«کجا تحریم را بی‌اثر کردیم؟»/ جزئیاتی از ساخت ۶ قطعه مهم صنایع معدنی در اوج تحریم

به گزارش می متالز، مقام معظم رهبری 28 آبان سال 98 در جلسه مهمی با حضور 2500 نفر از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان اقتصادی تصریح کردند: "این تحریم فعلاً خواهد بود؛ این‌که کسی امید ببندد به اینکه حالا یک سال دیگر، دو سال دیگر این تحریم تمام می‌شود، خیال باطل است، این تحریم حالاحالاها هست،کار اساسی مصون‌سازی اقتصاد کشور از آسیب دیدن از تحریم است، باید کاری کرد که ما در مقابل تحریم آسیب‌پذیر نباشیم. تولید بایستی در کشور پیشرفت پیدا کند؛ علاج کار این است. اگر توانستیم با تکیه‌ی بر توان داخلی، تحریم را بی‌اثر بکنیم، آن عامل تحریم‌کننده هم از تحریم دست برمی‌دارد؛ یعنی او هم وقتی فهمید تحریم فایده‌ای ندارد، از تحریم دست برمی‌دارد."

در دو دهه اخیر، اقتصاد دانش محور به دلیل تاثیرات شگرف بر رشد اقتصادی کشورها به یکی از موضوعات جذاب اقتصادی بدل شده است. کسب دانش فنی و بکارگیری آن در صنایع های‌تک از جمله نمودهای بارز حرکت به سمت اقتصاد دانش محور است. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های جهان با تکیه بر دانش خود، در صدد ارتقای جایگاه رقابتی و افزایش اثربخشی و بهره‌وری خود هستند.

 تکیه بر دانش فنی داخلی، زمانی جایگاه خود را بیشتر متجلی می‌سازد که محدودیت دسترسی به برخی تجهیزات، مواد اولیه، قطعات و تکنولوژی‌های نوین برای کشور و یا صنعتی میسر نباشد و زنجیره تامین آن حوزه و صنعت دچار اختلال شود.

در حوزه معدن و صنایع معدنی کشور، استخراج و تولید بسیاری از شرکت‌ها با وجود تقبل ریسک و هزینه‌های سنگین سرمایه‌گذاری و وجود ذخایر غنی معدنی، به دلیل عدم تامین ماشین‌آلات و قطعات یدکی با مشکلات عدیده‌ای مواجه گشته‌اند. با اعمال تحریم‌ها علیه کشور و با محدودیت دسترسی به برند‌های اصلی ماشین‌آلات سنگین معدنی و قطعات یدکی مربوط به برندهای مطرح جهانی، صنایع داخلی متقاضی این ماشین‌آلات نیز به دنبال قطعات ارزان‌تر و با عملکرد مناسب می باشند. شاید در ابتدا تولید قطعات یدکی ارزان‌تر و عملکرد مناسب مانند شعاری بیش نباشد اما در حال حاضر"نیاز"، شرکت‌ها را بر آن داشته تا به تامین برخی از این قطعات، خود اقدام نمایند.

در همین زمینه شرکت های معدنی اقدام به تهیه نقشه‌ها و مهندسی معکوس قطعات نمودند که ساخت قطعات یدکی مورد نیاز بخش معدن آنهم با قیمت تمام شده پایین تر را باید مهم ترین  دستاورد بخش معدن در دوران فعلی اقتصادی کشور عنوان کرد. در حقیقت یکی از اهداف مهم بومی‌سازی، تامین نیازمندی‌های تجهیزات و قطعات یدکی در داخل کشور با هدف ثبات زنجیره تامین و کاهش هزینه‌ها می‌باشد.

شرکت راه سازی و معدنی مبین از جمله شرکت های فعال در حوزه بومی سازی قطعات و تجهزات معدن و صنایع معدنی است که طی سالهای گذشته توانسته در مقابله با تحریم و افزایش داخلی سازی و کاهش ارزبری موفقیت هایی را کسب کند. در ادامه برخی از قطعات و تجهیزات مهم تحریمی که توسط مهندسان ایرانی این شرکت ساخته شده را مرور می کنیم.

