فقدان نظارت بر صادرات محصولات فولاد

به گزارش می متالز، این مشکل به‌دلیل ضعف در مدیریت بازار ایجاد شده است. نبود نظارت بر کیفیت میلگرد صادراتی ایران نیز از دیگر نقاط ضعفی است که ضررهای قابل‌توجهی را به تولیدکنندگان این صنعت وارد کرده است، چراکه بسیاری از کشورها درصدد آن هستند با هدف حمایت از صنعت فولاد خود در مقابل محصولات فولادی ایرانی بی‌کیفیت، بر صادرات ما تعرفه وضع کنند. برای بررسی چالش‌های تولیدکنندگان میلگرد کشور با علی‌محمد زمانی‌استکی، مدیرعامل شرکت صبا فولاد زاگرس گفت‌وگو کرده ایم. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
 

شرکت‌های تولیدکننده محصولات فولادی درحال‌حاضر با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟

رکودی که بر بازار مصرف محصولات فولادی سایه افکنده است و همچنین چالش‌های موجود در مسیر تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید را باید از بزرگ‌ترین مشکلاتی دانست که شرکت‌های تولیدکننده محصولات فولادی همچون انواع میلگرد با آن روبه‌رو هستند. در سال‌های گذشته بخش ساخت‌وساز در کشور با رکود همراه بوده است و همین موضوع باعث شده تقاضا برای محصولات فولادی ساختمانی کاهش یابد. این کم‌رونقی در امسال به‌دلیل شیوع ویروس کرونا بیشتر هم شده است. در همین حال، تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید در واحدهای تولیدی فولاد نیز به چالشی جدی برای این تولیدکنندگان تبدیل شده است. بسیاری از این تولیدکنندگان در سال‌های گذشته کوشیده‌اند سهمی از بازار فروش بین‌المللی را به خود اختصاص دهند. حال که سهمی از این بازارها به‌دست آورده‌اند، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد؛ درنتیجه اغلب آنها با ظرفیت پایین‌تر از ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کنند.
 

به عقیده شما، مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه، به چه دلیل ایجاد شده‌اند؟

تولیدکنندگان میلگرد، شمش مورد نیاز خود را از طریق بورس کالا یا به‌طور مستقیم از شرکت‌های بزرگ فولادی خریداری می‌کنند. براساس آمارها میزان تولید شمش فولادی در کشور ما بیش از نیاز صنایع پایین‌دستی است، اما ما همچنان در تامین آن با چالش و کمبود روبه‌رو هستیم. این کمبود به‌دلیل ضعف در مدیریت بازار ایجاد شده است. به‌عبارت دیگر، عده‌ای با مدیریت عرضه شمش فولادی، زمینه را برای رشد قیمت آن فراهم می‌کنند. این محدودیت‌ها باعث می‌شود تولیدکنندگان ناچار شوند شمش مورد نیاز خود را از بازار آزاد و ۵ تا ۱۰ درصد گران‌تر خریداری کنند.
 

تولیدکنندگان میلگرد کشور چه بخشی از ظرفیت خود را به تولید اختصاص می‌دهند؟

تولیدکننده‌های میلگرد کشور درحال‌حاضر با حدود ۵۰ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. البته در این میان واحدهایی که بازاریابی صادراتی بهتری داشته‌اند، توانسته‌اند ظرفیت تولید خود را قدری بهبود ببخشند. البته همچنان ظرفیت تولید این واحدها با ظرفیت اسمی آنها تفاوت فاحشی دارد. یعنی میانگین تولید میلگرد در کشور ما رقم بالایی نیست. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که ظرفیت نصبی تولید میلگرد در کشور دست‌کم ۲۰ میلیون تن برآورد می‌شود. این درحالی است که میزان تولید میلگرد کشور در سال گذشته حدود ۱۰ میلیون تن بود. بدون‌تردید پایین بودن میزان تولید در مقابل ظرفیت اسمی، بهره‌وری را در شرکت‌های تولیدکننده میلگرد کم می‌کند. خطوط تولید محصولات فولادی برای تولید مداوم برنامه‌ریزی شده‌اند. توقف یا انقطاع تولید در این شرکت‌ها، افزایش ضایعات و درنتیجه کاهش بهره‌وری را به همراه دارد. شمش فولاد در کوره می‌ماند و با توجه به جریان هوا و گرما اکسید می‌شود. این موضوع سبب افزایش هزینه‌ها و ضایعات می‌شود، چون شمش فولادی در کوره می‌ماند. شمش در کوره و در گرما و جریان هوا اکسید می‌شود و هزینه‌های بسیار سنگینی را برای واحدهای نوردی به همراه دارد.
 

