بیمه معادن درگیر بروکراسی اداری

به گزارش می متالز، به‌دلیل ریسک بالای معدنکاری، تعداد زیادی از شرکت‌های بیمه در این زمینه ورود چندانی نکرده‌اند. گاهی هم بسته‌های بیمه‌ای آنقدر پرهزینه و گنگ بوده‌اند که پذیرش بیمه را برای معدنکار دشوار کرده است. 

ایجاد امنیت برای معدنکاران

فرزاد اسدی، رئیس خانه معدن استان گیلان با اشاره به اهمیت صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی گفت: اساس و ذات صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی حمایت از فعالان بخش معدن است؛ به‌این‌ترتیب ماهیت این صندوق ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری در حوزه معدن است. اسدی تصریح کرد: صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی ابتدا طرح معدنکار را موردبررسی قرار می‌دهد و بعد از اثبات توجیه اقتصادی طرح، درصدی از سرمایه‌گذاری معدنکار در قالب ضمانتنامه با همکاری بانک عامل بیمه می‌شود. در این فرآیند بعد از صدور بیمه‌نامه، بانک عامل بیمه‌نامه را به‌عنوان وثیقه پذیرفته و تسهیلات مدنظر در اختیار معدنکار قرار می‌گیرد.

در واقع بیمه‌نامه نوعی ضمانتنامه است تا بانک‌ها با معدنکاران همکاری لازم را داشته باشند. رئیس خانه معدن استان گیلان در ادامه با اشاره به اشکالاتی که برای بخش معدن در حوزه بیمه به‌وجود آمده، اظهار کرد: همچون تمامی بخش‌های دیگر، بخش معدن نیز با بروکراسی اداری روبه‌رو است؛ از همین رو سامانه‌ای ایجاد شده و از طریق آن می‌توان طرح‌ها و پیشنهاداتی را به صندوق بیمه اعلام کرد. در کنار سامانه یادشده، کارشناسان زبده و خوبی در این حوزه فعال هستند. با این وجود در بسیاری از موارد فرآیند رسیدگی به درخواست معدنکاران آنقدر طولانی می‌شود که طرح متقاضی توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد. این مسئله به‌ویژه در اقتصادی که با تورم جهنده روبه‌رو است، مشکلات زیادی را می‌آفریند. او ادامه داد: گاهی فرآیند اداری آنقدر طولانی می‌شود که وقتی کار به انتها می‌رسد، به‌دلیل افزایش قیمت‌ها و... دیگر نمی‌توان طرح را اجرایی کرد. در واقع از آنجا که میزان سرمایه‌گذاری، نرخ بازگشت سرمایه و تمامی فاکتورهای اقتصادی تغییر کرده، معدنکار باید دست به بازنگری مجدد بزند.

بی‌مهری به بخش معدن

اسدی در پاسخ به این سوال که چرا شرکت‌های بیمه با معدنکاران همراهی لازم را ندارند، گفت: شرکت‌های مختلفی در کشور فعالیت می‌کنند که خدمات بیمه ارائه می‌دهند، این در حالی است که کمتر شرکت بیمه‌ای وجود دارد که به‌طور تخصصی وارد حوزه معدن شده باشد؛ به‌ این‌ ترتیب اغلب مواردی که ازسوی شرکت‌های بیمه موردتوجه قرار گرفته شامل بیمه مسئولیت معدنی، حوادث، خرابی ماشین‌آلات، کارفرما و... است. او ادامه داد: هنگام صدور بیمه‌نامه چندان مشکلی وجود ندارد اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که حادثه‌ای پیش‌‌اید و بیمه‌گذار قصد استفاده از خدمات بیمه خود را داشته باشد؛ به‌عبارتی هر معدنکار خیلی راحت می‌تواند به شرکت بیمه‌گر مراجعه کرده و بیمه‌نامه مربوط به خود را دریافت کند، اما زمان بروز حادثه آنقدر قوانین و شرایط پرداخت خسارت کسل‌کننده و غیرشفاف است که باید ابتدا یک مشاور حقوقی کامل آن را بخواند و معدنکار را در جریان ریز امور قرار دهد.

اهمیت ارتقای کیفیت خدمات بیمه

رئیس خانه معدن استان گیلان در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از شرکت‌های بیمه دارید، گفت: متاسفانه شرکت‌های بیمه به پروژه بیمه‌گذاری به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی می‌نگرند و این مهم باعث شده اغلب معدنکاران از آنها رضایت چندانی نداشته باشند. جالب اینکه شرکت‌های بیمه دولتی هم خدمات سطح پایینی ارائه می‌دهند که با سطح درآمدی آنها قابل‌مقایسه نیست؛ به ‌این ‌ترتیب انتظار ما از شرکت‌های بیمه این است که کیفیت خدمات خود را ارتقا دهند.

