل کرده، رشد بازارهای داخلی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک و مهم، معافیت های مختلف مالیاتی و یا قیمت خوراک برای سرمایه گذاران سخن بگویند و با وجود برخی چالش های موجود باید گفت نگاه جهان به صنعت پتروشیمی ایران همواره مثبت بوده است.

بررسی نقشه مکانی صنعت نفت، جایگاه ویژه صنعت پتروشیمی در حیات اقتصاد کشور را به رخ می کشد و این واقعیت را هویدا می کند که امروز پیشرفت های این صنعت پویا و رو به رشد به همراهی و همکاری بیشتر دولت و مجلس و همچنین بخش خصوصی توانمند ایران نیاز دارد.