استفاده از ظرفیت‌های بین‌دستگاهی برای مقابله و مدیریت مخاطرات طبیعی

به گزارش می متالز، در مراسم افتتاحیه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ضمن ابراز امیدواری از این‌که در سازمان‌ها در زمینه مخاطرات طبیعی بخصوص فرونشست به ادبیات مشترکی دست یابند، گفت: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و سازمان نقشه‌برداری به عنوان دو مجموعه همکار و همسایه بایستی از دستاوردهای خود در زمینه مخاطرات طبیعی بهره لازم را ببرند.

علیرضا شهیدی در ادامه به ارائه تاریخچه‌ای از فعالیت سازمان متبوع خود در زمینه مخاطرات طبیعی و فرونشست پرداخت و ضمن این‌که تهیه اطلاعات پایه در حوزه‌های زمین‌شناسی و اکتشاف و همچنین مخاطرات طبیعی را به عنوان وظایف اصلی این سازمان یاد کرد، افزود: با توجه به موقعیت زمین‌شناسی خاص ایران تعداد زیادی از مخاطرات رخ داده در دنیا را در ایران شاهد هستیم و می‌توان گفت از 43 مخاطره طبیعی  شناخته شده در دنیا  34 مخاطره در ایران رخ می‌دهد.

وی شناخت مخاطرات طبیعی را به عنوان وظایف حاکمیتی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یاد کرد و گفت: داده‌های تولید شده در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور موجب می‌شود سایر سازمان‌ها با استفاده از این داده‌ها کشور را در مواجهه با مخاطرات ایمن نگه دارند.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در ادامه با بیان این‌که بسیاری از مخاطرات طبیعی از جمله سیل، زلزله، تغییرات اقلیم، بحران آب و گردوغبار شناخته شده هستند، تصریح کرد: عموم جامعه به جز منطقی که به طور مستقیم با پدیده فرونشست درگیر هستند؛ نسبت به مخاطره‌ای مانند فرونشست آگاتهی کمتری دارند.

شهیدی از فرونشست به عنوان زلزله خاموش یاد کرد و گفت: زمانی که یک سازه‌ای برای زلزله‌ای به قدرت 7 ریشتر طراحی و مقاوم‌سازی می‌شود، در صورت بروز فرونشست پایه‌های این سازه‌ها سست می‌شود، از این رو حتی با رخ دادن یک زلزله‌ای به قدرت 4 ریشتر دچار آسیب و خسارت می‌شود و مخاطرات بزرگی را ایجاد می‌کند.

به گفته وی، وقتی اب موجود بین ذرات را خارج می‌کنیم و ذرات بر اثر فشار سطوح بالاتر متراکم می‌شوند حتی در دوره‌های ترسالی هم آب کافی را دریافت نخواهند کرد که همین امر در زمان بروز زلزله خطرات را دو چندان خواهد کرد.

420  دشت ممنوعه در کشور وجود دارد

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان این‌که وزارت نیرو دشت‌ها و حوزه‌های آبخوان موجود در کشور را به 609  حوزه تقسیم کرده، تصریح کرد: بالغ بر 420 مورد دشت ممنوعه در کشور داریم که آمار بسیار فجیعی است و در حال حاضر از 190 دشت نیز 150 دشت حوزه آبخوان ندارند و عملا 10درصد حوزه‌های آبخوان دشت‌ها در حالت تعادل هستند و 90درصد از حالت تعادل خارج شده‌اند که این امر بحران بزرگی برای کشور است.

شهیدی با بیان این‌که اولین رکورد ثبت شده از فرونشست زمین در کشور مربوط به سال 1346 در دشت رفسنجان است، تصریح کرد: در دهه 80  سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در این زمینه ورود کرد و اقدام به پایش و مونیتورینگ دشت‌ها کرد و در سال 77 نیز فروچاله‌ای که در دشت حسین‌آباد کرمان رخ داد و ما توانستیم گزارش مناسبی از آن ارائه دهیم.

به گفته رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در سال 83  گزارشی از فرونشست دشت فامنین همدان را تهیه کردیم و به دنبال گزارش سازمان نقشه‌برداری کشور از فرونشست جنوب غربی تهران و شهریار در سال 83 مطالعات تکمیلی را انجام دادیم و گزارشات مفصلی را بر پایه مباحث علمی زمین‌شناسی، تکتونیک و زئوتکنیک در سال 84 منتشر کردیم.

