بهره‌برداری از معدن زیرزمینی انگوران تا سال ۹۷

البته یکی از دلایلی که باعث شد قیمت این محصول افزایش یابد کم شدن عرضه آن به دلیل کمبود مواد اولیه برای تولید بوده و در مقابل بسیاری از صنایع به این ماده معدنی وابسته‌اند در این میان ایران که یکی از کشورهای معدنی جهان به شمار می‌آید، تنها ۲ معدن بزرگ انگوران و مهدی‌آباد را به اکتشاف رسانده و از این ۲ معدن، ذخیره انگوران نیز رو به اتمام است. از این رو شاهدیم برای بهره‌برداری از ذخایر زیرزمینی معدن سرب و روی انگوران اقدامات گسترده‌ای در دستورکار قرار گرفته تا از این طریق نسبت به تامین خوراک صنایع پایین دستی اقدام شود. درباره وضعیت کنونی این معدن با منصور شبانی، مدیر مجتمع سرب و روی انگوران، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تعامل مجتمع معدنی سرب و روی انگوران با محیط‌زیست منطقه انگوران چگونه است؟

تعامل با محیط‌زیست از ۲ منظر ملزم به رعایت مسائل زیست‌محیطی و رعایت آن برابر با مقررات اصول زیست‌محیطی در برنامه‌های این مجتمع شده و در این زمینه در حال فعالیت هستیم.
دوم اینکه خوشبختانه مجموعه انگوران خود را مقید به رعایت مسائل زیست‌محیطی می‌داند و با این دیدگاه که نیروی انسانی و بخش مدیریتی، دوستدار محیط‌زیست هستند حتی اگر الزامات قانونی نبود، باز هم این اصول رعایت می‌شد. این امر به نوعی ازسوی سازمان حفاظت محیط‌زیست منعکس شده و آنها هم از التزام مجموعه انگوران به رعایت مسائل زیست‌محیطی آگاه هستند و در این زمینه همکاری مطلوبی بین محیط‌زیست استان و معدن انگوران وجود دارد.

چه اقداماتی در حوزه احیای محیط‌زیست انجام شده است؟

معدن انگوران در راستای عمل به تعهدات زیست‌محیطی خود به عقد قرارداد با دانشگاه ارومیه برای انجام مطالعات جامع زیست‌محیطی اقدام کرده است. همچنین در اوایل سال ۹۴، گزارش نهایی مطالعات را دریافت کردیم که به سازمان محیط‌زیست استان منعکس شده و عمل کردن به توصیه‌های ارائه‌شده را در قالب خوداظهاری تقبل کرده است. علاوه‌بر این در راستای حفاظت از محیط‌زیست، اقداماتی برای حذف عناصر سنگین با استفاده از روش گیاه پالایی انجام داده‌ایم و به تازگی نیز مطالعه جامعی را برای احیای دمپ‌های باطله با همکاری مشاور معتمد منابع طبیعی آغاز کرده‌ایم.
به تازگی عملیات پایش فاکتورهای زیست‌محیطی نیز با همکاری دانشگاه علوم تحقیقات تهران و با نظارت محیط‌زیست استان آغاز شده است.

میزان تولید و فروش ماده معدنی در ۹ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل چه تغییری داشته است؟

برنامه تولید ماده معدنی، سالانه ۷۵۰هزار تن است. براساس برنامه تا این مقطع باید حدود ۵۶۰هزار تن تولید می‌شد که در عمل حدود ۷۰۰هزار تن تولید شده و این ارقام، تحقق ۱۲۵درصدی نسبت به برنامه را نشان می‌دهد. این در حالی است که در سال گذشته تا این مقطع میزان تحقق برنامه ۱۱۳درصد بوده است. گفتنی است از ابتدای امسال تا پایان آذر حدود ۷۰۰هزار تن ماده معدنی به خریداران خاک تحویل داده شده و این عدد در سال گذشته حدود ۶۰۰هزار تن بوده که در عمل افزایش ۱۰۰هزار تن تحویل خاک را نشان می‌دهد.

چه زمانی بخش زیرزمینی انگوران به بهره‌برداری خواهد رسید؟

خوشبختانه با حمایت رییس دستگاه اجرایی، مناقصه انتخاب پیمانکار، استخراج و فروش ماده معدنی سولفوره در امسال به نتیجه رسید، یک شرکت پیمانکاری از شرکت‌های توانمند زیرمجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا برنده مناقصه شد و از ابتدای دی با تحویل کارگاه، عملیات تجهیز کارگاه را آغاز کرد. برابر مفاد قرارداد، دوره آماده‌سازی معدن زیر زمین ۲ساله بوده و استخراج ماده معدنی به طور رسمی می‌تواند از اواخر سال۹۷ آغاز شود گرچه در دوره آماده‌سازی نیز کم‌وبیش امکان استخراج و فروش مواد معدنی وجود دارد.

