باطله های معدنی، ثروت های پنهان دنیا

به گزارش می متالز، نسیم حیدریان دهکردی، مدیر گروه پژوهشی زمین شناسی نفت پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی در این خصوص گفت: محیط زیست از ارکان توسعه پایدار در هر کشوری است. بدون توجه به مساله محیط زیست، منابع طبیعی و انسانی دچار نقصان شده و پیامدهای ناگواری را بر کره خاکی و حتی جوامع انسانی خواهد گذاشت.

با توجه به اینکه ایران یک کشور در حال توسعه است و برای پیشرفت خود ناچار به توسعه معادن است، بنابراین برای توسعه پایدار صنعت معدن کشور لازم است تا جنبه های محیط زیستی صنایع معدنی کشور مورد شناسایی قرار گیرند. به طور کلی، بهره برداری از ذخایر معدنی کشور باید با توجه به حفظ منابع طبیعی و حفظ محیط زیست و رعایت قوانین آن صورت گیرد.

این عضو هیات علمی گروه پژوهشی زمین شناسی نفت افزود: توسعه صنایع و در نتیجه رشد اقتصاد و افزایش میزان تولیدات معدنی و صنعتی، منجر به تولید مقادیر عظیمی مواد باطله و محصولات جانبی بی ارزش می شود که متاسفانه منشا پدید آمدن مشکلات زیست محیطی مختلفی می شوند. باطله های مربوط به صنعت معدن کاری شامل سنگ هایی هستند که بعد از جدا کردن کانی ها و مواد با ارزش از سنگ معدن، باقی مانده و معمولا دور ریخته می شوند.

وی اظهارداشت: در طی سال های بهره برداری از معدن، به تدریج کیفیت مواد با ارزش معدنی کاهش و میزان باطله های تولید شده مرتبا افزایش می یابد. بر این اساس، انباشت باطله های معدنی علاوه بر آنکه فضای زیادی را اشغال می کند، در بسیاری از مواقع منجر به آسیب ‌ها و مشکلات زیست ‌محیطی می ‌شود که لازم است توجه ویژه ای به آنها مبذول شود.

وی تصریح کرد: بالا بودن حجم بالای باطله های تولیدی و همچنین مخاطرات زیست محیطی ناشی از آنها نیز نیازمند کنترل و مدیریت ویژه ای است. ترکیب شیمیایی باطله ها بسیار متنوع است و این مواد در محل انباشت، ممکن است دچار تجزیه و تغییرات شیمیایی و فیزیکی مختلف شوند.

حیدریان بیان کرد: معمولا همراه با مواد باطله، محلول ها و ترکیبات مختلفی وجود دارد. آب باران و آب های سطحی نیز در حین انباشت مواد یا بعد از آن، به محل وارد می شوند و ضمن افزایش فعالیت های بیولوژیکی، به عنوان عاملی برای انتقال مواد آلاینده قابل حل در آب، عمل می کنند.

ورود این محلول ها به سفره های آب در زیر سطح زمین، آلودگی آب های زیر زمینی را نیز به دنبال خواهند داشت بنابراین، با در نظر گرفتن اینکه محیط زیست یکی از ارکان توسعه پایدار هر جامعه است، لذا باید تاثیراتی که فعالیت های ما به روی محیط اطرافمان بر جای می گذارد را بشناسیم و جهت برطرف کردن، یا کاهش آنها بکوشیم.

مغفول ماندن ارزش های باطله های معدنی

مدیر گروه پژوهشی زمین شناسی نفت پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی گفت: ما در یک کشور در حال توسعه زندگی می کنیم و ناگزیر به توسعه معادن و بهره برداری روز افزون از این بخش هستیم، از اینرو حجم باطله های تولید شده نیز بسیار خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: باطله‌ های معدنی با وجود تاثیرات زیست محیطی منفی، می توانند حاوی برخی مواد معدنی با ارزشی باشند که با بازیافت آنها می ‌توان ضمن بکارگیری در صنایع مختلف، از انباشت آنها در محیط ‌زیست جلوگیری کرد.

وی ادامه داد: باطله های معدنی، ثروت های پنهانی هستند که از دیدگاه اقتصادی مخفی مانده اند. زمانی باطله ‌ها را به عنوان موادی می ‌شناختند که ارزش اقتصادی نداشته و آنها را دور می‌ ریختند اما اکنون در عصری زندگی می‌ کنیم که ارزش باطله‌ های معدنی روز به روز در حال افزایش است.

حیدریان افزود: باطله ها و ضایعات مواد معدنی معمولا علاوه برداشتن درصدی از ماده معدنی غالب، از مواد معدنی با ارزش دیگری نیز برخوردار هستند که استحصال دوباره آنها می تواند ارزش افزوده ای را برای بهره برداران معدنی ایجاد کند به همین منظور بسیاری از کشورها از جمله ایران، برای حل این موضوع از فناوری ‌ها و دانش نوین برای فرآوری و بازگرداندن باطله ها به چرخه تولید کمک گرفته ‌اند.

