احتمال متعادل شدن سریع قیمت‌ها در بورس

به گزارش می متالز، بازار سهام مطابق انتظارات در فضایی هیجانی معاملات خود را پشت سر گذاشت و ریزش بیش از ۱۶ هزار واحدی را در سطح شاخص کل تجربه کرد. همزمان اما حمایت مناسب سهامداران حقوقی در کنار ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر، احتمال متعادل شدن سریع قیمت‌ها را تقویت کرده است. بنابراین نباید به حاشیه‌سازی‌ها و برخی درخواست‌های نامعقول که به هیجانات سهام دامن می‌زند، توجه کرد. در سوی دیگر، بازار ارز که معاملات خود را با موج صعودی سفته‌بازان آغاز کرده بود به در بسته خورد و خیلی زود با حضور بازارساز، نرخ دلار از اوج روزانه عقب نشست.

بورس تهران در نخستین روز هفته، با ریزش دسته‌جمعی قیمت سهام مواجه شد. شرایطی که سبب شد تا سومین ریزش تاریخی شاخص کل این بازار ثبت شود. پس از اتفاقات ناگوار صبح جمعه و شهادت سپهبد قاسم سلیمانی در بغداد، هراس سرمایه‌گذاران نسبت به ریسک‌های غیراقتصادی به سنگین‌ شدن صف‌های فروش و در نهایت به افت ۳/ ۴ درصدی نماگر اصلی بازار و عقبگرد شاخص کل به کانال ۳۶۷ هزار واحدی انجامید. این ریزش سنگین در شرایطی رقم خورد که رشد بیش از ۶ درصدی این نماگر در هفته گذشته بسیاری را به ادامه این روند صعودی و دستیابی به قله‌های جدید امیدوار کرده بود. با این حال نگاهی به تاریخ معاملات بورس تهران نشان می‌دهد این بازار همواره شاهد واکنش هیجانی معامله‌گران به شوک‌های غیراقتصادی و فروکش سریع هیجان پس از مدتی کوتاه بوده است. در این میان واقعیت این است که سطح معاملات فعلی بورس تهران را نمی‌توان با هیچ دوره دیگری مقایسه کرد و از این منظر و با نگاهی به ارزش صف‌های فروش سهام هیجانی حداکثری را در این بازار شاهد هستیم. در این شرایط اما انتظار می‌رود نه‌ تنها معامله‌گران بلکه کارشناسان و مقام ناظر نیز، بایدها و نبایدهایی را در نظر بگیرند.

تکرار واکنش هیجانی به ریسک‌های غیراقتصادی

همان‌طور که اشاره شد روز گذشته نماگر بورس تهران با اثرپذیری از خبر ناگوار به شهادت رسیدن سردار سپهبد قاسم سلیمانی در صبحگاه روز جمعه در بغداد سقوط ۱۶ هزار و ۷۶۶ واحدی را تجربه کرد. هر چند از لحاظ مقداری این افت، رکورد بیشترین ریزش تاریخی شاخص کل را شکست اما در مقیاس درصدی، سومین افت این نماگر در تاریخ فعالیت بازار سهام به‌شمار می‌رود. بیشترین ریزش تاریخی بورس به افت ۵/ ۵ درصدی شاخص کل در ۲۶ اسفند ۹۳ و بازگشایی سیاه نمادهای پالایشی بازمی‌گردد. پس از آن نیز در ۵ آبان ۸۷ شاهد ریزش ۳/ ۵ درصدی این نماگر بودیم. اگر تنها روی مسائل غیراقتصادی نیز متمرکز شویم، واکنش‌های این چنینی کم نیستند. از انتخاب ترامپ در پاییز ۹۵ گرفته، تا حمله داعش به مجلس در بهار ۹۶، خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۹۷ و انفجار متوالی نفتکش‌ها در نیمه اول ۹۸. آنچه در تمامی این اتفاقات کاملا مشخص است، واکنش سریع و منفی بورس در تمامی موارد دقیقا یک روز پس از وقوع رخداد و رنگ باختن ترس و هراس‌ معامله‌گران در روزهای آتی و خریدار شدن فروشندگانی است که اسیر هیجانات زودگذر شدند و در هیجان منفی سهام خود را در معرض فروش قرار دادند. وضعیتی که یادآور جمله «فروشندگان امروز، خریداران فردا» است.

چرا واکنش هیجانی؟

هیجان حداکثری بورس تهران را می‌توان از چند زاویه مورد تحلیل قرار داد. از یکسو سطح واکنش سریع و تند بازار سهام در مقایسه با دیگر بازارها را می‌توان به بالا بودن سطح قیمت‌ها ارتباط داد. بازاری که از ابتدای سال تا پایان معاملات روز چهارشنبه رشد بیش از ۱۱۵ درصدی را تجربه کرده است و قیمت بسیاری از سهام به ویژه سهام شرکت‌های کوچک بورسی در سطوح به مراتب بالاتری نسبت به ارزش ذاتی آنها درحال معامله است و به عبارتی حبابی شده است. با این تفاسیر پیش از این نیز انتظار می‌رفت که با کوچک‌ترین تلنگری شاهد اصلاح قیمت‌ها در این بازار باشیم. در این میان رخداد تاسف‌بار روز جمعه چنان شوک سنگینی بود که تکانه‌های آن بازارهای جهانی را نیز متاثر کرد. در این میان رشد قابل‌ توجه قیمت سهام در سال جاری دلیلی شد تا بر شدت این شوک غیراقتصادی بر بورس تهران افزوده شود. بنابراین این نکته لازم و ضروری است که به معامله‌گران بورس تهران گوشزد شود: «سهام به اصلاح نیاز داشت» با این حال جنایت روز جمعه آمریکا چاشنی هیجان بورس شد.

از دیگر دلایل وقوع یک هیجان حداکثری در معاملات سهام طی روز گذشته می‌توان به سکانداری حقیقی‌ها در بورس تهران اشاره کرد. نکته قابل‌توجه معاملات ماه‌های اخیر بورس تهران نشان از حضور پررنگ سهامداران خرد یا همان حقیقی و سهم ۹۰ درصدی آنها در سمت خرید سهام دارد. شرایطی که سبب شده تا عملا حقوقی‌ها به حاشیه رانده شوند. پیش از این نیز به ریسک سکانداری حقیقی‌ها در بازار سهام اشاره شده بود. واقعیت این است که سهامداران خرد به‌دلیل ریسک‌گریزی به‌صورت پله‌پله وارد گردونه معاملات می‌شوند اما از آنجا که دارایی بزرگی نداشته، در مسیر کاهشی سعی در حفظ ارزش دارایی‌های خود دارند و به اصطلاح زیان‌گریز هستند. از این‌رو درگیر رقابت سنگینی برای فروش سریع‌تر و آبشاری سهام خود شده و اسیر هیجانات زودگذر می‌شوند.