راهبرد‌های ارتقای بهره‌وری

به گزارش می متالز، درواقع، بهره‌وری رابطه میان تولید و مصرف را نشان می‌دهد. این مفهوم در صنعت آلومینیوم نیز مورد توجه قرار دارد. برای بررسی این مهم با اعضای سندیکای صنایع آلومینیوم ایران گفت‌وگویی را انجام داده‌ایم. این تولیدکنندگان اعتقاد دارند بهره‌وری در صنایع پایین‌دست آلومینیوم کشور بالاتر است، چراکه این صنایع اغلب به بخش خصوصی تعلق دارند و با چالش‌هایی چون نیروی انسانی مازاد و تحمیلی روبه‌رو نیستند. با این وجود، فعالیت این تولیدکنندگان با ظرفیت‌های پایین‌تر از ظرفیت اسمی، مانعی در مسیر رشد بهره‌وری این مجموعه‌هاست.

جبران ضعف فناوری با نیروی انسانی متخصص

آریا صادق‌نیت حقیقی، عضو هیات‌ مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران اظهارکرد: اغلب تولیدکنندگان آلومینیوم در کشور ما به‌دلایل مختلف با ظرفیت پایین‌تر از ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کنند، همین موضوع نیز موجب می‌شود هزینه‌های سربار تولید در این مجموعه‌ها به‌شدت افزایش پیدا کند و درنتیجه قیمت تمام شده تولیدات افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی این تولیدکنندگان حتی نمی‌توانند در عرصه رقابت و فروش، حضور موفقی را از خود به نمایش بگذارند؛ درنتیجه بازنده رقابت با محصولات مشابه خارجی خواهند شد. در چنین شرایطی بهره‌وری تولید در این مجموعه‌ها تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و از میزان سوددهی این شرکت‌ها کاسته می‌شود. عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران افزود: محصولات صنایع آلومینیوم در کشور ما از کیفیت بالایی برخوردار هستند. این کیفیت قابل توجه در شرایطی حاصل شده که این صنایع به‌دلیل تحریم‌ها دسترسی محدودی به فناوری‌های روز دارند. در چنین شرایطی هزینه‌های تولید در این مجموعه‌ها روز به روز افزایش می‌یابد. درواقع با بهره‌گیری از تجهیزات نوین و پیشرفته، راندمان تولید روز به روز افزایش پیدا می‌کند و میزان محصولات پرت کاهش می‌یابد. حقیقی گفت: با این وجود، سال‌های متمادی تحریم و چالش‌هایی که تولیدکنندگان برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود دارند؛ موجب شده امکان حضور تجهیزات و فناوری‌های نوین در کشور ما محدود شود. این کمبود فقط مختص صنایع پایین‌دستی آلومینیوم نیست و تولیدکنندگان صنایع بالادستی نیز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

کما اینکه درحال‌حاضر شرکت‌های المهدی و ایرالکو همچنان با فناوری‌های نسل قدیم مشغول فعالیت و تولید هستند. البته ایرالکو به‌دنبال آن است تا تجهیزات خود را ارتقا دهد. سالکو نیز در مقایسه با سایر تولیدکنندگان شمش آلومینیوم داخلی، فناوری پیشرفته‌تری دارد، اما رقبای ما در منطقه فناوری بسیار جدیدتری در مقایسه با ما دارند. این ضعف در حالی است که بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته راندمان تولید را افزایش و مصرف انرژی را به‌شدت تقلیل می‌دهد؛ یعنی اثر مستقیم بر بهای تمام‌شده محصول و رقابتی بودن تولید دارد و به کسب سهم بیشتری از بازار منجر می‌شود. با این وجود، خوشبختانه دور بودن از فناوری‌های نوین نتوانسته از کیفیت شمش و محصولات آلومینیومی ایران بکاهد، چراکه حضور نیروی متخصص، این ضعف را جبران کرده است. وی در ادامه افزود: حضور نیروی انسانی متخصص در صنعت آلومینیوم کشور پس از منابع غنی انرژی، دومین مزیت این صنعت به‌شمار می‌رود که زمینه رشد و توسعه آن را فراهم کرده است. کمااینکه کشورهای منطقه که صنعت آلومینیوم پیشرفته‌ای دارند، اغلب از نیروهای خارجی برای کارهای تخصصی و مدیریت بهره می‌گیرند. با این وجود، نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و کاردان در صنعت آلومینیوم، زمینه بهبود در عملکرد این صنعت را فراهم کرده است. وی افزود: تولید در بخش خصوصی با بهره‌وری بیشتری همراه است چراکه مدیریت هزینه‌ برای این تولیدکنندگان اهمیت بیشتری دارد. این شرکت‌ها اغلب به تناسب دخل و خرج‌شان هزینه می‌کنند. اغلب با چالش مازاد نیروی انسانی روبه‌رو نیستند، مگر آنکه بخواهند افراد آموزش‌دیده را در شرایط خاص حفظ کنند. همین موضوع نیز تاثیر بسزایی بر بهبود شرایط تولیدی آنها دارد. اما اغلب صنایع بالادستی آلومینیوم کشور با مشکل سربار نیروی کار روبه‌رو هستند. به جرأت می‌توان گفت حدود ۳۰ درصد نیروی انسانی در این مجموعه‌ها مازاد بر نیاز آنهاست. در چنین شرایطی، هزینه‌های تولید در این شرکت‌ها افزایش می‌یابد و به تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی فشار وارد خواهد شد.

