«تکاب»، «طلا»، «توسعه»؛ خیلی دور، خیلی نزدیک!

به گزارش می متالز، تکاب، «قطب تولید طلا در خاورمیانه» است اما محروم. شهرستان کوچکی که با مساحت 2500 کیلومترمربع و جمعیتی بالغ بر هشتاد و یک هزار نفر که در جنوبی‌ترین نقطه استان آذربایجان غربی و دروازه ارتباطی با استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان، کردستان و همدان قرار دارد.

اما در حال حاضر این شهرستان جزو ۳۱ شهرستان کمتر توسعه‌یافته در ایران به شمار می‌رود، این در حالی است که تکاب به دلیل دارا بودن ۵۹ معدن سنگ، دو معدن طلا، آثار تاریخی ثبت‌شده جهانی یکی از شهرهای برخوردار به شمار می‌رود.

با اسم تکاب، تخت سلیمان و معادن بزرگ طلای این شهر در اذهان جای می گیرد اما این شهر کوچکترین سهمی از معادن طلایش و اثر تاریخی جهانی که در دل خود دارد، نبرده است و مفاهیم "تکاب" و "طلا" و "توسعه" از هم بسیار فاصله دارند.

فرسوده بودن زیرساخت‌های توسعه شهری و فضاهای بهداشتی و درمانی موجود، کمبود فضای مجهز بیمارستانی و آموزشی، نبود راه های مواصلاتی مناسب،  نبود فاضلاب شهری، درصد بالای بیکاری و ... در شهری که می توانست قطب گردشگری باشد و صدها پروژه  اشتغال و درآمدزایی را تنها از مسیر گردشگری جذب کند، اما تا کنون یکی از محروم ترین شهرهای آذربایجان غربی باقی مانده است.

وجود دو معدن طلای زره شوران (بزرگترین معدن طلای خاورمیانه) و معدن طلای آقدره در شهر تکاب، همچنین کارخانه های استحصال و فرآوری طلا، بخشی از کوه ظرفیت های این شهر محروم است.

اما این دو معدن بزرگ علاوه بر اینکه سهمی برای تکاب ندارند، سالیانه فعالیت هایشان سبب تخریب گسترده طییعت، منابع آب وخاک این شهرستان و راه های مواصلاتی آن می شود، تردد خودروهای سنگین حامل موادمعدنی و سنگ‌های استخراجی از معادن تکاب کیفیت راه‌های این شهرستان را تا چند برابر کاهش داده‌اند، ولی معادن زرنشان، تنها سیاهی زباله های صنعتی و نشت موادآلاینده را تقدیم تکاب کرده اند.

این تخریب گسترده طبیعت شامل اثر تاریخی تخت سلیمان، این میراث جهانی هم می شود، به نحوی که جاده تکاب به تخت سلیمان که در انتهای مسیر آن آثار جهانی تخت سلیمان قرار دارد از جاده خاکی هم بدتر است و هنوز یک جاده استاندارد و در خور این اثر جهانی احداث نشده است. در حالیکه این مجموعه عظیم و دیدنی، قابلیت و ظرفیت تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی ویژه در کشور را دارد و سالانه ده ها میهمان خارجی برای بازدید از آن عازم تکاب می شود، اما همه این ها در سایه محرومیت و عدم توسعه یافتگی تکاب گم شده است.

تخلفات و حقوق بگیران نجومی در معادن طلای تکاب/ قوه قضاییه ورود کند!

مردم این شهرستان سالهاست در تلاش اند بتوانند مسوولین امر را متقاعد کنند تا بخشی از درآمد استحصال طلا از دو معدن بزرگ این شهر را برای رفع محرومیت و توسعه این شهر اختصاص دهند.

این مسئله حتی انتقاد امام جمعه تکاب را هم در سال های اخیر به دنبال داشته است. برادری آبان ماه سال 98 در پی سفر جهانگیری معاون اول رئیس جمهور به آذربایجان غربی در نامه ایی سرگشاده به استاندار نوشت: «آقای استاندار سهم شهرستانی که ۳۰ درصد طلای کشور را‌ تولید می کند از وعده ها شعارها و اقدامات را شفاف سازی بفرمایید».

