توسعه فعالیت‌های علوم زمین در فارس و چالش‌های پیش رو

باید از ظرفییت معادن برای تامین منابع مالی جدید کشور بهره گیریم

به گزارش می متالز، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در این نشست که پنجشنبه برگزار شد، گفت: کشور در حال حاضر روزهای سختی را سپری می‌کند و با توجه به تحریم‌های ظالمانه و بیماری کرونا، نیاز به منابع مالی جدید دارد که باید برای تامین این منابع از ظرفیت صنایع معدنی بهره گیریم.
علیرضا شهیدی افزود: سال ۹۸ صادرات صنایع معدنی حدود ۹ میلیارد دلار بوده که امسال در پی این هستیم صادرات این حوزه را افزایش دهیم و برای این افزایش نیازمند کشف منابع معدنی جدید هستیم تا ظرفیت کارخانه‌ها را فزونی بخشیم.
وی، با بیان اینکه باید کارها را به سمت اکتشافات مواد معدنی سوق دهیم، اظهار داشت: نگه‌داشتن و بلوکه کردن پهنه‌ها برای مدت زمان طولانی به صلاح کشور نیست و به همین سبب به زودی تمام پهنه‌ها آزاد می‌شود که باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ادامه داد: اولویت وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که در بحث اکتشافات آهن، طلا، سرب، مس و بوکسیت ورود شود.
شهیدی بیان کرد: در استان فارس، ظرفیت بوکسیت وجود دارد که باید در این زمینه اقدام شود چرا که در این مقوله تحریم هستیم و نمی‌توانیم از خارج از کشور وارد کنیم.

بوکسیت، یک سنگ رسوبی است که مقادیر نسبتاً بالایی آلومینیوم دارد. در حقیقت این سنگ مهم‌ترین منبع آلومینیوم است.

این مقام مسوول گفت: با توجه به اینکه در زمینه عناصر نادر خاکی، در ایران ظرفیت مناسبی وجود ندارد از این رو سازمان زمین شناسی از سالیان گذشته در حوزه اینگونه عناصر، فعالیت‌هایی را آغاز کرده است.

رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین بیان داشت: در کل کشور نقشه‌های زمین شناسی و ژئوشیمیایی در مقیاس ۱۰۰ هزار تهیه شده است، در سال ۱۳۹۶ نیز اطلس قابلیت مواد معدنی با مقیاس ۱۰۰ هزار منتشر کردیم که دقت این اطلس در مقایسه با اطلسی که در دهه ۸۰ تهیه شده ۱۰ برابر بیشتر است و سرعت اکتشاف را بیشتر ‌می‌کند و همنین امر موجب رغبت بیشتر بخش خصوصی برای ورود به بحث اکتشاف می‌شود.

شهیدی افزود: سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، در امور فعالیت‌های معدنی، وظیفه شناسایی و پیجویی را بر عهده دارد و اطلاعات تولید شده را در اختیار سایر بخش ها قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: در بحث فعال شدن معادن تعطیل و نیمه تعطیل استان فارس باید تلاش زیادی صورت بگیرد و این موضوع در اولویت باشد، این سازمان نیز با تولید اطلاعات پایه، شرایطی را فراهم می کند که اکتشافات در این عرصه اتفاق بیفتد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اضافه کرد: در انجام پروژه‌های زمین‌شناسی در استان فارس باید از ظرفیت شرکت‌های بومی و دانشگاه‌های این استان استفاده شود و علاوه بر این در بحث جانمایی صنایع از ظرفیت این سازمان نیز بهره گیریم.
شهیدی ادامه داد: در بخش‌هایی از شمال استان فارس و مناطقی مانند بهرام گور در شهرستان نی‌ریز که ممکن است محیط زیست محدودیت‌هایی ایجاد کند باید از ظرفیت ژئوفیزیک هوایی استفاده شود.

به گفته وی، اگر سرمایه‌گذار بخش خصوصی رغبت نشان دهد، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی آماده انجام ژئوفیزیک هوایی است.
 

