در ۴ سال گذشته بر بازار نفت چه گذشت؟

به گزارش می متالز، بقیه تقاضا برای نفت خام از محل ذخیره‌ سازی نفت خام موجود در کشورهای OECD و غیر OECD تأمین شده است. با توجه به کاهش ۳.۳ میلیون بشکه در روز خوراک نفت خام پالایشگاه‌ها در ماه فوریه در چین و انتظار کاهش بیشتر ۹۰۰ هزار بشکه در رو در ماه مارس، انتظار بر این است که رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۰ به ۴۸۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد.

رشد تولید نفت خام امریکا

با توجه به توافق کشورهای اوپک و مشارکت‌ کننده غیراوپک برای تعدیل تولید نفت خام و متوازن‌ سازی مجدد بازار نفت خام از ابتدای سال ۲۰۱۷ که باعث تثبیت و تقویت نسبی قیمت نفت خام در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ شد، تولید نفت خام امریکا از ۸.۸۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ به ۱۲.۲۳ میلیون بشکه در روز رسید که معادل رشد ۳.۳۹ میلیون بشکه در روز است.
لازم به ذکر است که تولید نفت خام شیل طی ۴ سال گذشته ۳.۴۶ میلیون بشکه در روز رشد داشته است، اما به دلیل افت تولید نفت خام از خلیج مکزیک و دیگر منابع تولید نفت خام متعارف در امریکا کل رشد تولید نفت خام امریکا برابر ۳.۳۹ میلیون بشکه در روز بوده است.

رشد تولید نفت خام روسیه

با وجود آنکه روسیه از ابتدای سال ۲۰۱۷ در کاهش تولید نفت خام با کشورهای غیراوپکی در چارچوب توافق بیانیه همکاری مشارکت داشته است، اما آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که تولید نفت خام این کشور از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به میزان ۳۴۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته و به ۱۰.۶۳ میلیون بشکه در روز رسیده است. شایان ذکر است روند تولید نفت خام روسیه در چهار سال گذشته همواره فزآینده بوده و این کشور همواره بیشتر از تعهدات خود تولید نفت خام داشته است. متوسط پایبندی روسیه از ابتدای توافق تا پایان ماه ژانویه ۲۰۲۰ برابر ۶۷ درصد برآورد شده است.

کاهش تولید نفت خام اوپک

برخلاف کشورهای روسیه و امریکا که بخش قابل توجهی از افزایش تقاضا بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ را تأمین کرده‌اند، کشورهای اوپک در بازه زمانی مذکور کاهش تولید نفت خام ۲.۴۴ میلیون بشکه در روز را تجربه کرده‌اند. تولید نفت خام اوپک از ۳۱.۴۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ به ۲۹.۰۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. طی همین مدت سهم بازار اوپک از بازار نفت خام جهان از ۴۲.۵۳ به ۳۸.۸۶ درصد کاهش یافته که نشان‌ دهنده از دست دادن سهم بازاری در حدود ۳.۶۷ واحد درصد طی ۴ سال است. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که سیاست‌های اوپک در جهت حفظ سطح قیمت‌ها از طریق کاهش تولید نفت باعث شده است تا تولید نفت خام کشورهای این سازمان با تولید نفت خام کشورهایی مانند آمریکا در وهله نخست و تا حدودی روسیه جایگزین شود. البته در بررسی این موضوع باید به این نکته توجه داشت که میزان کاهش تولید صورت‌ گرفته در کشورهای عضو اوپک تنها تحت تأثیر توافق بیانیه همکاری نبوده است، بلکه تحریم‌های نفتی علیه صادرات نفت خام ایران در کنار افت تولید نفت خام ونزوئلا و لیبی به دلیل بحران‌های داخلی (به میزان ۱.۸۱۲ میلیون بشکه در روز) مهمترین دلیل کاهش تولید نفت در چهار سال گذشته بوده و حدود ۷۵ درصد از کاهش تولید نفت خام اوپک را تشکیل داده است.