اهمیت اطلاع‌رسانی در زمینه خدمات بیمه‌ها

باقر محمدی، فعال معدنی درباره اهمیت و نقش بیمه در رونق بخش معدن گفت: دریافت خدمات بیمه برای تمامی بخش‌ها واجب است که بخش معدن نیز از این قاعده مستثنا نیست. او در ادامه با اشاره به ضعف اطلاع‌رسانی و آموزش ازسوی بیمه‌ها برای معدنکاران تصریح کرد: اغلب فعالان بخش معدن از خدمات بیمه‌ای تخصصی این حوزه اطلاع چندانی ندارند و این ضعف صنعت بیمه است که نتوانسته خدمات تخصصی را به مخاطبان معرفی کند. گاهی هم معدنکاران در این حوزه کوتاهی کرده‌اند. بیمه‌ها باید واحد اطلاع‌رسانی و آموزش تخصصی داشته باشند و افراد حرفه‌ای در آن فعالیت کنند تا بتوانند به توسعه بخش معدن و رونق اقتصادی کشور کمک کنند.

این فعال معدنی با اشاره به نقش کلیدی صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی در توسعه بخش معدن تصریح کرد: این نهاد می‌تواند در بسیاری از موارد برای معدنکاران مشکل‌گشا باشد و از ورشکستگی واحدهای اقتصادی در بخش معدن جلوگیری کند. بسیاری از پروژه‌های معدنی به‌دلیل اینکه ماشین‌آلات مناسبی نداشته‌اند، با مشکل روبه‌رو شده و نتوانسته‌اند فعالیت خود را ادامه دهند، این در حالی است که صندوق بیمه می‌تواند در این حوزه ورود کرده و نقش موثری داشته باشد.

نقش کلیدی صندوق

محمدی تصریح کرد: اگر تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی مبلغ کمی در اختیار داشته باشد، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی می‌تواند با همراهی بانک مابقی اعتبار لازم برای ساخت ماشین‌آلات معدنی را تامین کرده و در عوض بیمه‌نامه صادرشده ازسوی صندوق به‌عنوان ضمانتنامه در اختیار بانک عامل قرار می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان گفت صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی با هدف اینکه فعالان اقتصادی بخش معدن دغدغه دریافت وام برای ساخت ماشین‌آلات را نداشته باشند، سعی کرده اقداماتی را انجام دهد و از آنها حمایت کند. به این صورت که با واسطه‌گری میان معدنکار و بانک در واقع کارکرد بانک را کاهش و شرایط را برای تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی تسهیل کند. به ‌این ‌ترتیب صندوق در عمل کمک می‌کند که موانع سر راه تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی از جمله دغدغه گرفتن وام بانکی حذف شود.

او ادامه داد: هرچند صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی می‌تواند نقش مثبتی را برای ادامه حیات معدنکاران ایفا کند اما متاسفانه برخی از معدنکاران با تسهیلات و خدمات این صندوق آشنایی لازم را ندارند؛ از همین رو انتظار می‌رود مسئولان در زمینه خدمات صندوق بیشتر اطلاع‌رسانی و معدنکاران را از خدمات و تسهیلات خود آگاه کنند.

این فعال معدنی در پاسخ به این سوال که برخی از معادن از جمله معادن زغال‌سنگ مورد بی‌مهری بیمه‌گذاران قرار گرفته‌اند، خاطرنشان کرد: به‌دلیل اینکه ریسک در معادن زیرزمینی به‌ویژه معادن زغال‌سنگ بسیار بالا است، اغلب بیمه‌گذاران به سمت این معادن نمی‌روند. از آنجا که احتمال حوادث در این دسته از معادن زیاد است، شرکت‌های بیمه ریسک آنها را نمی‌پذیرند. او تصریح کرد: متاسفانه چنین دیدگاهی درست نیست و انتظار داریم که صندوق بیمه و فعالان دیگر بیمه‌گذار به این موضوع توجه و برای آن چاره‌اندیشی کنند.

