ایران باید از توافق اوپک حمایت کند

به گزارش می متالز، این در حالی است که بر اساس بودجه سال 97 شمسی، قیمت نفت ایران در متوسط 55 دلار بسته شده است. قیمتی که به باور بسیاری از کارشناسان واقع بینانه است و برخی نیز این قیمت را یک ریسک برای دولت ایران می دانند، چرا که ممکن است بازار در سال 2018 با چالش هایی جدی رو به رو شود.

در همین راستا معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی به بررسی سناریو های مختلف و تخمین درآمد های نفتی دولت در سال ۹۷ پرداخته و اعلام کرده است: متوسط کل درآمد های صادراتی حاصل از نفت و میعانات گازی ایران در سال آینده، حداقل ۵۱ و حداکثر ۵۵ میلیارد دلار خواهد بود.

بر اساس گزارش دفتر تحقیقات و سیاست‎های مالی معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد با عنوان "بررسی وضع درآمد‌های نفتی در بودجه سال ۱۳۹۷"،  با فرض صادرات نفت خام و میعانات گازی به طور متوسط ۲,۶ میلیون بشکه در روز، متوسط کل درآمد های صادراتی ایران در سال آینده حداقل ۵۱ و حداکثر ۵۵ میلیارد دلار خواهد بود که با توجه به سهم تعیین شده برای دولت از محل عواید نفتی در بودجه سال ۹۷ به میزان ۵۳.۵ درصد و با در نظر گرفتن نرخ تسعیر ارز به طور متوسط ۳۶ هزار ریال، پیش بینی می شود منابع در نظر گرفته شده در سطح حداقل ۹۸۲۲۶۰ میلیارد ریال (۹۷ درصد رقم لایحه بودجه) و حداکثر ۱۰۵۹۳۰۰ میلیارد ریال (۱۰۵ درصد رقم لایحه بودجه) محقق شود.

در بخشی از این گزارش آمده است: قیمت نفت‌ خام در سال ۲۰۱۷ میلادی از نوسانات بسیاری برخوردار شد به نحوی ‌که سبد نفتی اوپک از ۵۲,۴ دلار در هر بشکه در ابتدای سال (ژانویه) به ۴۵.۲ دلار در اواسط سال (ژوئن) کاهش یافت و در پایان سال به ۶۱.۴  دلار افزایش یافت. با این حال میانگین قیمت نفت ‌خام در سال ۲۰۱۷ با ۵۲.۴ دلار در هر بشکه بالا تر از متوسط قیمت در سال قبل از آن (متوسط ۴۰.۸ دلار در هر بشکه) قرار گرفت.

با در نظر گرفتن عوامل مختلف تأثیر گذار بر بازار نفت در سال آتی پیش ‌بینی می ‌شود سطح کلی قیمت‌ ها بالاتر از سال جاری و با توجه به نظر موسسات بین ‌المللی در سطح ۵۴ دلار تا ۵۸ دلار در هر بشکه باشد. این در حالی است که منابع نفتی برای بودجه سال ۱۳۹۷ کشور با فرض قیمت هر بشکه ۵۵ دلار منظور شده است.

مهم ترین عوامل (قابل پیش ‌بینی) تأثیرگذار بر قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ شامل پیش‌ بینی رشد اقتصاد جهانی و عرضه و تقاضای نفت ‌خام است که در ارتباط با رشد اقتصاد جهانی، بر اساس جدید ترین گزارش‌ های اوپک، صندوق بین ‌المللی پول و بانک جهانی، اقتصاد جهانی روند رو به رشد خود را در سال ۲۰۱۷ ادامه داده است و این شرایط به ویژه در اقتصادهای OECD رشد چشمگیر خواهد داشت. هر چند چالش‌ های رشد اقتصادی همچنان پا بر جا است و مهمترین آنها تحولات سیاسی جهان و تصمیمات سیاست  گذاران پولی در بانک‎های مرکزی مهم جهان است، اما روند رشد مذکور در سال آتی نیز ادامه دارد و سازمان اوپک و صندوق بین ‌المللی پول رشد اقتصادی سال ۲۰۱۸ را ۳.۷ درصد و بانک جهانی نیز ۲.۹ درصد اعلام کرده است.

علاوه بر این، در ارتباط با تراز عرضه و تقاضای نفت خام نیز در این گزارش آمده است: تقاضا برای نفت خام در سال ۲۰۱۷، نزدیک به ۹۶,۹ میلیون بشکه در روز بوده که حدود ۱.۴۸ میلیون بشکه بالاتر از سال ۲۰۱۶ است. بر اساس پیش ‌بینی‌ های به عمل آمده تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۹۸.۵ میلیون بشکه در روز خواهد بود که ۱.۶ میلیون بشکه در روز بیشتر از رقم سال ۲۰۱۷ است. این در حالی است که طی دو سال گذشته مهم ترین دلیل کاهش قیمت نفت، وجود مازاد عرضه در بازار عنوان شده است. در سال ۲۰۱۵ حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز مازاد عرضه وجود داشت که هرچند در سال ۲۰۱۶ از حجم آن کاسته شد ولی یکی از عوامل تضعیف کننده قیمت نفت همچنان باقی ماند.

شایان ذکر است، در سال ۲۰۱۷ به ویژه در فصول دوم، سوم و چهارم، بازار با کمبود عرضه تا ۱.۳ میلیون بشکه در روز مواجه شد. برای سال ۲۰۱۸ نیز پیش‌ بینی می ‌شود در فصل اول، بازار با مازاد عرضه مواجه گردد که باعث افزایش سطح ذخیره‌ سازی‌ها خواهد شد، اما در فصول دوم، سوم و چهارم تا سطح حداکثر ۱.۸ میلیون بشکه در روز با کسری مواجه شود.

