مزیت ایران در تولید فولاد؛ گاز و سنگ‌آهن

به گزارش می متالز، ایران با تولید ۲۰/۵ میلیون تن آهن‌اسفنجی در سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۹۶خورشیدی) بیش از ۲۸ درصد کل تولید جهانی را به خود اختصاص داد و در مقام دوم ایستاد. این در حالی است که هند با بیشترین میزان تولید آهن‌اسفنجی در رده نخست قرار گرفته است. گفتنی است ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵) در جایگاه نخست قرار داشت.

هند مقام نخست صادرات آهن‌اسفنجی

براساس جدول آماری انجمن جهانی فولاد، سال گذشته میلادی در مجموع از سوی فولادسازان ۷۲/۷۷ میلیون تن آهن‌اسفنجی تولید شد که نسبت به عملکرد سال ۲۰۱۶ میلادی(۱۳۹۵) رشد ۹/۲ درصدی را ثبت کرده است. برابر داده‌های انجمن جهانی فولاد در سال ۲۰۱۷ میلادی(۱۳۹۶) هند با تولید ۲۵/۸ میلیون تن آهن‌اسفنجی در سطح جهان، در مکان نخست قرار گرفته است. بنا بر آمار تجارت خارجی کشورمان در بخش معدن و صنایع معدنی، در ۹ ماه امسال ۵۳۸ هزار تن آهن‌اسفنجی صادر شد که به لحاظ ارزشی ۱۴۰ میلیون و ۲۷ هزار دلار بود و مقایسه این ارقام با دوره مشابه سال گذشته از لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب ۳۶۴ و ۶۳ درصد نسبت به دوره مشابه (۹ ماه منتهی به آذر ۱۳۹۵) رشد نشان می‌دهد. همچنین جدول‌های آماری انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ۷ ماه ۹۶ (منتهی به مهر) از تولید ۱۲ میلیون و ۵۹۰ هزار تن آهن‌اسفنجی حکایت دارد که در مقایسه با دوره مشابه سال ۹۵، رشد ۱۹ درصدی را ثبت کرده است. سال گذشته در ۷ ماه منتهی به مهر، ۱۰ میلیون و ۵۸۴ تن آهن‌اسفنجی از سوی بخش خصوصی تولید شده بود. آمارهای یادشده نشان می‌دهد، در دوره مورد بررسی (۷ماه ۹۶) افزون بر ۱۲میلیون و ۱۱۴هزار تن آهن‌اسفنجی مورد مصرف قرار گرفته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۱۳ میلیون و ۳۷۴ هزار تن بود، کاهش ۹ درصدی را نشان می‌دهد.

مزیت‌های تولید آهن‌اسفنجی

ایران به‌دلیل برخورداری از ظرفیت‌هایی لازم برای تولید آهن‌اسفنجی این توانایی را دارد که تا چند سال آینده نیمی از محصول آهن‌اسفنجی جهان را تولید کند. درباره مزیت‌های تولید آهن‌اسفنجی در کشور، مسعود محمد، کارشناس فولاد اظهار کرد: ازآنجا که تولید آهن‌اسفنجی به‌ طور عمده با روش احیای مستقیم و با استفاده از گاز انجام می‌شود و در کشور ما گاز فراوان است از این‌رو، تولید آن با توجیه اقتصادی بالایی همراه است. علاوه بر این در کشور ما سنگ‌آهن نیز که از مواد اولیه تولید آهن‌اسفنجی است به وفور یافت می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که آهن‌اسفنجی در جهان چه میزان تقاضا دارد، عنوان کرد: در سطح جهان و به‌ویژه کشورهای اروپایی تمایل چندانی به استفاده از سنگ‌آهن ندارند زیرا در این کشورها قراضه‌های مرغوب به‌عنوان ماده اولیه فولاد به‌کار گرفته می‌شود اما در ایران قراضه‌های مرغوب چندانی وجود ندارد و در کل با توجه به کمبود قراضه در کشور مجبور به استفاده از آهن‌اسفنجی هستیم، از این‌رو تولید آن به‌طور کامل توجیه اقتصادی دارد. اما در اروپا حجم قراضه آن‌قدر زیاد است که اقدام به صادرات آن می‌کنند. وی ادامه داد: از سوی دیگر به این دلیل که تولید آهن‌اسفنجی برق زیادی مصرف می‌کند، اروپایی‌ها تمایل چندانی به استفاده از آهن‌اسفنجی ندارند. این کارشناس فولاد در ادامه یادآور شد: صادرات آهن‌اسفنجی ایران نیز بیشتر به کشورهای همجوار انجام می‌شود که مشکل و کمبود قراضه دارند و ترجیح می‌دهند به جای آن آهن‌اسفنجی مصرف کنند. محمد در پاسخ به این پرسش که چرا از مقام نخست تولیدکننده آهن‌اسفنجی در جهان به مقام دوم سقوط کردیم، گفت: اگر کشور هند در سال گذشته میلادی به مقام نخست دست یافته به این دلیل است که این کشور هم مصرف بالایی دارد و هم اینکه در رقابت با چین به شدت تناژ تولید در بخش فولاد خود را افزایش داده است. در نتیجه مصرف آهن‌اسفنجی این کشور هم افزایش پیدا می‌کند و می‌توان گفت هند تنها در رقابت با چین تولید در این بخش را افزایش داده است.وی خاطرنشان کرد: در کل کشور ما مزیت‌های تولید آهن‌اسفنجی را داراست زیرا روش‌های تولید احیای مستقیم در واحدهای فولادسازی ما نیز بومی شده و روش ایرانی «پرد» این تولید را به‌طور کامل اقتصادی کرده است؛ از این‌رو تمام روند تولید آهن‌اسفنجی در ایران بومی شده است.

