توسعه با پیرو بودن محقق نمی‌شود

به گزارش می متالز، این الزامات باعث شد تا خودروسازان خارجی بازار کشور را فضایی برای فروش محصول خود در نظر نگیرند و برای بومی‌سازی محصولات با صنعتگران ایرانی همراهی و همکاری داشته باشند. در این راستا خودروسازان بخش خصوصی نیز از این مصوبه مستثنا نبوده و برای تولید در کشور ملزم به داخلی‌سازی قطعات خود شدند. در حالی که برخی قطعه‌سازان شکایت‌هایی از حضور خودروهای چینی به‌شکل سی‌کی‌دی داشتند شنیده‌ها حاکی است خودروسازان چینی داخلی‌سازی خودروهای خود را آغاز و در این زمینه قطعه‌سازان اعلام کرده‌اند سفارش تولید و تامین قطعات در دست انجام است.حال باید دید این امر چه تاثیری در توسعه صنعت قطعه به لحاظ تیراژ خواهد داشت. آیا تحقق داخلی‌سازی خودروهای چینی و کره‌ای باعث تحول اساسی در حرکت به سوی فناوری‌های جدید خواهد شد؟

توانمندی قطعه‌سازان در خودکفایی

محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی کشور درباره داخلی‌سازی خودروهای ساخته شده در کشور گفت: در زمان وزارت محمدرضا نعمت‌زاده در دولت یازدهم، خودروسازان داخلی مکلف به داخلی‌سازی حداقل ۴۰درصدی شده و در ادامه موظف هستند در مدت ۳ تا ۴ سال این رقم را به ۸۰درصد افزایش دهند. او افزود: بنابر تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت اگر این مسئله تحقق نیابد نرخ تعرفه قطعات وارداتی این خودروها همچون نرخ واردات خود خودروها خواهد بود. درواقع این فرصتی بود که وزارتخانه در اختیار خودروسازان قرار داد تا به‌لحاظ خودکفایی فعال‌تر در این عرصه عمل کنند. وی ادامه داد: ضمن آنکه به‌لحاظ ظرفیت و توان صنعت قطعه توانایی تامین بیشتر قطعات را در داخل دارند و در این شرایط نارواست قطعاتی که امکان تولید آنها در داخل فراهم است یا توان آن وجود دارد از خارج تامین شود و به این ترتیب بازار خود را به قطعه‌سازان خارجی واگذار کنیم و آنها در این بستر سهم بیشتری از قطعه‌سازان داخلی داشته باشند. برخی خودروسازان در امر داخلی‌سازی با تعلل حرکت می‌کنند زیرا معتقدند به‌لحاظ دانش فنی صنعت قطعه همچنان دچار چالش‌هایی است. رئیس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق بازرگانی تهران در این‌باره اظهار کرد: صنعت قطعه در شکل کلان در امر فناوری مشکلی ندارد. همان‌گونه که قطعه‌سازان داخلی برای خودروهایی مانند تندر که در سطح بالایی قرار دارد تامین قطعه می‌کنند، می‌توانند برای سایر مدل‌ها نیز تولید قطعه کرده و بازار تمام خودروهای تولیدی کشور را پوشش دهند. امروز برخی مدل‌های کره‌ای برای ساخت وارد چرخه تولید خودروسازان داخلی شده است. نجفی‌منش در این‌باره نیز گفت: صنعت قطعه کشور آمادگی دارد برای تمام خودروهای آسیایی و اروپایی تامین قطعه داشته باشد و با مذاکرات قطعه‌سازان و از سرگیری ارتباطات بین‌المللی باید کارها با شتاب بیشتری دنبال شود زیرا قطعه‌سازان ایرانی قادر به پوشش تمام خودروهای تولید داخل هستند.