نقش مثبت صندوق بیمه

حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان سرب و روی ایران با اشاره به اینکه بیمه فعالیت‌های معدنی در کشور وضعیت خوبی دارد، گفت: چند سالی است که این وظیفه برعهده صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی، تحت نظر ایمیدرو گذاشته‌ شده است. این شرکت در واقع ریسک استخراج، اکتشاف و فرآوری در معادن را پوشش و خدماتی ارائه می‌دهد که برای معدنکاران بسیار مفید است.
او تاکید کرد: متاسفانه بانک‌ها، پروانه معادن را به‌عنوان وثیقه قبول نمی‌کنند؛ باوجوداینکه قانون بر این امر صراحت دارد. البته این مشکل چند سالی است که باوجود صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی تا حدودی برطرف شده و در آینده نزدیک با افزایش سرمایه این صندوق، وضعیت بهتر هم می‌شود.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان سرب و روی ایران در ادامه از مشکل دولتی بودن اغلب بیمه‌ها در ایران و ضعف آگاهی شرکت‌های بیمه بخش خصوصی سخن گفت و بیان کرد: صنعت بیمه در ایران نسبت به دیگر کشورها خیلی عقب است. به این دلیل که بیشتر بیمه‌ها در ایران دولتی هستند و بیمه مرکزی هم خیلی ریسک آنها را قبول نمی‌کند.

آشنایی کم با بخش معدن

وی ادامه داد: مشکل بزرگ شرکت‌های بیمه خصوصی این است که با فعالیت معدنکاری آشنایی چندانی ندارند. در واقع شرکت‌های بیمه کار معدن را به‌خوبی نمی‌شناسند و کارشناسان متخصص معدنی ندارند.
حسینقلی گفت: این مسئله یک عقب‌ماندگی است که متاسفانه ما در بخش معدن با آن روبه‌رو هستیم. در حالی‌ که برخی از ریسک‌ها مثل ریسک بیمه شخص ثالث یا حوادث در محل معدن از جمله انفجار را بیمه‌ها در همه جای دنیا قبول کرده‌اند و با نرخ‌های بالایی هم این کار را انجام می‌دهند، در ایران وضعیت به‌گونه دیگری است و ریسک‌های زیادی در بخش معدن وجود دارد که بیمه‌ها برای آن تعریف درست و نرخ خاصی ندارند و این مسائل را جزو خدمات شرکت خود نمی‌دانند.

او با اشاره به وضعیت کشورهای پیشرفته در حوزه بیمه اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته چندصد نوع بیمه وجود دارد؛ یعنی هر خطری که وجود داشته باشد، بیمه‌ها محاسبات فنی و اقتصادی آن را انجام داده، برای آن حق‌بیمه تعیین کرده و به بازار بیمه عرضه می‌کنند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان سرب و روی ایران به‌عنوان راهکار پیشنهاد داد: لازم است بیمه مرکزی فکری کرده و سعی کند پوشش بیمه‌ای بهتری برای فعالیت‌های معدنی ایجاد کند تا از ریسک بالای فعالیت در بخش معدن کاسته شود؛ به‌گونه‌ای که سرمایه‌گذاران بتوانند به‌درستی و با خیال راحت در بخش معدن سرمایه‌گذاری کنند. همچنین بیمه مرکزی باید بیمه‌ها را تشویق کند که خدمات خوبی را به شرکت‌های معدنی عرضه کنند.

بیمه پرریسک نداریم

احمد مشکانی، فعال معدنی درباره اینکه بیمه‌ها چه نوع فعالیت معدنی را تحت پوشش قرار می‌دهند، اظهار کرد: بیمه در بخش معدن مفید و الزامی است که شامل ماشین‌آلات، اشخاص و حوادث می‌شود. درباره بیمه حوادث باید گفت بیمه هر اتفاقی که در معدن می‌افتد از قبیل انفجار، خفگی، تصادف و... را تحت پوشش قرار می‌دهد. مشکانی با اشاره به اینکه برخی از امتیازات مثبت بیمه در حوزه معدن در حال تغییر و حذف است، اظهار کرد: در بخش حوادث، در گذشته می‌توانستیم بیمه بی‌نام بگیریم. در واقع تعدادی از افراد را بیمه می‌کردیم؛ بدون آنکه اسمی مشخص باشد. حسن این نوع بیمه آن بود که اگر کارگران تغییر می‌کردند و کارگر جدیدی می‌آمد این امکان وجود داشت که بیمه همه را تحت پوشش قرار دهد و به شخص خاصی وابسته نباشد اما درحال‌حاضر بیمه سختگیری‌هایی کرده و قصد دارد افراد بانام را بیمه کند. این فعال معدنی با اشاره به مشکلات حذف بیمه بی‌نام ادامه داد: در گذشته کارگر معدن ممکن بود ۲ ماه بیشتر کار نکند و محل کار را به هر دلیلی ترک کند اما امروز با معرفی اسم او به بیمه مشکلاتی از قبیل بروکراسی اداری و طولانی شدن روند کار را پیش رو داریم.