نیازمند ساخت واحدهای بیشتر

مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز درباره مزیت‌های تولید آهن‌اسفنجی اظهار کرد: سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵) ما در رتبه نخست قرار داشتیم و هند در رتبه دوم بود هرچند در سال‌های گذشته هند در مقام نخست قرار داشت با این حال سال گذشته میلادی دوباره هند مقام نخست صادرات آهن‌اسفنجی را به خود اختصاص داده است. زکریا نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: روش تولید آهن‌اسفنجی ما ایرانی‌ها با هندی‌ها بسیار تفاوت دارد. با توجه به وجود گاز در ایران بیشتر کوره‌های پخت واحدهای فولادی از نوع میدرکس است که در آن برای تولید آهن‌اسفنجی بیشتر از گاز مصرف می‌شود؛ بنابراین وجود گاز در ایران برای تولید آهن‌اسفنجی یک مزیت به‌شمار می‌رود. وی با اشاره به روش هندی‌ها در تولید آهن‌اسفنجی عنوان کرد: هندی‌ها به‌وسیله کوره‌های دوار و سوخت زغال‌سنگ آهن‌اسفنجی تولید می‌کنند. نایبی با اشاره به اینکه تولید آهن‌اسفنجی در ایران براساس مزیت‌هاست، عنوان کرد: با توجه به مزیت تولید آهن‌اسفنجی در کشور، واحدهای فولادی بسیاری وارد مدار تولید شده‌اند. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه با تاکید بر این نکته که صادرات آهن‌اسفنجی ممکن است با خطراتی روبه‌رو باشد، یادآور شد: آهن‌اسفنجی بلافاصله با هوا ترکیب می‌شود و مانند مخلوط‌های گازی قابلیت انفجار پیدا می‌کند، از این‌رو باید به سرعت پس از تولید به مصرف برسد. نایبی همچنین تصریح کرد: در چشم‌انداز ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در نظر گرفته شده که برای رسیدن به تولید این میزان فولاد باید ۵۴ میلیون تن آهن‌اسفنجی تولید و برای رسیدن به چنین هدفی باید واحدهای تازه‌ای تعریف کرد. وی افزود: البته با راه‌اندازی طرح‌های استانی در مجموع ممکن است ۷ تا ۸ میلیون تن به ظرفیت تولید آهن‌اسفنجی افزوده شود اما برای رسیدن به چنین هدفی باید واحدهای بیشتری را وارد مدار تولید کنیم.

کلام پایانی...

هرچند ما درحال‌حاضر بین رتبه نخست و دوم در زمینه صادرات آهن‌اسفنجی در حال جابه‌جایی هستیم که این موضوع نشان از توان داخلی ما در زمینه تولید آهن‌اسفنجی دارد اما در فراسوی این ظرفیت ما باید بتوانیم زنجیره فولاد را به تعادل برسانیم زیرا برخی از همین واحدهای تولید آهن‌اسفنجی با مشکل‌هایی مانند کمبود گندله یا کنسانتره روبه‌رو هستند که باید با تعادل‌بخشی به این زنجیره نیاز این واحدها را نیز برطرف کرد. همچنین باید به سوی تولید و صادرات محصولاتی فراتر از آهن‌اسفنجی پیش رفت تا به ارزش‌افزوده بیشتری در این زمینه دست یابیم.