شرایط موفقیت برای داخلی‌سازی

داخلی‌سازی خودروهای چینی و کره‌ای که در کشور تولید می‌شوند یکی از خبرهای خوبی است که می‌تواند فعالیت را در واحدهای صنعتی قطعه‌سازان رونق بخشد البته اگر در این امر بتوان به عدد مورد نظر در تیراژ و شمارگان دست یافت. در کنار این امر مسائلی چون نداشتن دانش طراحی از سوی صنعتگران در بحث رسیدن به ۷۰درصد داخلی‌سازی در زمان مناسب از چالش‌های این صنعت است. محسن رزم‌خواه، از اعضای انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرویی درباره تحولات صنعت قطعه در داخلی‌سازی خودروهای چینی و کره‌ای گفت: داخلی‌سازی در این بخش با مشکلاتی همراه خواهد بود؛ نخست اینکه تا رسیدن به درصد بالای بومی‌سازی، چرخه عمر خودرو به پایان رسیده و در ادامه صنعتگران گرفتار همان چرخه تکرار گذشته و تولید خودروهایی مانند پیکان و پراید خواهند شد. مسئله دوم این است که تضمینی برای صادرات قطعات این خودروها وجود ندارد زیرا خودروسازان خارجی براساس برنامه‌هایی که خود تعریف و تدوین کرده‌اند محصولات را در بازارهای مختلف تقسیم می‌کنند و مشخص نیست خودروهای تولیدی در کشور در سایر کشورها در حال تردد باشد. وی ادامه داد: اما مسئله سوم این است که به دلیل فرسوده بودن خطوط تولید قطعه‌سازان و روزآمد نشدن تجهیزات سخت‌افزاری نمی‌توان نرخ و کیفیت مناسب برای صادرات قطعات داشت. شاید تنها معدودی قطعه در بازار بین‌المللی مجالی برای فروش داشته باشند. 
او تاکید کرد: مشکل صنعت قطعه باید به شکل اساسی و بنیادی رفع شود به این معنی که قطعه‌سازان ایرانی باید به شبکه بین‌المللی قطعه‌سازی متصل شوند که این امر مستلزم سرمایه‌گذاری جدید برای روزآمدی خطوط تولید، خرید دانش فنی و اتصال به شبکه جهانی توزیع خودروسازان خارجی است. درحال‌حاضر هیچ‌یک از این بسترها برای صنعت قطعه کشور فراهم نشده است. 
این فعال صنعت قطعه افزود: بنابراین داخلی‌سازی قطعات خودروهای چینی به خودی خود نمی‌تواند موثر باشد زیرا آینده روشن آن منوط به برخی مسائل است که به آنها اشاره شد.به‌طور عموم روی هر پلتفرم خودرو چند مدل نصب و تولید می‌شود و به نظر می‌رسد قطعات مشترک فرصت بیشتری برای توسعه بازار به صنعتگران ایرانی می‌دهد. رزم‌خواه در پاسخ به این پرسش که با وجود این امر باز هم قطعه‌سازان برای داشتن بازارهای بین‌المللی مشکل خواهند داشت، گفت: چرخه عمر خودروها در کشورهای خارجی بین ۵ تا ۷ سال است. قطعه‌ساز ایرانی مشخص نیست در مدت ۷ سال به چند درصد داخلی‌سازی دست پیدا کند. او ادامه داد: ضمن آنکه در این فاصله شاید خودرو از رده خارج شده یا ممکن است تغییراتی در پلتفرم ایجاد شده باشد. این در حالی است که زحمت برای داخلی‌سازی کشیده شده اما کارآمدی لازم را برای صنعت قطعه کشور به همراه ندارد.او تصریح کرد: حتی ممکن است با تغییراتی در پلتفرم هنوز برخی قطعات مشترک برای محصولات مختلف تولید شود اما نکته این است از آنجا که قطعه‌سازان به شبکه توزیع جهانی خودروسازان متصل نیستند، بازاری تضمین شده در اختیار ندارند ضمن آنکه به دلیل زمان‌بر بودن داخلی‌سازی در کشور احتمال تغییر کامل پلتفرم و خروج محصولات از خط تولید وجود دارد بنابراین آینده روشن منوط‌به فراهم‌سازی برخی شرایط در صنعت قطعه است.