درباره عملکرد شرکت صبا فولاد زاگرس برای ما بگویید.

شرکت صبا فولاد زاگرس در شهرک صنعتی سفیددشت چهار محال و بختیاری واقع شده است. این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۲ آغاز کرد و با ظرفیت تولید ۴۰۰ هزار تن انواع میلگردهای ساختمانی و صنعتی فعالیت می‌کند. صبا فولاد زاگرس متعلق به بخش خصوصی است. این شرکت تولیدکننده محصولات فولادی در سال گذشته توانست حدود ۱۷ تا ۲۰ درصد از تولیدات خود را در بازارهای بین‌المللی به فروش برساند. کشورهای همسایه مانند افغانستان، ارمنستان، پاکستان، عراق و... بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی شرکت صبافولاد زاگرس هستند.
 

در حوزه صادرات با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟

نبود نظارت بر صادرات محصولات فولادی از سوی طرف ایرانی، ما را با مشکلاتی روبه‌رو کرده، چراکه متاسفانه هر کالایی بدون توجه به کیفیت و مشخصات فنی آن، صادر می‌شود. همین نبود نظارت بر بازار صادراتی موجب شده در بازار مقصد با مشکلاتی روبه‌رو شویم. در این فضا کالاهای بی‌کیفیت با قیمت بسیار پایینی به کشورهای همسایه صادر می‌شود. این محصولات بی‌کیفیت اغلب با قیمت‌های بسیار پایین صادر می‌شوند.

درنتیجه شاهد آن هستیم که کشورهای همسایه برای حفاظت از صنعت فولاد خود فقط به لحاظ قیمتی، تعرفه‌های قابل‌توجهی روی واردات میلگرد ما وضع کرده‌اند. درحال‌حاضر عراق بر واردات میلگرد تعرفه وضع کرده است. گرجستان نیز تعرفه قابل‌توجهی بر واردات این محصول فولادی وضع کرده است. افغانستان نیز به‌دنبال وضع همین تعرفه‌هاست. اعمال تحریم‌های بین‌المللی از سوی سایر کشورها علیه ایران فعالیت صادرکنندگان ایرانی را دشوار کرده است.

 در شرایط کنونی ریسک نقل و انتقال پول به‌شدت افزایش یافته است. ما ناچار هستیم بخشی از هزینه صادرات را به‌‌طور نقدی از خریداران دریافت کنیم و در ازای آن باید تخفیف قابل‌توجهی را به آنها بدهیم. همین موضوعات از سود ما می‌کاهد. از آنجاکه حجم عمده صادرات ما به مقصد کشورهای همسایه انجام می‌شود، با مشکلاتی مانند افزایش نرخ حمل دریایی که سایر تجار با آنها روبه‌رو هستند، مواجه نشده‌ایم. اما رفع تمام چالش‌های مربوط به تجارت بین‌المللی فولاد، ضروری است.

 ازسوی دیگر، همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، تقاضا برای محصولات فولادی ساختمانی را از سوی بازارهای جهانی به‌شدت کاهش داده است. تا جایی که ما در فروردین امسال نتوانستیم هیچ صادراتی داشته باشیم. میزان صادرات اردیبهشت ما نیز در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته است. بدون تردید این افت به ضرر تولیدکنندگان این محصولات فولادی است.
 

اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت را درباره زنجیره فولاد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

متاسفانه برخی اقدامات و سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، محدود‌کننده صادرات هستند. این درحالی است که اعمال هر نوع محدودیتی برای صادرات اشتباه است.
متولیان امر باید توجه کنند که در افق ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است. در چنین شرایطی باید حدود ۶۰درصد از این حجم تولید صادر شود؛ بنابراین هیچ‌کدام از اقدامات وزارتخانه نباید به‌گونه‌ای باشد که صادرات کاهش یابد.