سکته در توسعه با کاهش بودجه نفت

به گزارش می متالز، وزارت نفت، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشکده ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز، شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی صنایع پتروشیمی، زیرمجموعه‌های وزارت نفت هستند که بودجه آنها به ترتیب ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، ۱۲۰ میلیارد تومان، چهار میلیارد و ۳۴ میلیون تومان، هفت میلیارد و ۴۵ میلیون تومان و ۲۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است.

براساس این گزارش نه تنها بودجه شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی که دو زیرمجموعه اصلی وزارت نفت هستند در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ مشخص نشده بلکه رقم میزان عملکرد سال ۱۳۹۵ وزارت نفت و شرکت‌های زیرمجموعه صفر بوده است.

اما اینک این نگرانی به وجود آمده است که با کاهش بودجه این نهاد حاکمیتی مشکلاتی بوجود خواهد آمد که به هرحال تاثیر منفی خود را بر کل مجموعه صنعت نفت ایران باقی خواهد گذاشت. به تعبیر دیگر برخی معتقدند تعیین اختصاص بودجه به این وزارتخانه باید با یک بررسی و کارشناسی مضاعف همراه باشد چون این مجموعه دولتی یکی از اصلی‌ترین تعیین کنندگان درآمدی کشور محسوب می‌شود و هر کم توجهی و یا ضعف در روند کاری آن، خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت که طبعا روند توسعه ای آن را نیز دچار  مشکل خواهد کرد.

 حسین آفریده،استاد دانشگاه ونماینده ادوارمجلس: "با توجه به اینکه جذب سرمایه‌گذاری آنگونه که انتظار می‌رفت شکل نگرفته است، تنها راهی که می‌توانست به صنعت کشور جانی دوباره ببخشد این بود که در بودجه سال 97، سهم قابل توجهی به این صنعت تعلق بگیرد. اما دیدیم که در لایحه بودجه سال 97، چنین تصمیمی اتخاذ نشد. ما اگر نتوانیم چاه‌های نفت را بازسازی کنیم و از فناوری‌های جدید استفاده نشود، مشخصا تولید کاهش می‌یابد. حتی این امکان وجود دارد که در سال آینده شاهد کاهش تولید نفت در کشور باشیم."

اینک کارشناسان و صاحبنظران دیگری نیز در این خصوص هشدار می‌دهند. نرسی قربان کارشناس ارشد حوزه نفت و انرژی نیز روز گذشته اظهار داشت: کاهش بودجه در بلند مدت تأثیرات خاص خود را در صنعت نفت به دنبال خواهد داشت و  منجر به کاهش سطح تولید نفت خواهد شد. در حال حاضر ما باید حوزه‌های جدیدی را توسعه بدهیم تا از این طریق جبران افت کاهش در حوزه‌های قدیمی صورت بگیرد. اما با کاهش بودجه وزارت نفت، این امر محقق نخواهد شد.

بسیاری در این مساله متفق‌القولند که کاهش بودجه وزارت نفت، تصمیم درستی نیست و در بلند مدت می‌تواند منجر به کاهش سقف تولید شود. قربان، در گفت و گو با نفت ما ضمن نامناسب دانستن این تصمیم ابراز داشت: این موضوع در آینده می‌تواند منجر به کاهش تولید نفت شود.

قربان گفت: کاهش بودجه صنعت نفت در لایحه بودجه سال 97، مشخصا خبر خوبی برای این صنعت تلقی نخواهد شد. این تصمیم، یقینا برای این صنعت مضراتی را به همراه خواهد داشت. وقتی بودجه نفت کاهش پیدا کند، قدرت سرمایه‌گذاری و انجام عملیات شرکت نفت تقلیل خواهد یافت. در نتیجه توسعه‌های برنامه‌ریزی شده، بالاجبار کاهش خواهد یافت و اجرایی نخواهند شد.

وی با اشاره به الزام در جبران کردن عوارض تصمیم کاهش بودجه صنعت نفت گفت: کاهش یافتن بودجه صنعت نفت کشور، در یک حالت قابل جبران است؛ آنهم در صورتی که بتوانیم در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذار جذب کنیم. اگر این مهم رخ ندهد مشخصا مشکلات موجود در صنعت نفت بزرگتر خواهند شد.

این کارشناس حوزه نفت و انرژی در مورد توان بخش خصوصی کشور در زمینه فعالیت در حوزه نفت، تصریح کرد: با توجه به شرایط صنعت نفت کشور، در حال حاضر چاره‌ای جز این نداریم که سرمایه‌گذار خارجی جذب کنیم. از سوی دیگر و با مداقه در مورد توان بخش خصوصی باید گفت، بخش خصوصی ما توان این را ندارد که جایگزین سرمایه‌گذار خارجی شود. نهایت کمکی که بخش خصوصی می‌تواند در این زمینه انجام دهد این است که در کنار سرمایه‌گذار خارجی، در برخی فعالیتها مشارکت داشته باشد و بتوانند پروژه‌های مفتی را پیش ببرد. مشخصا بخش خصوصی داخلی، به تنهایی قدرت مالی این را ندارد که در صنعت نفت حضور یابد و فعالیت کند.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به فرسودگی تجهیزات نفتی ایران، آیا سال 97، صنعت نفت کشور با حوادث غیر مترقبه‌ای مواجه خواهد شد یا خیر، ابراز داشت: البته امکان وقوع حوادث گسترده در صنعت نفت، لزوما با کاهش بودجه منتفی است؛ چرا که بخشی از بودجه موجود نیز برای نگهداری و جلوگیری از خطرات در این حوزه پیش بینی شده است؛ لذا در این مورد جای نگرانی نیست.

قربان ادامه داد: مساله‌ای که با کاهش بودجه به وجود می‌آید، نگرانی در مورد توسعه صنعت نفت است. با کاهش بودجه مشخصا نباید به فکر این باشیم که صنعت نفت به آتش کشیده شود! اما در زمینه توسعه، آنهم با کاهش بودجه، نگرانی‌هایی ایجاد خواهد شد.

او گفت: همین کاهش بودجه در بلند مدت تاثیرات خاص خود را در صنعت نفت به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال منجر به کاهش سطح تولید نفت خواهد شد. در حال حاضر ما باید حوزه‌های جدیدی را توسعه بدهیم تا از این طریق جبران افت کاهش در حوزه‌های قدیمی صورت بگیرد. اما با کاهش بودجه وزارت نفت، این امر محقق نخواهد شد.

اینک نباید تردید کرد که اگر دولتمردان پذیرفته اند توسعه در صنعت نفت ایران یک امر گریزناپذیر است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت باید این موضوع را هم درنظر بگیرند که نمی‌توان به اصطلاح با یک دست پس زد و با یک پا پیش کشید. اگر قرار است در این صنعت بخش خصوصی وارد کار شود و اگر قرار است کاهش ناشی از سالخوردگی منابع هیدروکربوری با جایگزینی منابع جدید و جوان‌سازی میادین قدیمی جبران شود این اتفاق در صورتی محقق خواهد شد که توسعه و مراقبت و صیانت از مجموعه وزارت نفت باید به یک رویکرد جدی تبدیل شود.