شرکت‌های بیمه ریسک نمی‌پذیرند

او با بیان اینکه برخی از شرکت‌های بیمه از بیمه کردن معادنی که کار سخت دارند، فرار می‌کنند، گفت: اگر معدن بزرگ یا احتمال حوادث در آن زیاد باشد، شرکت‌های بیمه ریسک آنها را نمی‌پذیرند. وی ادامه داد: از آنجایی ‌که کار در برخی معادن مثل معادن زغال‌سنگ دشوار است و بیمه حوادث معدن مواردی مثل ریزش معدن را هم در بر می‌گیرد، شرکت بیمه نگران می‌شود و معادن را بیمه نمی‌کند. مشکانی در پاسخ به این سوال که وضعیت بیمه معادن در دنیا به چه صورت است، گفت: شرکت‌های بیمه‌ای وجود دارند که کارهای پرریسک ازجمله فعالیت در معدن را بیمه می‌کنند؛ البته هزینه‌های آن‌ هم با بیمه‌های معمولی متفاوت است، این در حالی است که بیمه پرریسک در ایران وجود ندارد.
این فعال معدنی در پایان با اشاره به ضعف آگاهی برخی معدنکاران از خدمات بیمه‌ای در کشور گفت: برخی از بیمه‌ها برای معدن مفید هستند اما معدنکاران از آن آگاهی ندارند؛ بنابراین باید به شرکت‌های بیمه آموزش داده شود یا برعکس آنها به معدنکاران آموزش دهند که کدام کار را انجام دهند.

سخن پایانی...

کارشناسان باور دارند بیمه و حمایت‌های بیمه‌ای در بخش معدن یکی از حوزه‌هایی است که در کشور ما کمتر موردتوجه قرارگرفته است. به‌دلیل ریسک بالای معدنکاری، تعداد زیادی از شرکت‌های بیمه در این زمینه ورود چندانی نکرده‌اند. در حالی ‌که در کشورهای دیگر بیمه تنوع زیادی دارد و تمامی فعالیت‌های معدنی را در بر می‌گیرد، شرکت‌های بیمه در ایران چندان ریسک‌پذیر نیستند؛ به‌طور مثال آنها از بیمه کردن معادن سختی مثل زغال‌سنگ طفره می‌روند. از طرف دیگر برخی کارشناسان باور دارند معدنکاران هم آگاهی و اطلاعات کافی در زمینه شرکت‌های بیمه ندارند و با قوانین آنها بیگانه هستند.

این مساله باعث می‌شود هنگام بروز مشکل بدون کمک کارشناس حقوقی نتوانند مشکل خود را حل کنند. اما در بین شرکت‌های بیمه، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی ازجمله مجموعه‌هایی است که مستقیم با معدنکاران در ارتباط است و می‌تواند خدمات مناسبی را به آنها ارائه دهد. کارشناسان باور دارند صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی ابتدا طرح معدنکار را مورد بررسی قرار داده و بعد از اینکه ثابت شد آن طرح اقتصادی است، درصدی از سرمایه‌گذاری معدنکار را در قالب ضمانتنامه با همکاری بانک عامل بیمه می‌کند.

بعد از صدور بیمه‌نامه، بانک عامل بیمه‌نامه را به‌عنوان وثیقه پذیرفته و تسهیلات مدنظر را به معدنکار ارائه می‌دهد. در واقع بیمه‌نامه نوعی ضمانتنامه است تا بانک‌ها با معدنکاران همکاری لازم را داشته باشند. از آنجایی ‌که معدنکاران نمی‌توانند به‌‌طور مستقیم از بانک وامی دریافت کنند، این صندوق نقش واسطه را بازی و ضمانت لازم برای خرید ماشین‌آلات معدنی را فراهم می‌کند. با این حال کارشناسان باور دارند بیشتر شرکت‌های معدنی کمترین آشنایی با این صندوق داشته و از خدمات آن نمی‌توانند استفاده کنند. ضمن اینکه بروکراسی اداری مانع بزرگ دیگری برای فعالان بخش معدن است که باعث می‌شود گاهی زمان زیادی را تلف‌ کرده و درنهایت به هدف مدنظر خود نرسند.