رانت به زبان ساده

می متالز - چهل و سومین شماره بروشور «اقتصاد به زبان ساده»، با عنوان «رانت» توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد. در این بروشور، ضمن تعریف کلان رانت، انواع و مزایا و معایب آن نیز تشریح شده است. این گزارش با دسته‌بندی رانت به دو نوع بازاری و غیربازاری (دولتی)، تلاش کرده است دلایل ایجاد رانت و اثرات آن بر اقتصاد و رقابت را تشریح کند.

به گزارش می متالز، بروشورهای «اقتصاد به زبان ساده» به‌منظور آشنایی هرچه بیشتر فعالان اقتصادی با مفاهیم اقتصادی و به‌کارگیری صحیح این موارد در تحلیل‌های اقتصادی محیط کسب‌وکار، در مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تهیه و منتشر می‌شود. شماره چهل و سوم این بروشور به بحث «رانت» اختصاص یافته است.

در اصطلاح اقتصادی، رانت نوعی درآمد مازاد است که با غیررقابتی شدن بازارها ایجاد می‌شود. انحصاری شدن بازارها می‌تواند ناشی از عوامل بازاری مانند نوآوری، کمیابی، صرفه مقیاس یا مداخلات دولت مانند مقررات گذاری یا تخصیص منابع از طریق دستور (بودجه‌ریزی) باشد. در اصطلاح فنی، «رانت» آن بخش از درآمد است که در بازار کاملاً رقابتی نباید وجود داشته باشد.

رانت‌ها حضور گسترده‌ای در اقتصاد دارند؛ اما ارزیابی از نقش رانت‌ها در اقتصاد به دو صورت متضاد صورت گرفته است. ازیک‌طرف، وقتی رانتی توسط دولت توزیع می‌شود، این رانت می‌تواند موجب انحراف در تخصیص منابع شده و از آن مهم‌تر، فعالان اقتصادی را به‌سوی سرمایه‌گذاری و خرج‌کرد منابع برای به دست آوردن رانت (رانت جویی)، بجای کسب سود از طریق خلاقیت و افزایش رقابت‌پذیری سوق دهد.

از این منظر رانت می‌تواند مترادف اقتصاد ناکارآمد تلقی شود؛ اما از سوی دیگر، رانت در شرایطی خاص می‌تواند ابزاری در دست دولت برای ترغیب فعالان اقتصادی به ورود به عرصه‌های تازه (غلبه بر ریسک سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های جدید) و مشوق یادگیری قابلیت‌های تولیدی تازه باشد، در این شرایط، پیامدهای بلندمدت توزیع رانت می‌تواند شتاب‌بخشی به رشد و تحول اقتصادی را موجب گردد. گروهی از اقتصاددانان معتقدند که هیچ تحول اقتصادی بدون اتکا به توزیع برخی از انواع رانت رخ نداده است.

بر این اساس، بروشور حاضر، با توضیح رانت و انواع آن در اقتصاد، شروطی که با تحقق آن، رانت می‌تواند به تحول اقتصادی کمک کند را توضیح داده و این شروط را با وضعیت توزیع رانت‌ها در اقتصاد ایران مقایسه کرده است.

متن کامل چهل و سومین شماره بروشور «اقتصاد به زبان ساده» با موضوع «رانت» را از اینجا دریافت کنید.

منبع: پایگاه خبری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران

رانت اقتصاد به زبان ساده