سیاست‌های بانک مرکزی اصلی‌ترین دلیل افزایش نرخ ارز

به گزارش می متالز، نرخ دلار اگرچه در دو ماه ابتدایی سال جاری همچون سال گذشه روند ثابتی به خود گرفته بود اما یکباره با گذشتن از نیمه خردادماه این روند تغییر کرد و سطوح قیمتی تازه‌ای در بازار ارزهای خارجی ایران تجربه شد تاجایی که مرزهای روانی 17 هزار تومان در اسکناس دلار و 19 هزار تومان برای یورو شکسته شد و اکنون این ارزهای خارجی به ترتیب در محدود 19 هزار تومان و 21 هزار تومان در بازار معامله می‌شوند.

در این راستا کارشناسان و اقتصاددان‌ها معتقدند اصولا اینکه دولت در سال پایانی فعالیتش قصد رها کردن بازار ارز را داشته باشند منطقی نیست و نمی‌توانیم این روند را هم برای جبران کسری بودجه مدنظر داشته باشیم، چون امکانات مختلفی از جمله انتشار اوراق قرضه برای اینکار وجود دارد، بنابراین باید مستقیم به سمت مدیریت بازار ارز از سوی بانک مرکزی توجه داشته باشیم که ظاهرا در یکی دو هفته اخیر تغییرات معناداری به خود گرفته است.

به گفته اغلب این افراد ظاهرا در نیمه پایانی خردادماه بانک مرکزی یکباره دست از مدیریت بازار ارز کشیده و به نوعی مداخله‌گری و کنترل گذشته خود را منتفی کرده است تاجایی که می‌بینیم علی‌رغم شیب تند صعودی نرخ دلار در یک هفته گذشته هیچ حرکتی از سوی این نهاد انجام نشده است و در صورت ادامه چنین شرایطی جو روانی حاکم بر اقتصاد می‌تواند ارقام شگفت‌انگیزی برای پول‌های خارجی در بازار ایران ثبت کند.

سیاست‌های ارزی یکی از توابع هدفگذاری تورم است

آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان در این زمینه به خبرنگار ما گفت: برخی شرایط روانی و البته شرایط اقتصادی جهان بعد از شیوع بیماری کرونا باعث شده تا سیگنال‌های افزایشی در نرخ دلار به بازار ارسال شود و جو روانی حاکم در ایران نیز به آن دامن زده است. این درحالی است که نباید سیاست‌ها و رفتارهای بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز را هم فراموش کنیم که بعضا می‌تواند به این روند دامن بزند.

بغزیان در ادامه افزود: البته در ایران به دلیل واحد بود منبع ورود ارز یعنی بانک مرکزی می‌بینیم به دلیل انفعال چند هفته گذشته این بانک بازار ملتهب‌تر شده و معلوم نیست به چه دلیل بانک مرکزی در بازار ارز فعلا دخالتی ندارند و نظاره گر بوده است.

این اقتصاددان معتقد است افزایش اخیر نرخ ارز با استدلال تامین کسری بودجه دولت نیست چون اگر قرار بود دولت با این سیاست کسری بودجه خود را تامین می‌کرد می‌بایست از همان روزهای ابتدایی اجرایی شدن بودجه سال 1399 همین رویه را در پیش می‌گرفت نه اینکه بعد از گذشت سه ماه اقدام به اجرای چنین سیاستی کند.

بغزیان با اشاره به انتشار اوراق قرضه از سوی دولت به خبرنگار ما گفت: با درنظر گرفتن شرایط اقتصادی و همچنین رکود حاصل از آن ظاهرا دولت برای تامین کسری بودجه خود اقدام به انتشار اوراق قرضه‌کرده است که براساس داده‌ها تقریبا 22 هزار میلیارد تومان تقاضا داریم و تاکنون دولت 10 هزار میلیارد تومان اوراق قرضه با نرخ 15 درصد را به‌راحتی در بازار عرضه کرده و فروخته است.

وی درباره هدفگذاری نرخ تورم از سوی بانک مرکزی و ارتباط آن با افزایش نرخ ارز تاکید کرد: سیاست‌های ارزی و سیاست‌های پولی در کشور باید همراستا و همسو با یکدیگر باشد نمی‌توانیم در این زمینه دو رویه متفاوت را متصور باشیم. این درحالی است که اصولا بانک مرکزی برای این منظور باید سالانه نرخ ارز را متناسب با نرخ تورم درنظر گرفته و تعدیل کند بنابراین افزایش نرخ ارز در یکی دو هفته اخیر اگرچه می‌تواند حاصل هدفگذاری نرخ تورم باشد اما ناشی از آن نیست چون تورم از قبل هم وجود داشته است.

ناترازی تجاری عامل اصلی گرانی‌ نرخ ارز

از سوی دیگر وحید شقاقی شهری با اشاره به تزریق 280 میلیارد دلار در بازار برای مدیریت قیمتی از سوی بانک مرکزی به خبرنگار ما گفت: تزریق ارز برای مدیریت بازار از سوی بانک مرکزی سالهاست که صورت گرفته و صرفا از منابع ذخایر ارزی نبوده چون گاهی بانک مرکزی خود خریدار ارز از بازار بوده و گاهی هم فروشنده این کالای انحصاری نه اینکه تنها دلارهای نفتی را به بازار تزریق کرده باشد.

