پررنگ شدن مسیر قرمز در ترخیص اظهارنامه‌های صادراتی

به گزارش می متالز، در عین حال زمان ثبت اظهارنامه بر اساس این گزارش، روند کاهشی را نسبت به مدت مشابه سال قبل طی کرده است. اما موضوع جالب توجه دیگر، این است که تنها ۲ درصد از کل اظهارنامه‌های صادراتی ترخیص شده در نیمه نخست سال‌جاری در مسیر سبز ترخیص شده است. محدودیت‌های ابلاغ شده از سوی وزارت صمت و ضرورت کنترل محصولات صادراتی به‌ویژه درخصوص کالاهای ضروری و اساسی، فرآورده‌ها و مشتقات نفتی عنوان شده که بخش عمده‌ای از تعرفه‌ها را به مسیر قرمز هدایت کرده است. مهرداد جمال ارونقی جزئیات کاملی از اظهارنامه‌های واردات و صادرات در شش ماه نخست سال ۱۳۹۹ در مسیرهای سه‌گانه اظهارنامه ارائه کرد.

طی روزهای اخیر اختلاف‌نظری بین وزارت اقتصاد و معاونت اقتصادی رئیس‌جمهور در رابطه با نحوه دریافت اظهارنامه‌ها ایجاد شد؛ به‌طوری که نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور به گمرک ابلاغ کرد که باید دریافت اظهار کالا و مجوزهای ترخیص از طریق سامانه جامع تجارت انجام شود، اما مسوولان گمرک و البته دژپسند، وزیر اقتصاد نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و آن را خلاف وظایف قانونی و حاکمیتی گمرک دانستند.

بر اساس توضیحات معاون فنی گمرک، تعداد اظهارنامه‌های وارداتی ترخیص شده در نیمه نخست امسال، حدود ۱۱۳ هزار و ۳۵۰ فقره بوده که از این تعداد ۴۵ درصد به مسیر قرمز، ۱۰ درصد به مسیر زرد و ۴۵ درصد نیز به مسیر سبز هدایت شده‌اند. این ارقام در نیمه اول سال گذشته ۱۳۲ هزار و ۸۶۶ فقره اظهارنامه بوده که ۴۵ درصد در مسیر قرمز، ۱۸ درصد در مسیر زرد و ۳۷ درصد در مسیر سبز ترخیص شده بودند. با این اوصاف، تعداد اظهارنامه‌های شش ماهه اول سال‌جاری، درمقایسه با مدت مشابه سال قبل، با کاهش ۱۷ درصدی مواجه شده است. این در حالی است که مسیر زرد نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هشت واحد کاهش داشته که این مقدار کاهش، به افزایش سهم مسیر سبز انجامیده است.

اما میانگین زمان ثبت (کوتاژ) تا پایان زمان کارشناسی نهایی اظهارنامه‌های وارداتی در این مدت، به‌طور میانگین (برای هر سه مسیر) حدود ۱۷۸ ساعت (بیش از یک هفته) بوده است. این زمان، برای مسیر سبز در حدود یک ساعت، مسیر زرد ۲۶۴ ساعت (۱۱ روز) و برای مسیر قرمز ۳۳۴ ساعت (کمتر از ۱۴ روز) بوده است. در نیمه اول سال گذشته، این میانگین برای هر سه مسیر، برابر با ۲۰۱ ساعت (کمتر از ۹ روز) و برای مسیر قرمز برابر با ۳۶۰ ساعت (۱۵ روز) بوده است.

کمتر از پنج درصد از تعداد کل اظهارنامه‌ها یعنی حدود ۴۷۲۶ اظهارنامه در این مدت، با زمان بالاتر از ۸۲۰ ساعت (۳۴ روز) ثبت شده‌اند که با در نظر نگرفتن این تعداد، میانگین زمان کارشناسی اظهارنامه‌های واردات، به میانگین کلی ۸۶ ساعت تنزل می‌کند. آن طور که رئیس کمیته راهبری گمرک ایران می‌گوید از دلایل عمده تاخیر در ترخیص این اظهارنامه‌ها می‌توان به ترخیص اقلام و به‌ویژه خودروهایی اشاره کرد که از سال‌های پیش، به دلایل مختلف و از جمله ممنوعیت ورود، در انبارها دپو شده و مجوزهای واردات را دریافت نکرده بودند و اکنون با توافقات حاصل شده بین سازمان‌های دخیل در امر واردات، به مرحله ترخیص رسیده‌اند.

خودروهایی که ارونقی به آن اشاره داشته همان بیش از ۱۲ هزار دستگاهی است که در چند سال اخیر وارد شده اما به دلایل مختلف از جمله تغییر شرایط ارزی و ممنوعیت واردات خودرو، امکان ترخیص پیدا نکرد تا اینکه از دو سال اخیر به تدریج تعیین تکلیف و ترخیص شدند.  بر اساس این گزارش، گمرکات منطقه ویژه شهید رجایی، فرودگاه امام خمینی(ره)، تهران امور واردات، منطقه ویژه بوشهر یک و بازرگان، پنج گمرک عمده واردات از نظر تعداد اظهارنامه هستند که در مجموع ۷۵ درصد از کل اظهارنامه‌های ترخیص شده در این مدت را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم مسیر قرمز در این گمرکات، برابر با ۳۹ درصد شهید رجایی، ۵۱ درصد فرودگاه امام خمینی(ره)، ۳۶ درصد تهران امور واردات، ۶۶ درصد منطقه ویژه بوشهر یک و ۶۵ درصد بازرگان بوده که این سهم، در گمرکات فرودگاه امام خمینی(ره) و منطقه ویژه بوشهر یک و بازرگان از میانگین کل کشور (۴۵ درصد) بالاتر است.