سفارش از خودروساز، طراحی با قطعه‌ساز

رزم‌خواه در پاسخ به این پرسش که زمان طلایی برای داخلی‌سازی قطعات چه مدت است، گفت: این امر وابسته به امکانات ساخت در کشور است زیرا قطعه‌سازان خارجی برای تولید محصولات جدیدتر با فناوری به‌روزتر هر ۳ تا ۴ سال خطوط تولید خود را بازسازی و نوسازی می‌کنند تا به این ترتیب قطعات با نرخ و کیفیت مناسب‌تر در اختیار مشتریان قرار گیرد.او گفت: در صنعت قطعه کشور این اتفاق جز برای محدودی از قطعه‌سازان و سایر صنعتگران که به طور معمول با ماشین‌آلات ۲ دهه گذشته فعالیت دارند و تولید قطعه می‌کنند، رخ نمی‌دهد بنابراین نباید انتظار داشته باشیم در فرصت مناسب قطعات مورد نیاز را تولید و تامین کنیم. این کارشناس صنعت قطعه ادامه داد: از سوی دیگر قطعه‌سازان بین‌المللی به‌ویژه تیروان‌ها امکان طراحی و تحقیق و توسعه دارند و درواقع آنها هستند که قطعات را به خودروسازان معرفی می‌کنند نه آنکه خودروساز قطعه را به قطعه‌ساز بدهد و بخواهد چه قطعه‌ای تولید کند. وی در این‌باره توضیح داد: خودروساز مشخصات کلی محصولات مورد نیاز خود را اعلام می‌کند و قطعه‌ساز متناسب با نیاز محصولات را پیشنهاد می‌دهد درحالی‌که این فرآیند در ایران وجود ندارد. وضعیت صنعت خودرو کشور به این‌گونه است که خودروساز مدلی را وارد و برای تامین قطعات به قطعه‌ساز رجوع می‌کند. او تاکید کرد: این فرآیند اشتباه است و باید قطعه‌ساز امکان طراحی و تولید را به صورت همزمان داشته باشد. قطعه‌ساز باید توانایی طراحی قطعات را داشته باشد و آن را به خودروساز پیشنهاد کند. اگر این توان در صنعت قطعه کشور به وجودآید باید بتوان در مدت ۲ تا ۳ سال به نهایت درصد لازم برای داخلی‌سازی خودروها دست یافت زیرا بومی‌سازی صد درصدی ضرورتی ندارد.

قطعه‌سازان منتظر محصولات خارجی

رزم‌خواه در پاسخ به این پرسش که در چه شرایطی این امکان محقق می‌شود که خودروساز قطعه مورد نیاز خود را به قطعه‌ساز اعلام کند تا او آن را طراحی، تولید و تامین کند، گفت: زمانی که صنعتگر دانش مهندسی و طراحی محصول را در اختیار داشته باشد مهم‌ترین فاکتور خودکفایی قطعه‌سازان را در اختیار خواهد داشت.با این توضیح باید گفت این ضعف از صنعت قطعه کشور است که در این مسئله به ظرفیت لازم و نیز فناوری مورد نیاز دست نیافته است. او در توضیح این مسئله ادامه داد: اشکال از قطعه‌سازی ماست زیرا در بحث فناوری دانش فنی و دانش چرایی با محدودیت‌هایی همراه هستیم  به‌طور نمونه اینکه چرا این مواد اولیه مصرف شد و... این دانش‌ها در اختیار صنعت قطعه کشور نیست ضمن آنکه برای دستیابی به آن نیز حرکتی وجود ندارد.عضو انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرویی تاکید کرد: باید به دانش طراحی قطعه و مجموعه مسلح شویم تا بتوانیم در حداقل زمان هر مجموعه مورد نیاز خودروسازی را طراحی، تولید و تامین کنیم. درحال‌حاضر این اتفاق نیفتاده و بیشتر کارخانجات قطعه‌سازی کشور با مهندسی معکوس فعالیت دارند.
او ادامه داد: با وجود مجاز بودن این روش صنعتگر طراح نمی‌شود و تا زمانی که طراح قطعه نباشیم همیشه پیرو باقی خواهیم ماند. به این ترتیب منتظر هستیم مدل خارجی وارد شود و قطعات را کپی کرده و به خودروساز تحویل دهیم.

سخن آخر

اگرچه داخلی‌سازی قطعات نویدبخش خوبی برای بازار داخل است اما در بحث توسعه و پیشرفت باید دید تا کجا خودروسازان و قطعه‌سازان در این بستر به سمت تولید بومی حرکت می‌کنند و صنعت خودرو با طراحی پلتفرم داخلی و قطعه‌ساز نیز خارج از روند مهندسی معکوس به تامین قطعه می‌پردازد.
به نظر می‌رسد برای رسیدن به این افق راه طولانی در انتظار صنعتگران کشور است و همت آنها برای حرکت به آن سمت باید مضاعف باشد؛ در غیر این صورت همیشه باید در جای پای دیگری حرکت کرد و پیرو باقی ماند.