تهیه اطلس فرونشست کشور در سازمان زمین‌شناسی

وی از تهیه 5 اطلس مخاطرات کشور به همت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور همزمان با هفته مخاطرات طبیعی خبر داد و گفت: این اطلس‌ها در سایت پایگاه داده‌های علوم‌زمین به همراه دیگر دشت‌ها قابل دسترسی است.

به گفته شهیدی، براساس اعلام اتحادیه اروپا اگر در دشتی چهار میلی‌متر فرونشست رخ دهد آن منطقه دچار مخاطره شده و این در حالیست که در دهه 80 و  اوج فرونشست در ایران در دشت رفسنجان و کاشمر سالانه 30 سانتی‌متر و روزانه 1 میلیمتر فرونشست روی داده که این آمار بسیار قابل تامل است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از تغییر اقلیم به عنوان دیگر مخاطره‌ای که این سازمان مطالعاتی در اینباره داشته یاد کرد و افزود:  ایران در کمربند خشک دنیا واقع شده که بر همین اساس باید همواره احتیاط لازم را داشته باشیم چرا که با کاهش بارش‌ها، با کاهش آب مواجه‌ایم و این امر پدیده فرونشست را ایجاد می‌کند ضمن آنکه یکسری از دشت‌ها نیز خشک می‌شود و این دشت‌های خشک کانون‌ گردوغبار را ایجاد می‌کنند.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت رفع این بحران‌ها را منوط به فرهنگ‌سازی و مدیریت مصرف آب در کشور دانست چرا که به گفته وی اگر فرهنگ‌سازی صورت نگیرد هر میزان که سرمایه‌گذاری برای کاهش مخاطرات انجام شود به نتیجه مطلوب نمی‌رسد.

فرونشست زمین مساله‌ای فراگیر در کشور شده است

در افتتاحیه این نشست رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور با بیان این‌که سازمان متبوع وی مسئول تعیین نرخ فرونشست و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به عنوان متولی تهیه نقشه خطر فرونشست در کشور معرفی شده، گفت: سازمان نقشه‌برداری کشور تاکنون 40 اطلس فرونشست برای بیش از 49 نقطه کشور را تهیه کرده که بیشترین نرخ فرونشست ثبت شده مربوط به استان‌های تهران، خراسان‌های شمالی، جنوبی و رضوی، سمنان، زنجان و قزوین بوده که این نتایج حاصل مطالعات ترازیابی دایره نقشه‌برداری زمینی و ژئودزی و تلفیق آنها با تصاویر رادار و ماهواره است.

مسعود شفیعی با بیان این‌که درباره موضوع فرونشست در کشور تاکنون اظهارات زیادی صورت گرفته، تصریح کرد: در این نشست در نظر داریم از ظرفیت‌های همکاری‌های بین‌دستگاهی برای مقابله و مدیریت مخاطرات طبیعی بهره ببریم.

وی ضمن ابراز علاقه‌مندی از توسعه همکاری‌های سازمان نقشه‌برداری به عنوان یکی از سازمان‌های همکار در حوزه مدیریت بحران با دیگر مجموعه‌های متولی کشور خاطرنشان کرد: این نشست بهانه‌ای برای گسترش این همکاری‌ها بخصوص با سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است که به طور مشخص بر روی موضوع فرونشست فعالیت می‌کند.

شفیعی با تاکید بر این‌که تقسیم کار معینی میان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و سازمان نقشه‌برداری کشور در حوزه مطالعات فرونشست وجود دارد، گفت: بر اساس مذاکرات صورت گرفته در نظر داریم این همکاری‌ها را گسترش دهیم و نشست امروز نیز نقطه عطفی برای توسعه این همکاری‌ها در حوزه فرونشست به عنوان مساله‌ای فراگیر در کشور خواهد بود.

به گفته رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور برای مقابله و مدیریت مخاطرات طبیعی بایستی به طور جدی‌تری با یکدیگر بیندیشیم و جدای از راهکارهای فنی، علمی و تخصصی بایستی به همکاری‌های بین دستگاهی قائل باشیم و بدانیم که فعالیت‌های جزیره‌ای هرگز به نتیجه نخواهد رسید.

وی ادامه داد: بایستی به این موضوع قائل باشیم که برای مقابله با مخاطرات طبیعی مهم‌ترین مولفه آگاهی‌بخشی عمومی و استفاده از ظرفیت‌های عمومی و اجتماعی موجود در کشور است.

این مقام مسوول تصریح کرد: تا زمانی که عمق مخاطرات طبیعی را به درستی نشناسیم و مردم آگاهی لازم از این موضوع نداشته باشند هر گونه برنامه‌ریزی مدیریتی در حوزه مخاطرات طبیعی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.