فارس، در مطالعات زمین شناسی و اکتشافی پیشرو است

رییس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور نیز در این نشست گفت: سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، تولید اطلاعات پایه افزایش کشف ذخایر و کاهش خسارت ناشی از مخاطرات طبیعی را دنبال می‌کند.
طهمورث یوسفی افزود: در حال حاضر استان فارس در مطالعات زمین شناسی و اکتشافی در کشور جزو استان‌های پیشرو است.
وی، همچنین به تهیه نقشه زمین شناسی یکپارچه استان فارس اشاره و بیان کرد: از جمله مهمترین لایه‌های رقومی که در این نقشه به آن توجه شده می‌توان از لایه زمین شناسی، لرزه خیزی، عوارض ژئوفیزیک، لایه ژئوشیمی، عوارض توپوگرافی، لایه اطلاعاتی حاصل از مطالعات دورسنجی محیط زیست و میراث فرهنگی، منابع آب، محدوده‌های امیدبخشی معدنی معرفی شده در گزارش‌های قبلی و محدوده‌های دارای پروانه بهره‌برداری اکتشاف، نام برد.
رییس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور ادامه داد: ۷۴ نقشه زمین شناسی کاربردی در استان فارس تهیه شده است و این استان بیشترین نقشه تهیه شده در کشور را به خود اختصاص داده است.
یوسفی اضافه کرد: همچنین تهیه نقشه‌های موضوعی از دیگر اقدامات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در استان فارس است که این نقشه در موضوع‌های مختلف از جمله سیل و رانش زمین تهیه شده است.
وی، نقشه‌های اکتشافی را از دیگر موضوع‌هایی دانست که در فارس به آن پرداخته شده است و در این زمینه اظهار داشت: طرح تهیه سامانه جامع اطلاعات قابلیت‌های معدنی استان فارس، شناسایی مواد اولیه مصالح ساختمانی و سنگ‌های تزیینی در این استان، برداشت نمونه‌های ژئوشیمی سراسری استان فارس و شناسایی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در این منطقه از جمله اقدامات صورت گرفته است.
رییس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور گفت: ادامه برداشت ژئوفیزیک هوایی در نوار فلزدار شمالی استان فارس، پیجویی و اکتشاف کانی‌های غیرفلزی در این استان، ادامه فعالیت های اکتشافی عناصر خاکی کمیاب در فارس، همکاری برای رفع مشکل محدوده‌های مورد درخواست اکتشاف فسفات در شهرستان کازرون، همکاری برای رفع مشکلات و محدودیت‌های مرتبط با ۱۴ مورد درخواست اکتشاف در فارس مربوط به پهنه‌های اکتشافی و شناسایی و معرفی قابلیت‌های زمین گردشگری و ژئوپارک در استان فارس از جمله درخواست‌های ما از سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور است.
لزوم تسریع در آغاز عملیات اکتشافی در پهنه‌های ۱۴ گانه فارس
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس هم در این نشست بیان داشت: این استان به گواه اسناد تاریخی و آثار باستانی، پیشینه‌ای دیرینه در علم مربوط به معدن و صنایع وابسته به آن دارد.
حمیدرضا ایزدی افزود: آثار ذوب فلزات و به‌کارگیری سنگ در آثار باستانی بیانگر این است که پیشینیان ما در این استان از پیشگامان علم معدن و ذوب فلزات بودند.
وی ادامه داد: بر اساس ویژگی‌های زمین شناسی معدنی، در حال حاضر ۲۳ نوع ماده معدنی از معادن این استان استخراج می‌شود.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس، همچنین به پاره‌ای از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های معدنی این استان اشاره کرد و گفت: شناسایی ۳۷ نوع ماده معدنی در فارس و برداشت ۲۳ نوع ماده معدنی از معادن انواع سنگ‌های تزیینی و نما با مزیت صادراتی و تولید در حدود ۱۸ درصد از کل تولید کشور، تولید انواع خاک‌های نسوز و صنعتی، وجود ظرفیت‌های سنگ آهک در شمال، شمال شرق و شرق استان فارس، کشف ذخایر دولومیت در جنوب فارس و پیگیری برای تکمیل مطالعات شناسایی و اکتشافات نیکل به عنوان فلز استراتژیک در استان و منابع عظیم انواع مصالح ساختمانی از جمله قابلیت‌ها و توانمندی‌های معدنی این استان به شمار می‌آید.ایزدی، با اشاره به آخرین وضعیت مجوزهای معدنی موجود در استان فارس، افزود: تاکنون ۲۶۰ پروانه اکتشاف، ۱۴۴ گواهی کشف، ۶۴۹ پروانه بهره‌برداری و ۳۴ مجوز برداشت در استان فارس صادر شده است.
