افزایش نرخ بهره‌وری و تولید ناخالص ملی مهمترین دستاورد تحقیق و توسعه/ اختصاص نیم درصد از بودجه۹۹ به تحقیق و توسعه

به گزارش می متالز، متاسفانه مصوبات بودجه در سال ۹۹ برای تحقیق و توسعه کمتر از نیم درصد تولید ناخالص ملی برای کل پژوهشگاه‌های کشور است که آن هم قطعاً به طور کامل محقق نمی‌شود. امروزه بیشترین تاثیر در تولید ناخالص ملی در دنیای توسعه یافته از طریق افزایش بهره‌وری اتفاق می‌افتد که یکی از ابزارهای افزایش بهره‌وری ‌تمرکز بر روی تحقیق و توسعه است. R&D ضمن ارتقا سطح دسترسی به منابع موجود، منجر به دستیابی به فناوری‌های جدید و توسعه یافته‌ و خلق فرصت‌های نو می‌شود. بنابراین مهمترین دستاورد تحقیق و توسعه افزایش نرخ بهره‌وری و به تبع افزایش تولید ناخالص ملی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور است.

احسان عزیزی اظهار داشت: یکی از شاخص‌های دائمی بررسی توسعه یافتگی، اعتبارات پژوهشی کشورها برای تحقیق و توسعه و سهم این اعتبارات پژوهشی نسبت به تولید ناخالص ملی است. در نگاه کشورهای توسعه یافته و در برنامه مالی شرکت‌های صنعتی، بودجه‌های تحقیقاتی نه به عنوان هزینه‌، بلکه بیشتر به عنوان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها دیده می‌شود.

 احسان عزیزی سرپرست مرکز تحقیقات مواد معدنی ایران- یزد ضمن اشاره به عملکرد سال 98 این مرکز، گفت: مرکز تحقیقات مواد معدنی در سال 98 تمرکز خود را به ایجاد و توسعه زیرساخت‌های آموزشی و تحقیقاتی معطوف داشته است. یکی از اقدامات خوب مرکز تحقیقات در سال گذشته، آموزش‌های مرتبط با نقشه راه معدن کشور و آموزش فعالان عرصه مواد ناریه بوده است که این مرکز میزبان اولین دوره تربیت تکنسین معدن تحت عنوان چال‌زنی، حفاری و آتشکاری به مدت 6 ماه بوده است.

 وی افزود: با پایان یافتن بخش تئوری این دوره‌ها، کارآموزان در معادن مشغول گذراندن دوره‌های عملی هستند و این اتفاق مهمی دراجرای نقشه راه معدن بود که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران آن را برعهده داشت که اجرای آن به مرکز تحقیقات یزد واگذار گردید.

عزیزی ادامه داد: بیش از 10 دوره آموزش آشنایی و مهارت‌آموزی برای فعالان مواد ناریه در معادن کشور با هماهنگی بخش هیات ناریه وزارت صمت، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و ایمیدرو  توسط این مرکز برگزار شد که یکی دیگر از اتفاقات مثبت مرکز در سال 98 بوده است.

سرپرست مرکز تحقیقات مواد معدنی یزد در ضرورت برگزاری این دوره‌ها بیان داشت: متاسفانه در سالیان اخیر مشکلات بسیار زیادی را در حوزه مواد ناریه در معادن کشور شاهد بودیم و از طرفی بیش از 90 درصد مواد ناریه کشور در مجموعه‌های وزارت صمت و معادن کشور مصرف می‌شود. همیشه این ضرورت وجود داشت تا با بهینه کردن نیروها، آموزش‌ها به روز شود و نیروهایی که در گذشته آموزش دیده‌ بودند، براساس بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های جدید مورد بازآموزی مجدد قرار گیرند.

همچنین وی افزود: در سال گذشته به بیش از 180 الی 200 نفر از همکاران مجتمع‌های وابسته به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی در این مرکز آموزش‌های ضمن خدمت تحت عناوین مختلف ارائه شده است. 

عزیزی تصریح کرد: به خاطر اینکه در گذشته بسیار کم به موضوع تحقیقات و توسعه خدمات برای فعالیت های اکتشافی پرداخته شده بود، متاسفانه یک مرکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی قوی و متمرکز که به شدت خلاء آن در منطقه هم احساس می شود، وجود نداشته است. سال گذشته برای این مهم زیرساخت‌های خوبی آماده شد که فضا و زیرساخت‌های فیزیکی مناسبی برای استقرار یک آزمایشگاه مرجع و پایلوت آماده شده است تا به عنوان رفرنسی در استان‌های معدنی مانند  یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان و ... باشد که تجهیز و راه اندازی این آزمایشگاه جزء برنامه‌های جهش تولید در سال‌جاری مرکز است.

سرپرست مرکز تحقیقات مواد معدنی یزد با اشاره به جایگاه تحقیق و توسعه و نقش آن در جهش تولید،  اظهار کرد: متاسفانه یکی از مظلوم‌ترین بخش‌های بودجه‌ای کشور تحقیق و توسعه و به طور عام حوزه پژوهش است. متاسفانه مصوبات بودجه‌ای برای تحقیق و توسعه در سال 99 که بسیار هم ناچیز بوده و به طور کامل محقق نمی‌شود چشم انداز مناسبی برای R&D کشور ایجاد نمی‌کند که بخش زیادی این موضوع به نگاه‌ مدیران و تصمیم‌سازان به جایگاه تحقیق و توسعه برمی‌گردد.