شقاقی‌شهری در ادامه افزود: این سیاست درست یا غلط امروز تاثیری در نتیجه نداشته آنچه مهم است ناترازی تجارت خارجی ایران بوده که چنین ارقامی را برای دلار در بازار ایجاد کرده چون در سنوات گذشته هرزمان که مشکل ناترازی جاری ایجاد می‌شد پای دلارهای نفتی برای مدیریت بازار به میان می‌آمد اما اکنون به دلیل تحریم‌ها و عدم توانایی فروش نفت می‌بینیم دلاری برای مدیریت بازار وجود ندارد و شرایط فعلی تجربه می‌شود.

به گفته این اقتصاددان البته نکته‌دیگری که به افزایش نرخ ارز دامن زده است موضوع تورم است، موضوعی که می‌تواند اثرات تصاعدی در افزایش نرخ دلار در بازار داشته و همین دلیلی بود برای مطرح شدن هدفگذاری نرخ تورم در اقتصاد کشورمان که حالا باید دید چطور قرار است اجرایی شود.

شقاقی ‌شهری در ادامه به موضوع تجارت پنهان در ایران اشاره کرد و گفت: همانطور که قبلا اشاره شد امروز ناترازی تجاری در کشور باعث بروز تغییرات معنادار در نرخ ارز بوده اما نکته‌ای که باید به آن دقت نظر داشته باشیم موضوع تجارت پنهانی است که در اقتصاد کشور وجود دارد و اطلاعات دقیقی از آن در اختیار نداریم که براساس آن محاسبات را به روز کنیم.

به گفته این اقتصاددان تجارت رسمی ما ناترازی حدود 2 میلیاردی را نشان می‌دهد چون 40 میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم و وارداتی هم معادل 42 میلیارد دلار برآورد شده است بنابراین کسری یا ناترازی بالایی نیست که شاهد چنین نوسان نرخ ارز باشم؛ این درحالی است که اگر تجارت پنهان را به این کسری بیافزاییم می‌بینیم ارقام قابل ملاحظه‌ای خواهیم داشت چون برآوردها از تجارت پنهان بالای 12 میلیارد دلار است.

شقاقی شهری تاکید کرد: امروز بانک مرکزی به دلیل عدم دسترسی به منابع درآمدی نفت خود نمی‌تواند این فاصله را ترمیم کند و همین عاملی در افزایش قابل توجه نرخ ارز در بازار است چون براساس برآوردها حداقل 14 میلیارد دلار ناترازی در تجارت خارجی داریم که یعنی کمبود دلار در بازار و همین سیگنال به بازار عامل اوج گرفتن مجدد نرخ ارز بوده است.

شایعات موتور محرکه افزایش نرخ ارز

در همین حال یکی از فعالان بازار ارز در خیابان فردوسی تهران که نخواست نامش در این گزارش مطرح شود به خبرنگار ما گفت: دلیل اصلی افزایش نرخ ارز انتشار شایعاتی در بازار درباره تغییرات مدیریتی در بانک مرکزی بود که جو روانی بالایی ایجاد کرد.

وی تاکید کرد: اصولا در شرایطی که اقتصاد ایران تحریم است و دسترسی کاملی به منابع درآمدی خود نداشته شایعات اثرگذاری بالایی در نوسان‌های معنادار نرخ ارزهای خارجی بخصوص دلار دارند، اگرنه چه دلیلی دارد که وقتی دلار در بازارهای جهانی سیر نزولی ارزش را تجربه می‌کند یکباره قیمت این ارز خارجی در بازار ایران 1000 تومان افزایش قیمت داشته باشد؟

این فعال بازار ارز در تهران معتقد است دو شایعه مهم در هفته‌های اخیر این روند را دامن زد که یکی مربوط به تغییر آقای همتی از سمت خود و دیگری احتمال وضع تحریم‌های جدید آمریکا علیه اقتصاد ایران بود. مواردی که هر دو به بازار سیگنال آشفتگی و کمبود می‌دهند و نهایتا سرمایه‌های سرگردان را به این سمت هدایت می‌کنند.

وی به خبرنگار ما گفت: البته عامل سومی هم در این زمینه وجود دارد که البته نقش کمرنگ‌تری می‌توان برای آن مدنظر داشت و آنهم موضوع باز شدن مرزها و آغاز سفرهای خارجی یا تجارت‌های خارجی است که در این زمینه می‌توان تبعات آن را کاملا مشاهده کرد.

این فعال بازار ارز معتقد است روند فعلی بیانگر افزایش قیمت در سطح روانی 20 هزار تومان است و اگر تغییری در شرایط ارتباطات تجاری ایران با سایر نقاط جهان ایجاد نشود قطعا تا پایان تابستان این سطح روانی شکسته می‌شود.

وی تاکید کرد: حجم بالای نقدینگی در بازار ایران و عدم اعتماد به سیستم بازار سرمایه (بورس) از سوی برخی فعالان بازار باعث شده تا سرمایه‌های موجود در بازارهای موازی از جمله ارزهای خارجی در جریان باشد که این اتفاق درصورت عدم مدیریت بانک مرکزی می‌تواند اثرات کاملا معناداری در بازار ایجاد کرده و نهایتا شوک‌های قیمتی تازه‌ای در بازار پول‌های خارجی ثبت کند.