از سویی دیگر بر مبنای گزارش معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، طی سال جاری به طور متوسط تولید نفت خام ایران بالغ بر۳,۸۵۱ میلیون بشکه در روز و تولید میعانات گازی نیز بالغ بر ۶۰۸ هزار بشکه در روز بوده است.

این در حالی است که متوسط صادرات نفت خام حدود ۲.۱۳۶ میلیون بشکه در روز و میعانات گازی نیز حدود ۴۵۰ هزار بشکه در روز بوده است.

همچنین باید به این نکته نیز اشاره کرد که عمده ‌ترین مشتریان نفتی کشور شامل کشورهای چین، هند، ژاپن و کره‌ جنوبی است که در مجموع واردات نفتی کشورهای مذکور از ایران طی سال جاری افزایش نشان می ‌دهد و در مجموع میزان واردات نفت این ۴ کشور از ایران در بازه زمانی ژانویه تا اکتبر ۲۰۱۷ به یک میلیون و ۷۱۰ هزار بشکه در روز رسیده که ۸.۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد نشان می ‌دهد.

اما نکته اینجاست که به باور بسیاری از تحلیل گران ارشد بازار نفت، قیمت تا جایی افزایش خواهد یافت که اوپک توافق خود را ادامه دهد و بازار با یک انفجار شیل دیگر رو به رو نشود. موضوعاتی که هر دو در سال 2018 محتمل به نظر می رسند.

علاوه بر این پیش بینی رشد تقاضا هم در سازمان های مختلف، متفاوت هستند و هر یک به نوعی این سطح عرضه و تقاضا را در نظر گرفته اند.

اوپک که کاملا خوشبینانه افزالیش تقاضای 1.5 میلیون بشکه ای را در نظر گرفته است و باور دارد قیمت ها همچنان رشد می کنند. اما آژانس بین المللی انرژی افزایش تقاضای بازار نفت را 1.3 میلیون بشکه پیش بینی کرده است که کمی واقع بینانه تر به نظر می رسد. چرا که روند رو به رشد انرژی های جایگزین و خودرو های برقی روز به روز دامنه تقاضای نفت را کوچک تر می کند.

این در حالی است که اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش بینی کرده است که تولید نفت آمریکا در سال 2018 به 10 میلیون و 800 هزار بشکه در روز برسد که با قیمت های کنونی، این رقم دور از دسترس نیست. علاوه بر این باید به این نکته نیز اشاره کرد که این حجم از تولید نفت در آمریکا به خودی خود می تواند نقش افزایش تقاضا را در 2018 کمرنگ کند.

بر این اساس می توان دریافت که ادامه روند افزایش قیمت در سال 2018 تا حدودی دور از واقعیت است. چرا که بدون شک شرکت های تولید کننده نفت شیل برای به دست آوردن سهم خود از بازار در این قیمت مطلوب تلاش خواهند کرد.

"ایوگن واینبرگ" سرپرست تحقیقات کالای "کامرزبانک" در این خصوص می گوید: قیمت هفتاد دلاری برای نفت بیش از حد واقعی است و در آینده شاهد فعالیت های بیشتر نفت شیل و عقب نشینی احتمالی اوپک خواهیم بود.

این در حالی است که باید در کنار این موضوعات، تحولات ژئوپولتیک را هم در نظر گرفت. چرا که گفته می شود مهم ترین عامل تعیین کننده در بازار های 2018، مخصوصا نفت، ژئوپولتیک است. تنش های منطقه خاورمیانه، مسائل مابین ایران و آمریکا، تولید ونزوئلا و تنش های داخلی لیبی از جمله عواملی است که می توانند بازار نفت را به کلی تغییر دهند.

همچنین برخی از این مسائل می توانند مستقیما بر درآمد های نفتی ایران نیز تاثیر بگذارند. برای مثال تحریم ایران توسط آمریکا می تواند صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرار دهد که این موضوع بدون شک درآمد های نفتی ایران را کاهش خواهد داد.

با این حال مهم ترین مساله ای که برای بازار نفت مطرح می شود این است که آیا اوپک تا پایان 2018 به توافق خود پایبند خواهد بود یا خیر؟

ادامه پایبندی اوپکی ها با این که می تواند نفت شیل را تحریک کند، این گونه به نطر می رسد که قیمت را در بازه 55 تا 60 دلار به ثبات برساند. اما اگر اوپکی ها در واکنش به نفت شیل با تحریک روسیه و کشور هایی که تمایل به خروج از توافق دارند، برنامه کاهش تولید را کنار بگذارد، قیمت ها به شدت سقوط خواهند کرد. چرا که علاوه بر افزایش تولید نفت در آمریکا، حدود 1.5 میلیون بشکه نیز توسط اوپکی ها به بازار تزریق خواهد شد که بدون شک سطح عرضه را به شدت بالا خواهد برد و قیمت ها را با شکست رو به رو خواهد کرد.

مساله ای که در پی آن ایران در مقطعی قرار خواهد گرفت که باید با تولید نفت در حدود 4 میلیون بشکه، محصول خود را با قیمت پایین به بازار ها عرضه کند که منجر به کاهش درآمد های نفتی کشور می شود.

در نتیجه می توان دریافت که ایران برای تضمین درآمد های نفتی خود باید اوپک را به ادامه توافق کاهش تولید ترغیب کند، چرا که از میان رفتن این توافق چالشی خواهد بود برای درآمد های نفتی ایران.