این مقام مسوول همچنین به جایگاه بخش معدن استان فارس در کشور در سال ۱۳۹۸ اشاره و بیان کرد: فارس به لحاظ تعداد معادن رتبه چهارم، معادن فعال رتبه سوم، ذخیره مواد معدنی رتبه هفتم، از حیث استخراج معادن رتبه چهارم و به لحاظ میزان اشتغال افراد در معادن در رتبه ششم کشور قرار دارد.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس در مورد میزان حقوق دولتی وصول از معادن استان فارس نیز گفت: در سال ۱۳۹۷، ۳۵۰ میلیارد ریال حقوق دولتی از معادن این استان دریافت شده است که در سال ۱۳۹۸ این میزان ۹ درصد افزایش یافت.
به گفته وی، از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ شورای معادن استان فارس،۱۰ جلسه و ۱۱۰ مصوبه داشته است که ۱۰۲ مصوبه آن کاملا اجرایی شده و هشت مصوبه در حال پیگیری است.
ایزدی اضافه کرد: مصوبات در حال پیگیری، عمدتا شامل مصوبات توسعه از جمله پیگیری نقشه راه معادن و صنایع معدنی، پیگیری فرآوری خاک نسوز شمال استان، طرح انتقال معادن دوکوهک، طرح بازسازی محدوده معادن دوکوهک، پیگیری وصول صد درصدی اعتبار موضوع تبصره‌های ۴ و ۶ قانون معادن، پیگیری پهنه‌های اکتشافی استان از جمله سنگ آهن، بارگذاری موقعیت طرح‌های عمرانی بزرگ استان در سامانه کاداستر (حد نگاری) و پیگیری برای مساعدت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس برای صدور مجوز پهنه‌هاست.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس اظهار داشت: در بحث طرح نقشه راه معادن و صنایع معدنی این استان نیز با توجه به اهمیت این موضوع برای توسعه فعالیت‌های معدنی با پیگیری این سازمان، مراتب در شورای معادن استان مطرح و مصوب شد تا موضوع از طریق کارگروه پژوهشی استان پیگیری و اعتبار لازم برای تهیه نقشه راه معادن و صنایع معدنی استان در نظر گرفته شود.ایزدی افزود: در انتهای سال ۱۳۹۸ با سپری شدن مراحل قانونی در کارگروه پژوهشی استان، اعتبار لازم برای تهیه این سند نهایی شده و در حال حاضر مراحل اجرایی تهیه این نقشه با اعتبار هشت هزار و ۵۰۰ میلیون ریال از سوی بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز آغاز شده است.
وی، همچنین به طرح جا به جایی معادن شن و ماسه دوکوهک و پروژه اکتشاف ذخایر شن و ماسه در شیراز اشاره کرد و بیان داشت: برای شناسایی ذخایر جدید شن و ماسه در شیراز و با هدف جا به جایی معادن شن و ماسه منطقه دوکوهک این شهر، مراتب در سال ۱۳۹۸ در شورای معادن استان مطرح و مقرر شد موضوع از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان از طریق سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) پیگیری شود که در حال حاضر این طرح توسط شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران با اعتبار ۴.۳ میلیارد ریال با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی در حال تدوین است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس در مورد طرح‌های اکتشافی مصوب سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدور) نیز گفت: پهنه‌های اکتشافی چهارگانه واقع در منطقه حفاظت شده بهرام گورشهرستان نی‌ریز، پهنه اکتشافی شمال و شمال شرقی استان فارس، طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس، اکتشاف دولومیت در فارس، مشارکت ایمیدرو در ایجاد زیرساخت‌های معدنی، اکتشاف ذخایر شن و ماسه در شیراز برای جا به جایی معادن واقع در حریم شهر شیراز، اکتشاف مواد معدنی در شهرستان‌های ممسنی و رستم، طرح تولید pcc از سنگ آهک در شهرستان داراب و طرح تولید سدیم سیانید در شهرستان مرودشت از جمله این طرح‌های مصوب است.
ایزدی ادامه داد: در مورد پهنه‌های اکتشافی ششگانه واقع در منطقه حفاظت شده بهرام گور نی‌ریز مطالعات مقدماتی از سوی ایمیدرو در حال انجام است و اکتشاف در برخی پهنه‌ها با مخالفت اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس مواجه شده است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس اضافه کرد: در مورد پهنه اکتشافی در شمال و شمال شرق استان فارس نیز مناقصه برگزار و شرکت منتخب انتخاب شده است که در حال حاضر عملیات اجرایی پروژه از سوی مشاور آغاز شده و این کار در ۱۷ هزار کیلومتر مربع با اعتبار مصوب ۹ هزار و ۹۰۰ میلیون ریال در حال انجام است.ایزدی در باره اکتشافات مواد معدنی در شهرستان‌های ممسنی و رستم نیز گفت: در این زمینه، جلسه هماهنگی با حضور برنده مناقصه پروژه برگزار و در حال حاضر عملیات اجرایی آن آغاز شده است که برای اجرای این طرح در فارس ۲ هزار و ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار نیز مصوب شده است.