وی افزود: تمام کشورهای دنیا از دو مسیر افزایش نهاده‌ها و افزایش بهره‌وری به سمت رشد تولید ناخالص ملی حرکت می‌کنند. از نظر اقتصاددانان امروزه تقریبا بیشترین تاثیر در تولید ناخالص ملی از طریق افزایش بهره‌وری اتفاق می‌افتد، و یکی از راه‌های افزایش بهره‌وری در هر کشور و سیستمی، ‌تمرکز بر روی تحقیق و توسعه است. R&D ضمن ارتقا سطح دسترسی به منابع موجود، منجر به دستیابی به فناوری‌های جدید و توسعه یافته‌ با خلق فرصت‌های نو می‌شود. مهمترین دستاورد تحقیق و توسعه افزایش نرخ بهره‌وری و به تبع آن افزایش تولید ناخالص ملی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور است.

احسان عزیزی اظهار داشت: یکی از شاخص‌های دائمی بررسی توسعه یافتگی، اعتبارات پژوهشی کشورها برای تحقیق و توسعه و سهم این اعتبارات پژوهشی نسبت به تولید ناخالص ملی است. از منظر کشورهای توسعه یافته، بودجه‌های تحقیقاتی R&D در برنامه مالی شرکت‌ها به عنوان هزینه محاسبه نمی‌شود بلکه بیشتر به عنوان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها دیده می‌شود.

وی ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته به ازای هر واحد پولی و سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش و تحقیق و توسعه، کشورها 30 واحد سود خواهند برد که متاسفانه این موضوع در کشور ما تا کنون مغفول مانده است.

عزیزی یکی از راه‌های رسیدن به جهش تولید در حوزه معدن و صنایع معدنی را تحقیق و توسعه دانست و گفت:  بسیاری از عناصر استراتژیک کشور به عنوان مواد باطله در معادن در چرخه استفاده قرار نمی‌گیرد و لازم است دستگاه‌ها و کانون‌های R&D ورود پیدا کرده و سطح دسترسی به این منابع را افزایش دهند. در بسیاری از مجتمع‌ها و واحدهای فرآوری خلا تحقیق و توسعه در خطوط تولید بسیار احساس می‌شود و باید با پرداختن به آن هزینه‌های تمام شده مواد معدنی و فلزی را کاهش داد تا بتوانیم در چرخه رقابت از بازارهای مصرف بمانیم و حذف نشویم.

سرپرست مرکز تحقیقات مواد معدنی یزد پیش فرض رسیدن به یک پژوهش اثرگذار بر تولید ناخالص ملی را، در داشتن جامعه دانش محور و نظام تحقیقاتی نیاز محور عنوان کرد و افزود این دو اصل در کنار هم منجر به تاثیرگذاری مثبت بر تولید ناخالص ملی می‌شود.

وی ضمن تاکید بر توجه به دانش‌های روز دنیا و آمدن این دانش‌ها به ایران گفت: به طور مثال در چندسال اخیر دسترسی به دانش هسته‌ای برای کشورمان محدود بود و این دانش در  دست کلونی‌های قدرت‌ در دنیا می‌چرخید. زمانی ایران به این دانش دست پیدا کرد که یک عزم ملی برای رسیدن به آن ایجاد شد. به نظر من تمام مسایل در حوزه تولید علم در هر صنعتی اعم از پزشکی، نفت، انرژی، پتروشیمی، به ویژه معدن و صنایع معدنی و ... باید معطوف به نیازها و ظرفیت‌های داخلی باشد و باور کنیم انرژی هسته‌ای و موشکی کشور براساس دانش خودمان از سوی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی شکل گرفته است.

 اما مراکز تحقیقاتی هم وظایفی دارند؛ این مراکز نیاز دارند تا داشته های خود را با دنیا به اشتراک گذاشته و با فاصله گرفتن از روزمرگی‌های معمول در فعالیت‌ها خود، به مراکز علمی دنیا وصل شوند. همچنین باید از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌ها استفاده کند و پایگاه خوبی بین نیازهای صنعت و توانمندی‌های دانشگاه باشد. وی تاکید کرد: نتیجه هم افزایی بین صنعت و دانشگاه منجر به تولید دانش فنی می‌شود.

احسان عزیزی خاطر نشان کرد: سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی برای تامین سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه چند منبع را مشخص کرده است؛ تجارت و بخش تولید دولت‌ها، منابع خارجی یا اصطلاحاً  ROW ها و سایر منابع ملی. بنابراین باید ظرفیت سازی در کشور صورت گیرد و بخش تولید ملزم شود برای عملکرد بهتر، توسعه و ارزش افزوده بیشتر، نیازمند استفاده از تحقیق و توسعه است و دانشگاه و مراکز تحقیقاتی نیز باید زبان صنعت و تولید را یاد بگیرند بنابراین باید بین بخش‌های R&D و تولید در کشور صلح ایجاد شود.

در پایان سرپرست مرکز تحقیقات مواد معدنی یزد گلایه‌ای از افراد موثر در تصمیم‌گیری‌ها بیان کرد که در بودجه سال 99، برای تمام پژوهشگاه‌های کشور در همه حوزه‌ها کمتر از نیم درصد تولید ناخالص ملی در نظر گرفته شده است. لذا با این هدف گذاری‌ها فاصله بسیار زیادی با کشورهای توسعه یافته در دنیا داریم که به همین دلیل نیاز است ارتباط بین تحقیق و توسعه و ایجاد جهش تولید در کشور برای برخی از تصمیم گیران اقتصادی و اداری تشریح شود.