 حجت‌الاسلام عیسی برادری، دو سال پیش نیز از قوه قضائیه خواست کرد تا جلوی برخی تخلفات و حقوق بگیران نجومی در منطقه زره شوران تکاب را گرفته و در این خصوص شفاف سازی کنند چرا که مردم انتظارش را داشتند که جوانان خود این شهرستان در این معدن مشغول به کار شوند.

در روزهای اخیر موضوع استخدام های بی ضابطه در معادن طلا در کنار درصد بالای بیکاری در تکاب دوباره مطرح شده است.

بر اساس اعلام فرماندار تکاب؛ تعداد افراد شاغل در ۲ معدن آق دره تکاب و زره شوران بالای هزار نفر است. زمانی معتقد است؛ «معادن طلای تکاب نه‌تنها از شهرت ملی برخوردار بوده بلکه در سطح خاورمیانه مطرح هستند ولی متأسفانه تاکنون سود چندان زیادی برای این منطقه در پی نداشته‌اند و باوجود این ذخایر ارزشمند بیکاری و محرومیت همچنان در این منطقه بیداد می‌کند».

در همین خصوص نماینده تکاب و شاهین‌دژ در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار کردپرس بیان کرد: «شنیده ها حاکی از استخدام‌های غیرمنطقی و غیر کارشناسی در معادن تکاب است و ضروری است تا این روند پیگیری شود تا استخدام ها به صورت ضابطه مند و قانونی انجام بگیرد».

حسن همتی در خصوص پیگیری ارزش‌افزوده و قانون ۱۵ درصدی برگشت حقوق دولتی معادن به خود تکاب نیز تنها گفت: «پیگیر این قضیه هستم» و از بیان جزئیات بیشتر به خبرنگار کردپرس خودداری کرد.

اما این نماینده مجلس چند روز پیش در گفت و گو با مهر بیان کرده بود: به دلیل وجود منابع طلا در تکاب سالانه میلیاردها تومان از این شهرستان خارج می شود بدون اینکه ریالی خرج مردم خود شهرستان شود در حالیکه با تعلق این مبالغ، تکاب از این وضعیت خارج می شود.

انتقاد نماینده تکاب از نگاه «طمع ورزانه» و «سهم خواهانه» سودجویان به این شهرستان

نماینده تکاب در مجلس، نگاه به این شهرستان را «طمع ورزانه» و «سهم خواهانه» دانست و اظهار داشت: «بی‌توجهی و غفلت مسئولان استانی و نبود نگاه توسعه‌ای از مهم‌ترین عوامل محرومیت تکاب است. شهری که در بخش معدن به‌خصوص طلا در سطح خاورمیانه مطرح است اما مواد معدنی سنگ و طلاهای استخراج‌شده از این شهرستان به دلیل نبود صنایع پایین‌دست و مرتبط با معادن، به‌صورت خام فروشی به استان‌های مرکزی ارسال شود و سود اقتصادی آن نصیب سایر استان‌ها به‌ غیر از تکاب می شود و بر مشکلات اقتصادی این منطقه دامن زده است».

همتی از دخالت غیرمنطقی مسئولان در اداره معادن به‌خصوص معادن طلای تکاب انتقاد کرد و افزود: «وقت آن رسیده این دخالت‌های غیرمنطقی خاتمه یافته و با ایجاد زیرساخت‌های توسعه زمینه رفع محرومیت و عقب‌ماندگی در این شهرستان برخوردار فراهم شود».

نماینده شهرستان‌های تکاب و شاهین‌دژ در مجلس شورای اسلامی همچنین با گلایه از سهم خواهی عده‌ای سودجو از معادن طلای تکاب بیان کرد: «بعد از ورود به مجلس نشستی با مسئولان معادن طلای تکاب داشته و این موارد را متذکر شده‌ام و هم‌اکنون منتظر پاسخ مناسب به این اخبار مبنی بر حضور و دریافت عده‌ای که فقط اسمشان در معادن ثبت‌شده ولی خودشان وجود خارجی ندارند، هستم».

پول‌های هنگفت حاصل از معادن طلای تکاب به کجا می‌رود؟

همتی از عدم پرداخت حق دولتی معادن به تکاب نیز گلایه کرد و افزود: «پرداخت این حق‌وحقوق با توجه به فقر اقتصادی و مشکلات موجود در منطقه حق مسلم اهالی است و باید دولت در این زمینه ورود جدی داشته باشد. تا کی مردم تکاب چوب ناهماهنگی و بی مدیریتی‌ها را بخورند، مردم این منطقه حق دارند بدانند پول‌های هنگفت حاصل از معادن طلا به کجا می‌رود».

