صنعت فولاد تشنه برنامه‌ریزی برای آب

به گزارش می متالز، علی‌اصغر اعلم‌الهدی، استاد دانشگاه صنعتی‌شریف در همایش «مدیریت ارتباط انرژی، محیط‌زیست و آب در صنعت فولاد با رویکرد توسعه پایدار، تولید پاک و بدون ضایعات» به ارائه گزارشی با عنوان «مدیریت آب و انرژی در صنعت فولاد و چالش‌های آن» پرداخت. این استاد دانشگاه بر لزوم قرار گرفتن آب در کنار انرژی و بهینه‌سازی آنها در بخش صنعت تاکید کرد.

مصرف آب در صنعت نیازمند سیاست‌گذاری‌های کلان

اعلم‌الهدی با اشاره اینکه در زمینه مصرف انرژی باید سیاست‌گذاری‌های کلان انجام داد، خاطرنشان کرد: البته پس از سیاست‌گذاری باید اقدام‌های مناسب انجام شود. برای مثال نخست قرار بود شرکت فولاد مبارکه اصفهان در جنوب کشور تاسیس شود اما به دلایل امنیتی ساخت این واحد فولادسازی به مرکز ایران و اصفهان انتقال یافت. برای طرح ساخت فولاد مبارکه در جنوب حتی چند آب شیرین‌کن در آن دوران ساخته شد و با انتقال فولاد مبارکه به استان اصفهان این آب شیرین‌کن‌ها بلااستفاده باقی ماند که بعد مجبور شدند در ۴ نقطه کشور این آب‌شیرین‌کن‌ها را نصب کنند. وی ادامه داد: باید واحدهای علمی تشکیل شوند که به‌طور عملی نیازهای بخش صنعت کشور را برطرف کنند. این استاد دانشگاه شریف همچنین با اشاره به استحصال مواد معدنی از دریاچه نمک ارومیه، عنوان کرد: طرح‌هایی برای احیای دریاچه ارومیه ارائه شده اما این دریاچه سرشار از مواد معدنی است که می‌توان آنها را استحصال و املاحی با ارزش اقتصادی استخراج کرد که از نمک معمولی آغاز می‌شود تا به منیزیم و لیتیوم برسد.  اعلم‌الهدی همچنین درباره ساخت آب شیرین‌کن برای واحدهای فولادی، بیان کرد: نصب آب شیرین‌کن برای واحدهای فولادی یکی از موضوع‌هایی است که باید مورد مطالعه قرار گیرد. از این‌رو شرایط میدانی و بررسی آب و هوا، دما و میزان نمک در آب باید به‌طور علمی بررسی شود. وی درباره اهمیت آب و مصرف آن در صنعت عنوان کرد: هر جایی که ابعاد اقتصادی آب مطرح می‌شود ابعاد اقتصادی انرژی یا بحث محیط‌زیست نیز مطرح می‌شود. از این‌رو برنامه‌ریزی برای ساخت واحدهای تولیدی فولاد باید در جهت تنظیم مصرف انرژی باشد. این استاد دانشگاه با اشاره به تاثیر موضوع‌های حاکمیتی، گفت: در زمینه موضوع‌های حاکمیتی نیز روال این‌گونه است که این تصمیم‌ها بر واحدهای تولیدی تاثیرگذار است زیرا مسئولان تاکید دارند بیشترین میزان مصرف آب در بخش کشاورزی است اما در بخش کشاورزی به‌دلیل مسائل اجتماعی چاره‌ای جز استفاده از این حجم آب را نداریم زیرا کشاورز برای معیشت راهی دیگری جز این ندارد. از سوی دیگر نوع غذایی که ما مصرف می‌کنیم، تعیین می‌کند که کشاورزی به چه میزان آب نیاز دارد زیرا اگر برنج یا سیب‌زمینی یا نان مصرف کنیم میزان مصرف آب ۱۰برابر می‌شود. از این جهت اجازه نداریم هر ماده غذایی را به دلخواه مصرف کنیم، از این‌رو مدیریت هوشمند مصرف، تاثیرگذار است. وی در ادامه افزود: در زمینه مصرف آب باید ببینیم چه میزان آب در صنعت فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. آیا میزان مصرفی که شرکت فولاد مبارکه به دلیل آن جایزه گرفته، در حد نرم جهانی است؟ از این‌رو، میزان مصرف آب در کشور یک مسئله است.

