تحلیل شاخص‌های بازار کار در فصل زمستان ۱۳۹۸

به گزارش می متالز، بررسی وضعیت بازار کار ایران در زمستان 1398 نشان می‏‌دهد؛ نرخ بیکاری کاهش 1/7 درصدی نسبت به زمستان 1397 داشته است. با این حال از جمعیت 3270 هزار نفری بیکاران در زمستان 1397، 35/1 درصد موفق به یافتن شغل شده‌اند و مابقی یا همچنان بیکار مانده اند (36/8درصد) یا عمدتاً به دلیل دلسرد شدن از یافتن شغل از بازار کار خارج شده اند (27/9 درصد). نتایج محاسبات نشان می‌دهد در صورتی که این افراد دلسرد شده همچنان در بازار کار باقی می‏ماندند نرخ بیکاری در زمستان 1398 به جای 10/6 درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به13/6 درصد می رسید.

همچنین رشد تعداد شاغلان نیز کاهش چشمگیری نسبت به سال‌های قبل داشته است. به طوری که در این فصل حدود 52 هزار نفر به جمعیت شاغل اضافه شده است و این افزایش اشتغال در بخش خدمات و آن هم در مناطق شهری رخ داده است و در سایر بخش ها با کاهش تعداد شاغلان روبه رو بوده ایم.

در این شرایط تحمیل شوک پیش‌بینی نشده بیماری کرونا بر بازار کار کشور شرایط را بسیار بغرنج‌تر کرده است. با توجه به آنکه پرسشنامه‌های طرح نیروی کار مرکز آمار ایران در ماه میانی هر فصل تکمیل می‌شوند لذا وقایع رخ داده در بازار کار درنتیجه شیوع ویروس کرونا، خود را در آمارهای فصل زمستان نشان نمی‌دهد و برای ارزیابی دقیق آثار شیوع این ویروس باید منتظر انتشار آمارهای فصل بهار بود.

ساختار بازار کار کشور باعث شده تا اثر شیوع این بیماری بر بازار کار تشدید شود. نتایج مطالعات نشان می دهد بنگاه های کوچک با توجه به وابستگی بیشتر به منابع داخلی برای تأمین سرمایه در گردش و همچنین لزوم پرداخت هزینه های جاری با تواتر کوتاه مدت، در معرض آسیب های شدیدتر ناشی از شوک کرونا در کوتاه مدت هستند و در معرض خطر بیشتری قرار دارند. از مجموع 8/23 میلیون نفر افراد شاغل کل کشور در سال 1397، 15/4 میلیون نفر در بنگاه های کوچک (1 تا 4 نفر) شاغل بودند و درمجموع حدود 65 درصد اشتغال کشور را همین بنگاه های کوچک تشکیل می دادند.

همچنین مشاغل غیررسمی بیش از مشاغل رسمی در معرض آسیب ناشی از شوک کرونا هستند. این در حالی است که 60 درصد اشتغال کشور را مشاغل غیررسمی تشکیل می دهند و حتی سهم اشتغال غیررسمی در بسیاری از استان های کشور بالای 70 درصد است.

از نگاه بخشی نیز بخش خدمات بیش از سایر بخش ها در معرض آسیب های ناشی از کرونا قرار دارد (به طور متوسط 50 درصد اشتغال کشور مربوط به بخش خدمات است ). همچنین آمارها نشان می دهد:

•  حدود 37 درصد از شاغلان بخش خدمات کارکن مستقل1 هستند.
•  50 درصد از شاغلان بخش خدمات دارای اشتغال غیررسمی بوده و بیمه نیستند.
•  57 درصد از اشتغال بخش خدمات برای بنگاه های دارای 1 تا 4 کارکن است و در بین شاغلان بخش خدمات بنگاه های 1 تا 4 نفر کارکن، شاغلان کارکن مستقل، بیشترین سهم (63 درصد) را دارند و شاغلان مزد و حقوق بگیر بخش خصوصی، 30 درصد آن را تشکیل می دهند.

یکی از مهم ترین چالش های بازار کار ایران، عدم توازن منطقه ای در بین استان های کشور است به طوری که تفاوت نرخ بیکاری بین استانی تا حدود 10 درصد می رسد. تفاوت نرخ بیکاری بین استانی در نرخ بیکاری زنان و جوانان تحصیلکرده به مراتب بیشتر است.

استان های محروم، در اشتغال غیررسمی، میزان اشتغال در بنگاه های زیر پنج نفر کارکن و وضعیت شغلی "کارکن مستقل"، سهم بسیار بالایی دارند و با توجه به آسیب پذیری شدید این نوع اشتغال از شیوع بیماری کرونا، برای جلوگیری از افزایش عدم توازن منطقه ای پیشنهاد می شود دولت سیاست های حمایتی ویژه ای- در چارچوب منابعی که برای مقابله با آثار اقتصادی شیوع بیماری کرونا تجهیز کرده است - برای این استان ها طراحی و اجرا کند.