بازافرینی کارخانه سیمان ری با راهبرد صیانت از تاریخ

می متالز - مساله اصلی ایران بازآفرینی ایده‌ی ایران است. کشور ما با سه پروژه‌ی تاریخی نیمه‌تمام شامل صنعتی‌شدن نیمه‌تمام، مدرنیته‌ی نیمه‌تمام و مشروطه نیمه‌تمام دست‌وپنجه نرم می‌کند که در یک چارچوب کلی‌تر باید سامان یابند و آن ایده‌ی ایران است. با این رویکرد، زمانی که آقای دکتر حناچی شهردار محترم تهران و سازمان نوسازی تهران برای داوری پروژه‌ی بازآفرینی کارخانه‌ی سیمان ری از من دعوت به‌عمل آوردند با کمال اشتیاق و افتخار پذیرفتم.

به گزارش می متالز، به گمان این قلم بازآفرینی بر سه اصل استوار است:

برقراری ارتباط با گذشته و احتراز از انقطاع تاریخی که موجب تعلیق می‌گردد،
شناخت ظرفیت‌های جغرافیای انسانی و طبیعی مکان، که امکان دسترسی به منابع زیستی و سازگاری با محیط را فراهم می‌آورند.
نگاه به‌آینده که موجب بالندگی، رشد و توسعه می‌شود.

با توجه به این‌که کارخانه سیمان ری نماد یک دوره‌ی تحول تاریخی از صنعتی‌شدن نیمه‌تمام این سرزمین است، امکان کاربست تمام اصول بازآفرینی در وسیع‌ترین مفهوم آن در آن فراهم است. بی‌گمان اجرای درست این پروژه به عنوان یک نمونه می‌توان سرمشقی برای بازآفرینی گسترده در شهرهای ایران باشد و مردم حس واقعی‌تری از مفهوم بازآفرینی شهری در عمل پیدا کنند. کارخانه سیمان ری به عنوان میراث صنعتی، در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است. محدودیت‌هایی که این ثبت برای بازآفرینی آن فراهم می‌آورد، هرچند، هم‌چنان‌که از عنوان آن بر می‌آید، محدودیت است. ولی، در عینِ حال راهنمای عمل هم نیز هست. تا طراح از مجرای درست بیرون نرود و به اصل عدم انقطاع تاریخی پایبند باشد.

خوشبختانه از مسابقه طرح بازآفرینی کارخانه سیمان ری استقبال خوبی به عمل آمده بود و ۵۰ طرح در آن شرکت کردند. با قاطعیت می‌توان گفت که همه‌ی طرح‌های شرکت کرده در مسابقه ارزشمند بودند. با این وجود، ماهیت مسابقه حکم می‌کند که در نهایت، برنده‌ای داشته باشد و نفرهای دوم و سوم نیز تعیین شوند. بی‌گمان مسابقه مؤثرترین، کم‌هزینه‌ترین و سودمندترین راه برای دستیابی به ایده‌های خلاق و با ارزش است که امید به تکرار آن در سایر طرح‌های مهم است.طرح برنده از آن‌جا که ظرفیت‌های محیطی اعم از طبیعی و انسانی را به‌خوبی مطالعه کرده‌بود، در ضمن این‌که در صدد بود که هم‌چنان مفهوم پیش‌تازی صنعتی این اثر حفظ شود. لیکن، اگر در نوبت پیشین، نوع صنعتی‌شدن اجرا شده با بستر کشاورزی و فرهنگ تولید محل سازگار نبود، این‌بار طرح بر بازگشت به طبیعت، حفظ محیط زیست و کشاورزی مدرن که هم با بستر تاریخی محل و هم با محیط به شدت‌ شهری‌شده شهر ری تجانس دارد، تاکید داشت.

توجه به استارت‌آپها و خلق محیطی برای رشد و توسعه‌ی آنها در محیط اجتماعی جوان و بالنده تهران و ری و فراهم‌آوردن بستری برای تحول منطقه ری و شهر منطقه تهران نکته برجسته دیگر این طرح بود. توجه به مردم در دو سطح محلی و شهری و هم‌چنین محله‌محوری و کمک به ارتقای کیفیت محیطی در منطقه‌ی بسیار پرتراکم ری از نکات برجسته دیگری بودند که مورد توجه داوران قرار گرفتند. به هرروی، امیدوارم که شهرداری موفق به برداشتن گام‌های بعدی در تهیه طرح اجرایی و اجرای این پروژه‌ی عظیم با همکاری بخش خصوصی خلاق شود.

منبع: سایت خبری تحلیلی ساعت 24

سیمان ری عباس اخوندی