ابعاد حاکمیتی آب

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در کشور موضوع آب از چند بعد دارای اهمیت است که این ابعاد شامل حکمرانی آب و ظرفیت‌سازی، آمایش سرزمینی آب، مدیریت تقاضای آب، حقوق و دیپلماسی آب، مدیریت خطرپذیری و بحران آب، محافظت از منابع و بهره‌برداری از آب‌های نامتعارف، ابعاد اقتصادی آب، آب و محیط‌زیست، مدرن‌سازی سامانه و تاسیسات آبی و آب و انرژی می‌شود.
اعلم‌الهدی گفت: روش‌های بهره‌برداری آب شور نیز یکی از موضوع‌هایی است که در صنعت فولاد باید مورد توجه قرار گیرد. البته در زمینه استفاده از آب شیرین‌کن‌ها این‌گونه نیست که هر زمان آب شیرین‌کن لازم داشتیم به‌راحتی خریداری و آن را نصب کنیم زیرا نصب آب شیرین‌کن دارای مراحلی است که نخستین بخش آن آبگیر است. نخست اینکه باید برای آب شیرین‌کن مجوز صادر شود، مجوزی است که باید به تایید سازمان محیط‌زیست برسد زیرا سازمان محیط‌زیست اجازه نمی‌دهد از هر جایی از خلیج‌فارس که خواستید آب برداشت کنید و هر جا که خواستید شورابه را به دریا برگردانید؛ یعنی نرخ تمام‌شده این کار بسیار بالاست. وی ادامه داد: نصب آبگیر در دریا نیز یک فرآیند دارد و باید در محدوده‌های خاصی انجام شود زیرا نوع دستگاه آب شیرین‌کن بر زندگی ماهی‌ها و محیط‌زیست دریا تاثیرگذار خواهد بود، از این‌رو این مسائل و رعایت آنها هم به این راحتی‌ها امکان‌پذیر نیست. وی ادامه داد: برای آب‌شیرین‌کن باید واحدهای مختلف نظارت داشته باشند تا این اتفاق روی دهد. باید حوزه‌های پژوهشی آب شیرین‌کن با هم در ارتباط باشند. از این‌رو، زمانی که وارد فاز عملیاتی می‌شوید نیاز به آن دارید که مراکز پژوهشی وارد فرآیند این کار شوند.

انتقال آب به همین راحتی نیست

این استاد دانشگاه همچنین درباره انتقال آب از خلیج‌فارس به مرکز ایران، عنوان کرد: موضوع انتقال آب یک بحث امنیتی و حساسی است که تمام ابعاد آن باید در نظر گرفته شود. چندین سال است انتقال آب خلیج‌فارس مطرح شده اما مسئله این است که این موضوع تا چه اندازه عملیاتی شده است. برای عملیاتی شدن این موضوع به انرژی نیاز است. آیا در کشور این میزان انرژی موجود است که این انتقال آب انجام شود؟ اعلم‌الهدی در ادامه با اشاره به مشکلاتی که در حوزه دریاچه ارومیه پیش‌آمده، اظهار کرد: حوضه دریاچه ارومیه ۵ هزار و ۲۰۰ کیلومترمربع است و انتقال آب آن به ۲۰ کیلومتر نمی‌رسد اما به این سادگی‌ها نمی‌توان آب را به این دریاچه انتقال داد. برنامه‌های انتقال آب به دریاچه کجاست؟ متولی آن کیست؟ از این‌رو ما درخواست کردیم سمپوزیمی در دانشگاه صنعتی‌شریف برگزار شود که رئیس دانشگاه شریف به ۶ معاون رئیس‌جمهوری شامل اقتصادی، محیط‌زیست و برنامه و بودجه و معاون اول به‌علاوه دبیرخانه مناطق آزاد و مشاور رئیس‌جمهوری و همچنین ۹ وزیر نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و وزارت کشور و... درخواست داده، زیرا آب یک بحث امنیتی جدی است و خشکسالی وجود دارد. وی افزود: ما حتی به وزارت دفاع به‌دلیل طرح توسعه مکران که درگیر این موضوع است، برای این سمپوزیم درخواست همکاری داده‌ایم. از این‌رو به‌دنبال یک شورای سیاست‌گذاری برای برگزاری این سمپوزیم هستیم تا هر بخش ورود پیدا کرده و برنامه‌های خود را اعلام کند. این استاد دانشگاه عنوان کرد: درخواست‌هایی که برای این سمپوزیم داده‌ایم در نهایت به این نتیجه رسید که ۲ کارشناس از سوی سازمان آب و فاضلاب عنوان کردند ما به بخش خصوصی مجوز می‌دهیم آب شیرین‌کن بسازند. این حداکثر واکنشی است که از این نشست‌ها نصیب ما شده است.

اهمیت آب در سطح بین‌المللی

اعلم‌الهدی با مهم برشمردن آب در سطح بین‌المللی، یادآور شد: سازمان ملل ۲۲ آوریل ( ۲ فروردین) را روز جهانی آب اعلام کرده است و هر سال یک درونمایه(تم) را برای آن انتخاب می‌کند. سال ۲۰۱۴ میلادی(۱۳۹۳ خورشیدی) درونمایه «آب و انرژی» را انتخاب کرده بودند. وی ادامه داد: تا ۲۰۳۰ میلادی(۱۴۰۹خورشیدی) پیش‌بینی نیاز ما باید ۳۰درصد به آب، ۵۰درصد به انرژی و ۵۰ درصد هم به غذا باشد. وی همچنین خاطرنشان کرد: در مرکز الگوی ایران اسلامی یک تجربه را پشت‌سر گذاشتیم، در آنجا یک پژوهشکده آب وجود دارد که در این پژوهشکده نیز به‌دنبال الگوی مصرف آب هستیم. این استاد دانشگاه در ادامه اظهار کرد: هند نخستین کشوری است که به‌طور مشترک موضوع آب و انرژی را در کنار هم دیده است و در ۲۰۰۳ میلادی این موضوع مطرح شد. در سال ۲۰۰۴ میلادی (۱۳۸۱ خورشیدی) نیز به اثر گرمایشی زمین پرداخته شد. اعلم‌الهدی تاکید کرد: باید سیاست‌گذاری‌ها در کشور ما نیز به سمتی پیش برود که موضوع آب و انرژی با هم دیده شود.