انتقال آب از خلیج‌ فارس، در مسیر تولید پایدار

یک

ادامه‌دار شدن خشک‌سالی در کشور، به‌خصوص در استان‌های کویری و همچنین افزایش حلقه‌های چاه در سال‌های پیش، مدیریت منابع آبی را با مشکل مواجه کرده‌ است. نگاهی به آمار افزایش حلقه‌های چاه در استان کرمان، مؤید این مطلب است که در طی 35سال -از سال 1350 تا 1385- حفر چاه در این استان با رشد 2300 درصدی روبه‌رو بوده است! به‌طوری‌که قبل از سال 1350 در استان کرمان 1183 حلقه چاه وجود داشت، اما در سال 1385 این تعداد به 29147 حلقه افزایش یافته است. این موضوع باعث شده تا متوسط افت سطح آب‌های زیرزمینی در استان کرمان به 90 سانتی‌متر بر سال برسد.

دو

شرکت مس با درک این موضوع که وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی در استان‌ کرمان به دلیل بروز خشک‌سالی‌ها و افزایش تقاضا در بخش‌های شرب و کشاورزی، منفی بوده، تأمین منابع آبی از خارج استان را در دستور کار قرار داده است

از این موارد که بگذریم، شاهد این هستیم که نبود مدیریت منابع آبی به‌خصوص در بخش کشاورزی، کار را برای ادامه تولید صنایعی که حیات‌شان به آب گره خورده، دشوارتر کرده است. به‌طور دقیق‌تر، در حال حاضر در حدود 95.8 درصد آب مصرفی به کشاورزی، 3.4 به شرب و بهداشت و تنها 0.8 درصد آن به صنعت اختصاص دارد. برای نمونه و براساس بررسی‌های صورت‌گرفته، میزان یک‌سال برداشت در دشت رفسنجان، معادل 20سال مصرف شرکت ملی صنایع مس ایران در کارخانه‌های سرچشمه و خاتون‌آباد است.
با توجه به پتانسیل بسیار بالای منطقه در حوزه معادن و سرمایه‌گذاری عظیمی که برای طرح‌های بزرگ توسعه معادن و صنایع فرآوری معدنی در استان کرمان در حال انجام است و همچنین نیاز مبرم به آب برای ادامه حیات صنایع، شرکت مس طی سال‌های گذشته برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی برای افزایش بهره‌وری آب و کاهش نرخ مصرفی در صنایع مس به‌کار بسته است. برای نمونه، طی سه‌سال گذشته، شرکت مس با تعریف پروژه‌های مختلفی مثل «تصفیه‌خانه رودخانه شور»، «تیکنرهای خمیری» و «سد رودخانه شور» در قالب «طرح جامع آب» موفق به ریکاوری (بازیابی) 70درصدی آب در مجتمع مس سرچشمه شده است.

سه

به‌رغم انجام این اقدامات، که حداقل طی چند سال آینده از روبه‌رو شدن شرکت مس با بحران آب جلوگیری خواهد کرد، اما شرکت مس با درک این موضوع که وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد به دلیل بروز خشک‌سالی‌ها و افزایش تقاضا در بخش‌های شرب و کشاورزی، منفی بوده و تأمین میزان آب مورد نیاز این منطقه در بضاعت منابع آبی محلی نیست، تأمین منابع آبی از خارج استان کرمان را در دستور کار قرار داده است. به بیان دیگر، شرکت مس به‌خوبی دریافته است که در شرایط کنونی برای رفع نیازهای آبی این محدوده، تأمین آب از منابع خارج از منطقه ضروری است. ازاین‌رو، شرکت مس در اقدامی مشترک با شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر و شرکت صنعتی معدنی چادرملو، تأمین آب مورد نیاز تأسیسات در حال بهره‌برداری و نیز طرح‌های توسعه‌ای خود را از خلیج‌فارس در دستور کار قرار دادند و بدین منظور «شرکت تأمین انتقال آب خلیج‌فارس» را تأسیس کردند تا تضمینی برای حیات صنایع معدنی مناطق کم‌آب ایجاد کنند.
این پروژه که با هدف انتقال آب خلیج‌فارس به صنایع جنوب‌شرق کشور کلید خورده است، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های خاورمیانه است که با هدف شیرین‌سازی و انتقال آب به میزان 150 میلیون مترمکعب به صنایع استان‌های کرمان و یزد در سه فاز در حال انجام است.
در فاز نخست این طرح، با شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس 150 میلیون مترمکعب آب انتقال می‌یابد که از این میزان 40 میلیون مترمکعب آن به استان هرمزگان اختصاص می‌یابد و مابقی آن به استان کرمان و یزد منتقل می‌شود.
همچنین پس از تکمیل فاز نخست این طرح، در فاز دوم و سوم با افزایش ظرفیت شیرین‌سازی و انتقال آب به میزان 350 میلیون مترمکعب در سال، آب مورد نیاز استان‌های مرکزی کشور مخصوصاً استان اصفهان فراهم خواهد شد تا زمینه‌های تولید پایدار برای صنایع کشور فراهم شود.