اخیرا فرماندار تکاب نیز در خصوص عدم پرداخت ۱۵ درصد حق دولتی معادن در شهرستان تکاب اعلام کرده است؛ «تاکنون این حق دولتی به استان پرداخت نمی‌شد ولی در ماه‌های گذشته نامه‌ای از سوی استاندار آذربایجان غربی برای پرداخت حق دولتی معادن به معاون رئیس‌جمهوری کشورمان ارسال‌شده که اگر این امر محقق شود شاهد تحول زیادی در بخش اقتصادی معادن و منطقه خواهیم بود».

به گفته فرماندار تکاب؛ «نرخ بیکاری در این شهرستان ۱۳ درصد است، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های توسعه و کارخانه‌های بزرگ درآمد بیشتر مردم از راه کشاورزی بوده و به این دلیل اشتغال در شهرستان فصلی است. با اینکه سه کارخانه استحصال طلا در تکاب وجود دارد اما به دلیل نبود صنایع پایین‌دست و خام فروشی تاکنون از ظرفیت معادن این شهرستان به‌خصوص در بخش معادن طلا به‌خوبی استفاده‌نشده و ایجاد صنایع پایین‌دست یکی از مطالبات جدی مردم منطقه به شمار می‌رود».

نتیجه ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی دولت در تکاب چه شد؟

سال گذشته از سوی وزارت کشور، شهرستان تکاب به عنوان نمونه ایی از شهرستان های کم برخوردار در آذربایجان غربی انتخاب و مقرر شد تا عملکرد اقدامات توسعه ای دستگاههای اجرایی استان در خصوص شهرستان تکاب در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، عمرانی و فرهنگی این اساس 100 شاخص، مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرد تا اقدامات  توسعه ای شهرستان های کم برخوردار، بررسی شود.

مدیر کل بازرسی استانداری آذربایجان غربی در آن زمان گفت: مجموعه اقدامات انجام یافته در شهرستان بایستی منجر به بهبود شاخص های توسعه گردد که در نهایت این بهبود ارزیابی خواهد شد.

تا کنون نتیجه این بررسی ها گزارش نشده است و در سال جدید هم مسئولان این شهرستان از محرومیت ها، درصد بالای بیکاری و عدم توسعه یافتگی صحبت می کنند.

فرماندار تکاب جذب سرمایه‌گذاری در حوزه مصنوعات سنگی و تجمیع هنرمندان طلاساز، ایجاد مجتمع‌های طلاسازی، راه‌اندازی واحدهای سنگبُری، مجسمه‌سازی و مصنوعات هنری سنگی، استفاده بهینه از باطله‌های معدنی را از انتظارات توسعه صنایع معدنی می داند و امیدوار است که با خروج از عرصه خام‌فروشی مواد معدنی و حرکت به سمت ایجاد و توسعه صنایع پایین دست معادن و فرآوری مواد معدنی بتوان شاهد توسعه تکاب بود.

امسال در شورای برنامه‌ریزی استان مبلغ ۳۴۴ میلیارد ریال برای توسعه و عمران تکاب اختصاص ‌یافته است. اما در هر حال عقب‌ماندگی تکاب، تاریخی است و با احداث و راه اندازی یک یا دو کارگاه کوچک طلا سازی و مصنوعات که مدیران معادن در شهر به راه می اندازند، برطرف نخواهد نشد.

عناوین در مورد تکاب زیاد است؛ برند شهری «سنگ فرش طلا»،  «قطب مصنوعات طلای کشور»، «قطب معادن طلای کشور» و .... اما اوضاع این شهر خاکستری است.

درخواست شفاف سازی استخدام ها در معادن طلای تکاب، ایجاد اشتغال، برگشت ۱۵ درصد حق دولتی معادن به این شهرستان، بهره مندی از ارزش افزوده و به کارگیری این مبالغ در توسعه درمانی، آموزشی و عمرانی شهر از جمله اولویت های تکاب، این قطب محروم طلا است.