ساخت باکت 17 متر مکعب شاول لیبهرR9350 الگویی از عملکرد مناسب در بخش معدن است که ضمن کاهش قیمت تمام شده، کارکرد این باکت ساخت داخل، از 11 هزار ساعت به 15 هزار ساعت افزایش یافت و همچنین هزینه آن با کاهش 89 درصدی  از 712 هزار دلار به 76 هزار دلار رسید.

شکل (1): مقایسه قیمت و عملکرد باکت 17 متر مکعب شاول لیبهرR9350 اصل با تولید شرکت راه سازی و معدنی مبین

در مثال دیگر اگر جک شاول لیبهرR9350 در شرایط کنونی از کارخانه لیبهر وارد گردد، واردکننده این قطعه باید 85 هزار دلار هزینه نماید، درحالیکه این قطعه تنها با 20 هزار دلار ساخته شده است. به عبارتی صرفه‌جویی 76 درصدی را به همراه داشته است (شکل 2).

شکل(2): مقایسه قیمت و عملکرد جک شاول لیبهرR9350 اصل با تولید شرکت راه سازی و معدنی مبین

علاوه بر این رولیک زنجیر شاول لیبهر R9350 که 7 هزار دلار ارزش قطعه اصلی آن است، تنها با 2500 دلار ساخته و به عبارتی صرفه‌جویی 64 درصدی برای تامین این قطعه ایجاد شده است. نکته قابل توجه در این قطعه ساخت داخل، افزایش ساعت کارکرد از 11000 ساعت به 17200 ساعت می‌باشد (شکل 3).

شکل(3): مقایسه قیمت و عملکرد رولیک زنجیر شاول لیبهرR9350 اصل با تولید شرکت راه سازی و معدنی مبین

همچنین قطعات دامپتراکهای کوماتسو و بلاز نیز بومی سازی شده  است که از جمله آن می‌توان به ساخت ریزیستور فن دامپتراک بلاز اشاره کرد، که محصول ساخت شرکت مبین 89 درصد از قیمت قطعه اصلی آن پایین تر می‌باشد. (شکل 4)

 شکل(4): مقایسه قیمت  ریزیستور فن دامپتراک بلاز اصل با تولید شرکت راه سازی و معدنی مبین

از دیگر کارهای جالب در بخش معدن را باید تعمیر برخی قطعات حساس الکترونیکی عنوان کرد. تولیدکنندگان ایرانی توانسته اند با تعمیر بردها با قیمت نازل، هزینه های تمام شده را کاهش دهند. به عنوان نمونه کنترلر گیربکس دامپتراک های کوماتسو، خرید آن حدود 9 هزار دلار هزینه داشت که با تعمیر حدود 11 دلاری از خرید مجدد این قطعه جلوگیری شد. و یا بردهای A1 دامپتراک بلاز که قیمت آن حدود 18 هزار دلار است و که آن را با 9 دلار تعمیر کرده ایم.(شکل 6)

بنابراین بومی‌سازی قطعات مورد نیاز تولید در هر صنعت، آن هم در شرایطی که کشور با تحریم‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند، شاید در ابتدا برای کشوری که بیش از 70 درصد واردات آن را کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای تشکیل می‌دهد، دشوار به نظر آید اما همین محدودیت‌ها، زمینه پیشرفت و توسعه را فراهم می‌آورد و رفع نیاز و ملزومات خط تولید تولید، شرکت‌ها را بر آن می‌دارد تا با تکیه بر دانش و توان مهندسان داخلی، بومی‌سازی ساخت قطعات یدکی و در قدم بعدی ساخت ماشین‌آلات مورد نیاز تولید را با قیمت ارزانتر و کاراتر محقق سازند.

در حقیقت دانش فنی و بومی‌سازی تکنولوژی باید به عنوان یک ثروت ملی تمام نشدنی در مقابل نفت، گاز و معادن نگـاه شود و شرکت‌ها با مستندسازی راه‌کارها و شیوه‌های خود در غالب مدیریت دانش و با به اشتراک گذاشتن آن، بومی‌سازی را نه در سطح چند شرکت، بلکه در سطح ملی به ثمر نشانند چراکه الزامات رشد و توسعه اقتصادی، همراه با توسعه تکنولوژی و فناوری ایجاب می‌گردد و فرآیندهای خلق و ایجاد دانش و کاربرد عملی آن باید به دقت برنامه‌ریزی شود تا پیشرفت اقتصاد دانش محور را تضمین کند.