یک‌چهارم «آب تامین‌شده» در سال گذشته هدر رفت/ آب کجا بیشتر هدر می‌رود؟

به گزارش می متالز، آیا تاکنون به یکی از شهرهای واقع در مناطق خشک کشور سفری داشته‌اید؟ اگر تجربه چنین سفری را به خاطر بیاورید، حتما نوع تامین آب در این شهرها برایتان جالب بوده است. در حقیقت اهمیت مسئله آب در شکل‌گیری اجتماعات انسانی مرسوم نظیر شهر و روستا به حدی است که اجداد ما در فلات مرکزی ایران، خود را به آب و آتش زده‌اند تا در قالب چاه، قنات و آب‌انبارها دسترسی خود را به آب پایدار مهیا سازند.

در شرایط کنونی تونل‌های انتقال آب، آب‌شیرین‌کن‌ها و سدهای کشور بار سیستم‌های قدیمی تامین آب را به دوش کشیده و دولت‌های پیاپی برای تامین آب پایدار از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند. در همین راستا شاید جالب باشد که بدانیم آب تهیه شده در کشور ما چگونه مصرف می‌شود.

«هدر رفت واقعی» و «هدر رفت ظاهری»؛ تعاریفی که مدیریت آب در کشور را قضاوت می‌کنند

برای اطلاع از نحوه مصرف آب در کشور بهتر است، پیش از نقل هرگونه آمار در ابتدا با سه اصطلاح موجود در این حوزه آشنا شویم.

اولین اصطلاح مرتبط با حوزه هدر رفت واقعی آب است. بخشی از آب ورودی به شبکه توزیع که بدون آن که مصرف شود به صورت نشت‌های مختلف از شبکه (واقعاً) به هدر می‌رود؛ هدر رفت واقعی آب نام دارد.

اصطلاح دوم مرتبط با این بحث، هدر رفت ظاهری است که به بخشی از آب ورودی به شبکه توزیع که به صورت‌های مختلف توسط مشترکین مصرف می‌شود ولی درآمدی برای شرکت‌ها ندارند، اطلاق می‌شود. این بخش از آب ظاهراً به هدر می‌رود ولی در واقع به انواع مختلف مصرف می‌شود.

مجموع هدر رفت واقعی و هدر رفت ظاهری میزان کل هدر رفت آب در کشور را مشخص می‌کند.

آخرین اصطلاح مورد نظر نیز، مجموع مصارف مجازی است که به علل گوناگون درآمدی برای شرکت آب و فاضلاب نداشته است. این عوامل ممکن است به دلایل قانونی و یا مربوط به مصارف فرایند و تاسیسات آب و فاضلاب باشد و تحت عنوان مصارف بدون درآمد از آن یاد می‌شود.

1.5 میلیارد متر مکعب آب در سال 98 هدر رفت

حال که با اصطلاحات لازم آشنا شدید، به سراغ ارائه آمار مرتبط با حوزه مصرف آب می‌رویم.

به گزارش فارس،در سال 98 در کل کشور 6 میلیارد و 404 میلیون مترمکعب آب تامین شده است که 53.6 درصد از این مقدار از منابع آب زیرزمینی و مابقی از محل منابع آب‌های سطحی تامین شده است.

از این میزان آب تامین شده، 76 درصد معادل 4 میلیارد و 864 میلیون مترمکعب صرف مصارف مجاز شده است و 24 درصد باقی‌مانده در قالب 1 میلیارد و 540 میلیون متر مکعب مقدار کل هدر رفت آب را تشکیل می‌دهد.

در همین راستا، حمیدرضا کشفی، معاون راهبری و نظارت بهره‌برداری شرکت مهندسی آبفای کشور در ارتباط با آمار بخش هدر رفت آب گفت:«از کل 1 میلیارد و 540 میلیون متر مکعب آب هدر رفته در کشور، 724 میلیون متر مکعب متعلق به هدر رفت ظاهری آب است و 816 میلیون متر مکعب نیز هدر رفت واقعی آب به حساب می‌آید.»

معاون راهبری و نظارت بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به اینکه 88 میلیون متر مکعی آب در سال 98 جزء مصارف مجاز بدون درآمد مانند آب مصرفی آتش‌نشانی، شستشوی شبکه و سایر مصارف بوده است، گفت: «ضرر سالانه کشور از محل تامین آب بدون درآمد معادل 1800 میلیارد تومان است که در قالب برنامه‌هایی مدون باید نسبت به کاهش آن اقدام کرد.»

بر اساس آمارهای موجود میانگین قیمت تمام شده هر متر مکعب آب در سال 98 معادل 1 هزار و 250 تومان برآورد می‌شود. بر همین مبنا در این سال 905 میلیارد تومان ضرر به واسطه انشعابات غیر مجاز به شرکت‌های فعال در زمینه تامین آب کشور وارد شده است.

 آب کجا بیشتر هدر می‌رود؟

با توجه به اهمیت روزافزون مسئله آب در کشور و همچنین موقعیت اقلیمی ایران توجه به مسئله عنصر اصلی حیات باید بیش از پیش مدنظر واقع شده و شرایط برای جلوگیری هدر رفت آب شدت پیدا کند.

در همین راستا، مرتضی برفی، مدیرکل دفتر برنامه ریزی و بودجه شرکت آبفای کشور در بیان تلاش‌های صورت گرفته به منظور کاهش میزان هدر رفت آب گفت:« تمامی دلایل هدر رفت آب در کشور شناسایی و سهم هر بخش در شکل‌گیری این پدیده محاسبه شده است. بر این اساس، بیشترین تاثیر در هدر رفت آب مرتبط با نشت از انشعابات مشترکین است. همچنین دقت کم تجهیزات اندازه‌گیری ئ مصارف غیر مجاز نیز جزء دلایل اصلی هدر رفت آب در کشور به حساب می‌آید.»

مدیرکل دفتر برنامه ریزی و بودجه شرکت آبفای کشور با اشاره به اقدامات شرکت آبفا در زمینه کاهش هدر رفت، گفت:« رفع فرسودگی شبکه، افزایش دقت تجهیزات اندازه‌گیری با نصب ابزارآلات نوین و تلاش برای قطع انشعابات غیر مجاز از جمله اقدامات مد نظر آبفا برای کاهش هدر رفت آب به حساب می‌آید.»

در طول سال‌های گذشته شاهد افت میزان هدر رفت آب در کشور بودیم. میزان هدر رفت از 36 درصد در سال 79 به 25.4 درصد در حال حاضر رسیده است. با وجود کاهش آمار مرتبط با حوزه هدر رفت آب کشور فاصله موجود  با میانگین هدر رفت آب در کشورهای توسعه یافته که تنها 15 درصد برآورد می‌شود قابل تامل است و کاهش بیش از پیش شاخص هدر رفت آب باید با اهمیت بیشتری دنبال شود.