ماموریت شکست خورده اردوغان

می متالز - نزدیک به یک سال قبل، لیر ترکیه در بحران غوطه‌ور بود و ضعیف‌ترین سطح خود در برابر دلار آمریکا را در طول تاریخ تجربه کرد.

به گزارش می متالز، رجب طیب اردوغان هنگامی که کشور با بحران ارزی روبه‌رو شده بود ماموریتی برای دولت خود تعریف کرد که شامل دو بخش بود، حفاظت از پول ملی این کشور با جلوگیری از تضعیف آن و مبارزه با سفته‌بازان که از نظر وی عامل اصلی نزول لیر بودند. مقامات اقتصادی ترکیه اقداماتی را طراحی کردند که ۱۲ ماه لیر را در ثبات نسبی نگه‌داشت و همزمان برای احیای رشد اقتصادی نرخ بهره در نوبت‌های متوالی کاهش یافت.

اما روز چهارشنبه، بانک مرکزی ترکیه برای ششمین بار متوالی نرخ بهره ریپو (Repo) یا بازخرید یک هفته‌ای را کاهش داد. در واقع، این نرخ ظرف مدت نزدیک به یک سال از ۲۴ درصد به ۷۵/ ۱۰درصد رسید. کاهش شدید نرخ بهره همزمان با تضعیف ارز اقتصادهای نوظهور ونگرانی‌های مربوط به درگیری‌ها در سوریه، ترکیب سه‌گانه‌ای را شکل دادند که منجر به فشار شدید بر لیر شد. لیر در برابر دلار در آخرین معاملات هفته به قعر ۹ ماهه رفت. نرخ برابری دلار آمریکا به لیر ترکیه حدود ۱۲۵/ ۶ ثبت شد که از می ۲۰۱۹ بی‌سابقه بود. با توجه به بازگشت روند افزایشی تورم مشخص است محدوده نرخ بهره حقیقی منفی شده و فضای بیشتری برای انبساط پولی وجود ندارد. اما در پاسخ به تضعیف لیر بانک‌های دولتی مداخله خود را با فروش میلیاردها دلار در بازار ارز با هدف جلوگیری از تداوم افول لیر آغاز کردند. در همین حین، رگولاتوری چند گام فراتر از بانک‌ها برداشت و محدودیت شدیدی بر موقعیت فروش ارز در بازار اعمال کرد. وضعیت کنونی در بازار ارز چندان خوشایند به نظر نمی‌رسد. چراکه لیر باثبات هم برای شرکت‌های ترکیه‌ای که تحت فشار بدهی‌های ارزی سنگین قرار دارند وهم برای کنترل نرخ تورم الزامی است.

نرخ بهره در ترکیه همانند فشارسنج مدیریت اقتصادی اردوغان عمل می‌کند. مخالفت او با نرخ بهره بالا و اعتقاد وی به این فرضیه که تورم بالا در ترکیه ناشی از نرخ بالای سود بانکی است، مسیر مدیریت نرخ بهره را با شتاب زیادی کاهنده کرده است. از همین رو، اصطلاح فشار‌سنج به رئیس‌جمهوری ترکیه داده شد. استراتژی دولت برای استفاده از ابزار مداخله‌ای هزینه هنگفتی به بار می‌آورد. مقامات اقتصادی تلاش زیادی برای خارج کردن ارز از بازار سرمایه ترکیه کردند که با نارضایتی بسیاری از سرمایه‌گذاران همراه شده است. سرمایه گذاری خارجی در بازار سهام ترکیه ظرف یک سال ۶/ ۱ میلیارد دلار کاهش یافته همچنین حدود ۳ میلیارد دلار از سهم سرمایه‌گذاران خارجی در بازار اوراق کم شده و اوراق بدهی مبتنی بر لیر به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۱۱ درصد رسیده است. روند تضعیف لیر که از روز سه‌شنبه آغاز شد تا آخر هفته نیز ادامه یافت تا جایی که نرخ برابری لیر در مقابل دلار به کمترین سطح خود از ماه می ‌سال گذشته رسید. به گفته فعالان بازار، اصلی‌ترین دلیل ریزش لیر در حال حاضر منازعات شمال سوریه و درگیری پراکنده ارتش ترکیه با ارتش سوریه بوده است. این نگرانی وجود دارد که تشدید درگیری‌ها باعث سرازیر شدن موج جدیدی از آوارگان و پناهجویان سوری به ترکیه شود. روند کاهش نرخ بهره در ماه‌های اخیر با روی کار آمدن رئیس جدید بانک مرکزی بسیار سریع شده و همین مساله باعث نگرانی برخی نهادهای بین‌المللی و معامله‌گران ارزی شده است. به عقیده آنها کاهش بیش از حد سریع باعث آسیب‌پذیری لیر در مقابل تورم و ایجاد ریسک‌های پولی و ارزی خواهد شد.