آیا عرضه خاک انگوران در بورس کالا می‌تواند به رقابتی شدن این محصول کمک کند؟

چند سالی است که موضوع عرضه خاک انگوران در بورس به‌طور جدی مطرح شده ولی تا به امروز به دلایل متعددی که حاکی از تبعات نامطلوب عرضه خاک در بورس بر صنعت سرب و روی است، این موضوع به‌طور موقت متوقف شده است. به‌طور کلی بحث رقابتی کردن خاک معدن انگوران از نظر بسیاری از صاحب‌نظران در شرایط فعلی به نفع صنعت سرب و روی نیست زیرا با رقابتی کردن خاک انگوران و عرضه آن از طریق بورس کالا، شرکت‌های بزرگ و توانمند موجود در کشور، می‌توانند به سرعت تمام خاک را خریداری کنند. بنابراین بسیاری از صنایع کوچک و حتی متوسط سرب و روی، امکان رقابت با دیگر رقیبان را نخواهند داشت و این موضوع به تعطیلی بسیاری از آنها خواهد انجامید. از آنجایی که این واحدها میزان اشتغال بسیار بالایی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند، تبعات اجتماعی تعطیلی این واحدها بسیار شدید خواهد بود. در همین حال واحدهای بزرگتر نیز لزوما قادر به استفاده از تمامی خاک خریداری شده نخواهند بود و یک بحران در صنعت سرب و روی کشور پدید خواهد آمد.

برای تعیین قیمت خاک انگوران، باید چه مدلی را در پیش گرفت تا این فرآیند مورد اعتراض تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان واقع نشود؟

ساختار این صنعت به گونه‌ای به وجود آمده که تا وقتی گزینه جایگزین یا حتی مکمل آن پیدا نشود، وابسته به خاک استخراجی از معدن انگوران است و وارد کردن هرگونه شوک غیرکارشناسی به ساختار کنونی آن می‌تواند واحدهای تولیدکننده و مصرف‌کننده در کشور، به‌ویژه واحدهای کوچک و متوسط را دچار بحران‌های غیرقابل جبران کند. در حال حاضر پرداختن به موضوعی که تبعات دستکاری آن حتی برای زبده‌ترین کارشناس‌ها و صاحب‌نظران این حوزه ناشناخته است، منفعتی برای هیچ یک از طرفین ندارد. گرچه گاهی برخی اعتراض‌ها از جانب برخی واحدها مبنی بر گران بودن خاک انگوران مطرح می‌شود، اما این موارد فراگیر نیستند و بهتر است دو طرف در مذاکرات منطقی، موضوعات را به بحث بگذارند. با این حال در شرایطی که فلزات با افت قیمت در بازار مواجه شده‌اند کل صنعت از بالادست تا پایان‌دست متضرر می‌شود و در این میان معدن بیشتر از سایر واحدها آسیب می‌بیند زیرا با توجه به ساختار موجود، یعنی سهمیه‌بندی خاک و تعهد ایجادشده در ابتدای هر سال، باید به تولید خود در راستای برنامه مصوب و سهمیه تعیین‌شده برای واحدها ادامه دهد. ممکن است در شرایطی که نرخ قیمت‌ها در بورس فلزات لندن به ۱۷۰۰دلار و حتی پایین‌تر از آن سقوط می‌کند، نیمی از محصولات تولیدی معدن که شامل خاک با عیار کمتر است، حتی قیمت تمام‌شده استخراج از معدن را پوشش ندهد. با این حال مجتمع بنا به تکلیف تعریف‌شده و برنامه ابلاغی، بدون هرگونه گلایه‌ای به عرضه خاک ادامه می‌دهد که نمونه بارز آن در نیمه دوم سال ۹۴ و در اوایل سال ۹۵ اتفاق افتاد و قیمت شمش به زیر ۱۵۰۰ دلار سقوط کرد. این امر در حالی رخ داد که درهمین مدت، رکورد حمل و تحویل ماده معدنی در معدن انگوران به متقاضیان، شکسته شد. همچنین گفتنی است باتوجه به اینکه استخراج با استفاده از خدمات پیمانکار است، هزینه‌های اصلی معدن ثابت بوده و در برخی ماه‌ها، پرداخت به پیمانکارها و مشاوران با مشکل روبه‌رو می‌شود.