وی، همچنین به اکتشاف دولومیت در جنوب استان فارس اشاره و بیان کرد: این پهنه اکتشافی، شهرستان‌های کازرون، فراشبند، فیروزآباد، قیروکارزین، خنج، لارستان، گراش، لامرد و مُهر را در بر می‌گیرد.
ایزدی ادامه داد: با توجه به اهمیت دولومیت در استان با پیگیری این سازمان، مطالعات اکتشافی بر روی این ماده در دستور کار سازمان ایمیدرو قرار گرفته و مقرر شد شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مطالعات اکتشافی آن را انجام دهد.
او اضافه کرد: در این زمینه شرکت تهیه و تولید نسبت به انجام مناقصه اقدام و برنده مناقصه معرفی شده است که در حال حاضر مشاور این پروژه عملیات اجرایی را آغاز کرده، وسعت این پهنه اکتشافی ۲۷ هزار کیلومتر مربع است و یک هزار و ۵۰۰ میلیون ریال برای آن اعتبار مصوب شده است.رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس گفت: در خصوص زیرساخت‌های معادن این استان نیز شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران با هماهنگی سازمان صنعت معدن و تجارت فارس، اطلاعات مورد نیاز ۲ پروژه زیربنایی برق‌رسانی به معادن سنگ آهن شمال استان و پروژه زیرسازی و آسفالت معادن خاک نسوز آباده را با هدف تامین اعتبار دریافت کرده است.
ایزدی، همچنین به طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس اشاره کرد و افزود: این موضوع در دستور کار استان فارس قرار گرفته است و با پیگیری‌های متعدد و با هدف فعال کردن معادن سنگ آهن شمال فارس در دی‌ماه ۱۳۹۸ تفاهم‌نامه همکاری برای تشکیل کنسرسیوم و احداث یک واحد فرآوری سنگ آهن هماتیتی در شمال استان در قالب پنج ماده به امضای اعضای کنسرسیوم دارندگان معادن سنگ آهن شمال استان فارس رسید.
وی ادامه داد: در این منطقه که ۱۵ معدن سنگ آهن با ذخیره معادل ۵۳ میلیون تومان وجود دارد، به دلیل هماتیتی بودن آنها تنها به مصرف واحدهای تولید سیمان می‌رسد.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس گفت: همچنین با توجه به پیگیری‌های به عمل آمده برای اجرای طرح تولید pcc از سنگ آهک در شهرستان داراب و با توجه به وجود ذخایر غنی سنگ آهک با خلوص بالا در این شهرستان، این طرح تعریف شد و هم اینک در حال اجراست.
ایزدی همچنین خطاب به رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بیان کرد: درخواست ما این است که مدیریت زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور که مسوولیت مطالعه و تهیه اطلاعات پایه اکتشافی و علوم زمین استان را بر عهده دارد به دلیل عدم تامین اعتبار مورد نیاز موفق به تحقق برنامه‌های راهبردی و اکتشافی خود نشده است لذا تامین اعتبار ۱۲۰ میلیارد ریالی تعداد ۱۴ پهنه اکتشافی تحت مدیریت سازمان مذکور در شهرستان‌های داراب، نی‌ریز، بختگان، خرم‌بید و آباده مورد تاکید جدی ماست.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس، همچنین خواستار تکمیل طرح شناسایی پیگیری و اکتشاف عناصر نادر خاکی در غرب و جنوب غرب این استان با اعتبار ۱۵ میلیارد ریال شد.
وی ادامه داد: با توجه به دستور اخیر رییس جمهوری مبنی بر تعیین و تکلیف معادن غیرفعال و محدوده‌های اکتشافی بلوکه شده، تسریع در آغاز عملیات اکتشافی در پهنه‌های ۱۴ گانه یاد شده و متعاقب آن آزادسازی این پهنه‌ها و یا واگذاری آنها لازم و ضروری است.

ظرفیت معادن فارس می‌تواند جایگزین کالاهای تحریمی شود

معاون هماهنگی اموراقتصادی استانداری فارس نیز در این نشست، گفت: استفاده از ظرفیت معادن این استان مغفول مانده و سهم درآمدی لازم را از این معادن نداریم.
ظفر افشون افزود: با توجه به شرایط خاص کشور، معادن موجود می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند و می‌توانیم آن را جایگزین کالاهای تحریمی قرار دهیم و با توجه به این ظرفیت مهم باید از این فرصت به بهترین نحو استفاده کنیم.
وی، همچنین به قدمت و ظرفیت معادن استان فارس اشاره و بیان کرد: نزدیکی فارس به دریا و امکان صادرات، فرصتی برای کشور است که باید از این ظرفیت بهره گیرد.

در این نشست، جمعی از مدیران مرتبط با حوزه معدن استان فارس نیز حضور داشتند.