فصول ماشین‌آلات مکانیکی و اجزا و قطعات آنها، ماشین‌آلات الکتریکی و اجزا و قطعات آنها، مواد پلاستیکی و مصنوعات آنها، محصولات شیمیایی آلی و دستگاه‌های سنجش و کنترل نیز عمده‌ترین فصول اظهار کالاهای وارداتی هستند که بیش از نصف تعداد اظهارنامه‌ها (۵۳ درصد) را به خود اختصاص داده‌اند.

ترخیص ۲۴۸ هزار اظهارنامه صادراتی

طبق گزارش دبیر کمیته انتخاب مسیر اظهارنامه گمرک ایران، تعداد اظهارنامه‌های صادراتی ترخیص شده در نیمه نخست سال‌جاری، ۲۴۸ هزار و ۶۴۷ مورد بوده است که از این تعداد تنها دو درصد از اظهارنامه‌ها در مسیر سبز ترخیص شده، ۷۱ درصد به مسیر قرمز و ۲۷ درصد نیز به مسیر زرد هدایت شده‌اند، این نسبت در مدت مشابه سال ۱۳۹۸، به ترتیب برابر با ۶ درصد مسیر سبز، ۴۹ درصد مسیر قرمز و ۴۵ درصد مسیر زرد بوده که کاهش سهم مسیرهای زرد و سبز به نفع مسیر قرمز، مشهود است. ارونقی دلیل اصلی افزایش سهم مسیر قرمز را محدودیت‌های ابلاغ شده از سوی وزارت صمت و ضرورت کنترل محصولات صادراتی به‌ویژه درخصوص کالاهای ضروری و اساسی، فرآورده‌ها و مشتقات نفتی عنوان کرد که بخش عمده‌ای از تعرفه‌ها را به مسیر قرمز هدایت می‌کند.

دبیر کمیته راهبردی گمرک ایران گفت: خروج عمده کالاهای صادراتی از بازارچه‌های مرزی و گمرکات غرب کشور، با توجه به تخلیه کالاها در بازارچه و بارگیری مجدد آن برای خروج و نیز دقت و نظارت بیشتر بر اظهارنامه‌های صادراتی آن دسته از صاحبان کالا که بازگشت ارز حاصل از صادرات آنها به میزان کمتر از ۷۰ درصد بوده یا آن دسته از افرادی که با شاخص‌های تعریف شده در حوزه صادرات، مشکوک‌المعامله یا مظنون به صادرات صوری تشخیص داده می‌شوند، از دیگر دلایل عمده هدایت اظهارنامه‌های صادراتی به مسیر قرمز بوده است.  طبق این گزارش نزدیک به ۱۱ هزار و ۷۱۲ اظهارنامه یعنی پنج درصد اظهارنامه‌ها با زمان بالای ۹۶ ساعت (۴روز) ثبت شده‌اند که با در نظر نگرفتن این تعداد، میانگین زمان کارشناسی اظهارنامه‌های صادرات، به ۱۴ ساعت کاهش می‌یابد.

این در حالی است که گمرکات یزد، مشهد، باشماق، آستارا، پرویزخان، منطقه ویژه شهید رجایی و تبریز، عمده‌ترین گمرکات کشور، به لحاظ تعداد اظهارنامه‌های صادراتی بوده‌اند که در مجموع ۴۴ درصد تعداد کل اظهارنامه‌های صادراتی را در بر می‌گیرند. سهم مسیر قرمز در تمامی این گمرکات، بیش از ۵۳ درصد بوده که نشان می‌دهد عمده اظهارنامه‌های صادراتی در این گمرکات، مورد ارزیابی فیزیکی قرار گرفته‌اند. در مقابل، سهم مسیر سبز گمرکات مشهد، آستارا و تبریز به ترتیب هفت، سه و سه درصد بوده و سهم بقیه گمرکات این فهرست از مسیر سبز، تقریبا صفر درصد است.

در میان این هفت گمرک عمده، میانگین زمان انجام فرآیند «کارشناسی گمرکی» در گمرکات شهیدرجایی ۶۳ ساعت، آستارا ۴۱ ساعت و پرویزخان ۳۹ ساعت بوده که از میانگین کلی کشوری (۳۴ ساعت)، بیشتر است. در مقابل، میانگین زمان انجام این فرآیند، در گمرکات مشهد (۱۱ ساعت)، تبریز (۱۲ ساعت) و باشماق (۱۶ ساعت) کمتر از یک شبانه‌روز بوده است.

اما هفت فصل عمده صادراتی به لحاظ تعداد اظهارنامه، شامل مواد پلاستیکی و مصنوعات آن، میوه‌های خوراکی، سبزیجات و نباتات خوراکی، سوخت‌های معدنی، نان‌های شیرینی و فرآورده‌های غلات، فرآورده‌های سبزیجات و میوه‌ها، شیشه و مصنوعات آن بوده است که در مجموع ۵۱ درصد تعداد اظهارنامه‌های صادراتی را دربرمی‌گیرد. این در شرایطی است که زمان ترخیص میوه‌های خوراک، سبزیجات و نباتات خوراکی و سوخت‌های معدنی نیز به ترتیب، ۳۹، ۳۷ و ۳۵ ساعت بوده که از میانگین کلی کشور (۳۴ ساعت) بیشتر است.