به گفته وی، حمایت و ایجاد مراکز فرآوری پیشرفته و ایجاد ارزش افزوده مواد معدنی و باطله ها و تبدیل آنها به فرآورده های مورد نیاز دیگر بخش های اقتصادی، از راهکارهای مناسب در جهت فرآوری باطله ها در کشور ما است.

طلایی به نام باطله معدنی

حیدریان گفت: معادن و صنایع معدنی، از پویا ترین بخش های صنعتی در جهان به شمار می روند. معادن، می توانند بخش مهمی از طرح های توسعه ملی باشند و سهم قابل ملاحظه ای را در اقتصاد کشورها به ویژه کشور ایران داشته باشند. ذخایر معدنی از جمله پتانسیل های موجود در ایران هستند که با تنوع بالا در عرصه های گوناگون جغرافیایی کشور گسترده شده اند.

این عضو هیات علمی گروه پژوهشی زمین شناسی نفت یادآور شد: با گذر زمان و کاهش عیار معادن، باطله‌ ها حکم طلا یافته ‌اند و استفاده دوباره از آنها روز به روز در حال افزایش است چراکه باطله‌ ها حاوی برخی مواد معدنی با ارزشی هستند که با بازیافت آنها می‌ توان ضمن بکارگیری در صنایع مختلف، از انباشت آنها در محیط‌ زیست جلوگیری کرد.

وی اظهارداشت: نگهداری از باطله‌ ها و ضایعات معدنی موضوعی است که برخی از کشورها از جمله ایران، با وجود هزینه نگهداری که باطله‌ ها به دنبال دارند، نسبت به آن اقدام می‌کنند چرا که با گذر زمان، ذخایر معدنی رو به اتمام رفته و باطله‌ ها و ضایعات معدنی که بخش عمده ‌ای از آنها مواد معدنی با عیار پایین است، دارای ارزش می ‌شوند و با کمی فرآوری و تغییر می ‌توان از آنها در صنایع مختلف استفاده کرد.

وی گفت: همچنین برای استحصال و فرآوری مواد موجود در باطله ‌های معدنی، همواره باید دو موضوع مورد توجه قرار گیرد؛ یکی وجود مواد معدنی با ارزش اقتصادی و دیگری صرفه و توجیه اقتصادی برای فرآوری و استحصال آنها زیرا فرآوری این مواد نیازمند سرمایه ‌گذاری ‌های کلان است و در صورتی که استحصال آنها صرفه اقتصادی نداشته باشد، به ضرر سرمایه‌ گذار تمام خواهد شد.

سیاست های کلان دولت برای حفظ ذخایر معدنی و باطله ها

حیدریان تصریح کرد: شناخت مزیت های نسبی مناطق مختلف و ایجاد زیر ساخت ها جهت هدایت صحیح سرمایه ها و منابع برای تولید ثروت و ارزش افزوده، یکی از وظایف اصلی سیاستمداران هر کشور از جمله ایران است. این امر جز در سایه شناخت دقیق پتانسیل های معدنی نقاط مختلف کشور محقق نمی شود.

به گفته وی، بخش معدن و صنایع معدنی، از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور ما است که رشد آن می تواند به عنوان یکی از محرکه های اقتصادی، نقش انکارناپذیری را در توسعه اقتصادی کشور داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد:«حفظ و جلوگیری از ویرانی و تباهی ذخایر معدنی و باطله ها و ارتقای کیفیت محیط زیست از طریق فرآوری باطله ها» از جمله تدابیر و سیاست های کلان دولت در بخش معادن و صنایع معدنی هستند. همچنین مواد معدنی خام، ذخایر کم عیار و باطله های مفید معدنی با گسترش فرآوری، وارد فرایند صنعتی می شوند.

مدیر گروه پژوهشی زمین شناسی نفت پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی اظهارداشت: ایجاد واحدهای فرآوری و تبدیل مواد معدنی و باطله ها به مواد واسطه و مصرفی از طریق استحصال و فراوری باطله های معدنی بر پایه فناوری های پیشرفته روز و برنامه ریزی برای شناخت و انتقال فناوری های نو با استفاده از خدمات فنی و مهندسی کارشناسان داخلی و خارجی نیز از دیگر تدابیری است که می توان در این زمینه بکار برد.

وی در پایان گفت: ایجاد زمینه سازی های لازم برای گسترش و بالا بردن سطح فناوری استخراج معادن و فرآوری باطله ها و حمایت از ساخت و توسعه واحدهای فرآوری معدنی مرتبط با ذخایر کم عیار و باطله های قابل استفاده معدنی و وارد کردن آنها به فرایند صنعتی و تکمیل زنجیره ارزش افزوده به منظور افزایش بهره وری نیز از دیگر تدابیری است که باید در این زمینه بکار گرفت.