تغییر تولید نفت خام عربستان و عراق

در میان کشورهای عضو سازمان اوپک در چهار سال گذشته میزان رشد تولید نفت خام برای عراق از دیگر کشورها بیشتر بوده و این کشور عملاً در کل دوره سه ساله توافق بیانیه همکاری دارای درصد پایبندی ۱۶ درصد بوده است که کمترین پایبندی میان اعضای اوپک است. عربستان در فاصله چهار سال گذشته با ۶۳۶ هزار بشکه در روز کاهش تولید نفت خام مواجه شده و میزان تولید نفت خام این کشور از ۱۰.۴۰۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ به ۹.۷۷ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۹ رسیده است.

دلایل کاهش قیمت‌های نفت

کاهش خوراک نفت خام پالایشگاهی چین از ۱۳.۱ میلیون بشکه در روز در ماه ژانویه ۲۰۲۰ به ۹.۸ میلیون بشکه در روز در ماه فوریه و انتظار تداوم این روند در ماه مارس به میزان ۹۰۰ هزار بشکه موجب شده تا میزان تقاضا برای نفت خام در جهان به شدت کاهش یابد.

کاهش خوراک پالایشگاهی در چین در شرایطی اتفاق افتاده است که سطح ذخیره‌ سازی‌های فرآورده‌های نفتی در این کشور به دلیل آماده شدن شرکت‌های نفتی برای افزایش سوخت در سال نو چینی به شدت افزایش یافته بود و همین موضوع موجب شده تا شرکت‌های پالایشی چین مجبور شوند تا بخشی از فرآورده‌های نفتی تولیدی خود را در ماه‌های ژانویه و فوریه ۲۰۲۰ به دیگر کشورها صادر کنند و به طور همزمان میزان خوراک نفت خام خود را کاهش دهند که بر واردات نفت خام چین تأثیر منفی داشته است.

چین علاوه بر این که میزان واردات نفت خام از عربستان و عراق را کاهش داده است، بخشی از نفت خام پیش‌خرید شده از کشورهایی مانند آنگولا را قبل از دریافت در بازارهای بین‌المللی به فروش مجدد رسانده است.

شکل‌ گیری این کاهش قابل توجه در تقاضای نفت جهان در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ در شرایطی که روند عرضه نفت خام همچنان بدون تغییر بوده است، باعث شده تا مازاد نفت خام در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ به یک میلیون بشکه در روز برسد. عدم توافق کشورهای اوپک و مشارکت‌ کننده غیراوپک در توافق بیانیه همکاری برای کاهش تولید ۱.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ و همچنین عدم تمدید توافق کاهش تولید ماه دسامبر ۲۰۲۰ که تا پایان ماه مارس اجرایی است، این انتظار را در بازار نفت ایجاد کرد که حجم مازاد عرضه نفت خام در بازار نفت به دلیل جنگ قیمتی عربستان و دیگر رقبا در ادامه سال ۲۰۲۰ افزایش خواهد یافت و بازار نفت غیرمتوازن خواهد شد و همین شرایط باعث سقوط آزاد قیمت‌های نفت در بازار شده است.

پیش‌ بینی کوتاه‌ مدت بازار نفت

بر اساس برآورد صورت‌ گرفته توسط دبیرخانه اوپک، در صورتی که کشورهای اوپک با حداکثر ظرفیت خود تا پایان سال ۲۰۲۰ تولید کنند و رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۰ برابر ۴۸۰ هزار بشکه در روز و رشد عرضه غیراوپک برابر ۲.۲ میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شود، مازاد عرضه نفت در کل سال ۲۰۲۰ برابر ۱.۵ میلیون بشکه در روز خواهد شد که سطح ذخیره‌ سازی‎های تجاری OECD مازاد بر متوسط پنج‌ ساله را به ۴۳۱ میلیون بشکه در روز خواهد رساند که بالاترین سطح تاریخی برای این شاخص توازن بازار نفت خواهد بود.
با توجه به این شرایط برخی از صاحب‌ نظران کاهش قیمت‌های نفت تا سطح ۳۰ دلار در هر بشکه در صورت تحقق شرایط فوق‌ الذکر را دور از نظر نمی‌دانند.