نیروی مازاد به صنایع تحمیل شده است

هوشنگ گودرزی، رئیس هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران تاکید کرد: بهره‌وری نقش سازنده‌ای در توسعه صنایع دارد و صنعت آلومینیوم نیز از این قضیه جدا نیست. بهره‌وری رابطه مستقیمی با مقدار تولید، نوع و کیفیت تولید و تامین بازار دارد. وی افزود: بهره‌وری در صنعت آلومینیوم در بخش‌های مختلف متفاوت است، اما در مجموع می‌توان اذعان کرد که درحال‌حاضر صنایع پایین‌دستی آلومینیوم کشور از بهره‌وری بالاتری در مقایسه با صنایع بالادستی برخوردار هستند. صنایع بالادستی آلومینیوم در کشور ما اغلب برای تولید هر تن شمش از نیروی کار بیشتری استفاده می‌کنند. درواقع نیروی مازاد به آنها تحمیل شده است. همین موضوع نیز از بهره‌وری این مجموعه‌ها کاسته است.

گودرزی در ادامه افزود: افزایش میزان بهره‌وری در صنایع پایین‌دستی به مراتب بیشتر مورد توجه قرار دارد. تکمیل ظرفیت واحدهای تولیدکننده محصولات آلومینیومی تاثیر بسزایی بر رشد تولید و ارتقای بهره‌وری آنها دارد؛ با این وجود شاهد هستیم که امکان افزایش تولید برای برخی محصولات آلومینیومی وجود ندارد، چراکه از یک‌سو ظرفیت تولید آن بیش از نیاز بازار داخلی است؛ از سوی دیگر نیز حضور در بازار صادراتی برای این فعالان صنعتی به‌دلیل بالا بودن قیمت مواد اولیه با سوددهی همراه نیست. درنتیجه میزان صادرات این صنایع بسیار محدود بوده است. با این وجود در یک سال گذشته رشد قیمت ارز، امکان توسعه صادرات را برای این تولیدکنندگان فراهم کرده است. مع‌الوصف با وجودی که بخشی از مواد اولیه صنعت آلومینیوم کشور باید برای تامین نیاز آنها صادر شود، این مواد با قیمت حدود ۱۰۰ دلار گران‌تر از سایر کشورها در اختیار تولیدکننده داخلی قرار می‌گیرد. همین ۱۰۰ دلار نیز دست تولیدکننده صنایع پایین‌دستی را برای رقابت در صادرات می‌بندد. 

وی افزود: البته پیشنهادهایی برای برون رفت از این مشکل به ستاد تنظیم بازار و سرپرست جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت شده است. در این پیشنهاد درخواست شده تا مواد اولیه به تولیدکنندگانی که قصد صادرات محصولات خود را دارند با همان قیمت صادراتی فروخته شود. درصورتی که با این درخواست موافقت شود، بازارهای صادراتی رونق بیشتری می‌یابد. در ادامه و در سایه رشد تولید، بهره‌روی افزایش خواهد یافت. گودرزی اظهارکرد: هرچه میزان تولید در صنایع مختلف افزایش یابد، هزینه‌های ثابت سرشکن می‌شود؛ درنتیجه قیمت تمام‌شده کاهش می‌یابد. بنابراین همه مدیران در تلاش هستند میزان تولید را ارتقا دهند و جهشی در تولید را ثبت کنند. وقتی قیمت تمام شده کاهش پیدا کند، حتی با یک قیمت ثابت، سود بیشتری خواهید داشت، اما تحقق این هدف همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد منوط به وجود بازار فروش است. کما اینکه از سال گذشته تاکنون شاهد آن بودیم برخی از صنایع آلومینیوم پس از ممنوعیت‌های واردات محصولات آلومینیومی و کسب بازارهای جدید فروش توانسته‌اند میزان تولید خود را ارتقا دهند و بهبود ببخشند. درحال‌حاضر، بسیاری از تولیدکنندگان با ظرفیت بالایی تولید می‌کنند، اما همچنان گلوگاه‌هایی در مسیر فعالیت آنها وجود دارد. رفع این گلوگاه‌ها، مستلزم سرمایه‌گذاری‌های جدید برای خرید ماشین‌آلات است. یا باید در یک بازه زمانی چند ساله برای ساخت و داخلی‌سازی تجهیزات و ارتقای فناوری‌های تولید تلاش کرد. تحقق این هدف میزان تولید و سودهی شرکت‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.