فولاد ایران درخشید

به گزارش می متالز، تقاضا برای فولاد و محصولات فولادی با رشد جمعیت جهان افزایش می‌یابد، تا جایی‌که براساس پیش‌بینی انجمن جهانی فولاد تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید و در همین حال تقاضای سالانه برای فولاد نیز به ۲.۲ تا ۳ میلیارد تن افزایش خواهد یافت. بر همین اساس نیز بسیاری از کشورها از هم‌اکنون در تلاش برای توسعه این صنعت و رشد ظرفیت تولید خود هستند.

رشد تولید همگام با توسعه صنعتی

فولاد صنعتی استراتژیک و مادر است که نقش اثرگذاری در توسعه کشورها ایفا می‌کند. به گزارش صمت همگام با رشد اقتصادی در کشورهای گوناگون، تقاضا برای فولاد نیز به‌صورت فزاینده‌ای رشد یافته است. براساس آمار منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد، در سال ۱۹۰۰ میلادی فقط ۲۸.۳ میلیون تن فولاد در سطح جهان تولید شد. از آن سال میزان تقاضا و به‌دنبال آن تولید فولاد جهان در مسیری صعودی قرار گرفت. تا جایی‌که مجموع تولید فولاد جهان در سال ۱۹۵۰ به ۱۸۹ میلیون تن افزایش یافت. این روند رو به رشد تولید با شتاب هر چه بیشتری ادامه یافت تا جایی که ۱۰ سال بعد؛ یعنی در سال ۱۹۶۰ میلادی، کل تولید فولاد دجهان رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و برابر ۳۴۷ میلیون تن گزارش شد. بنابراین از سال ۱۹۵۰ میلادی به بعد تولید فولاد در سطح جهان رشد چشمگیری را در مقایسه با سال‌های قبل آن، تجربه کرد. در سال ۲۰۰۰، مجموع تولید فولاد جهان ۸۵۰ میلیون تن برآورد شد.

رشد چشمگیر تولید فولاد در هزاره دوم

تولید فولاد از ابتدای هزاره دوم، رشد چشمگیری را تجربه کرده تا جایی که مجموع تولید فولاد جهان در سال ۲۰۱۹ به یک میلیارد و ۸۶۹ میلیون تن افزایش یافته است. در واقع در تمامی این سال‌ها با وجود نوسانات گوناگون و بحران‌های مالی در بسیاری از کشورها، تولید فولاد در جهان روندی صعودی به خود گرفته است. هرچند بحران کرونا در سال ۲۰۲۰ از این روند رو به رشد کاست. براساس آخرین برآوردها انتظار می‌رود میزان تولید فولاد در جهان در سال ۲۰۲۰ به رقمی حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تن برسد. اما امید می‌رود این افت تولید در امسال جبران شود و شاهد تداوم رشد تولید فولاد در سال ۲۰۲۱ باشیم.

نگاهی به تولید منطقه‌ای

بررسی تولید منطقه‌ای فولاد در جهان حکایت از آن دارد که آسیا بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان است. مجموع تولید فولاد خام در منطقه آسیا در سال ۲۰۱۹ یک میلیارد و ۳۴۶ میلیون تن بود. این میزان از تولید در مقایسه با سال ۲۰۱۸، رشد ۵.۷ درصدی داشته است. سهم منطقه آسیا در تولید فولاد جهان در مقایسه با سایر کشورها قابل‌توجه است، چراکه کشورهای چین، هند و ژاپن به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد جهان در این منطقه واقع هستند. این کشورها سهم بیش از ۶۰ درصدی از تولید فولاد دنیا را در اختیار دارند؛ بنابراین باید عملکرد آنها تاثیر ویژه‌ای بر عملکرد صنعت فولاد در سایر کشورها دارد.

چین در جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان قرار دارد. میزان تولید فولاد خام این کشور در سال ۲۰۱۹ برابر ۹۹۶ میلیون تن گزارش شد. تولید فولاد خام هند نیز در سال ۲۰۱۹ برابر ۱۱۱.۲ میلیون تن برآورد شد که در مقایسه با سال ۲۰۱۸، رشد ۱.۸ درصدی را از آن خود کرد. ژاپن نیز ۹۹.۳ میلیون تن فولاد تولید کرد که در مقایسه با آمار تولید سال ۲۰۱۸، برابر ۴.۸ درصد رشد داشت. اما آمار تولید کره جنوبی در سال ۲۰۱۹ کاهشی بود و به رقم ۷۱.۴ میلیون تن رسید. اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۹ برابر ۱۵۹.۴ میلیون تن فولاد خام تولید کرده که نسبت به آمار تولید در سال ۲۰۱۸ افت ۴.۹ درصدی داشته شده است. تولید فولاد خام در امریکای شمالی نیز در سال ۲۰۱۹ برابر ۱۲۰ میلیون تن بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۸ فقط ۰.۸درصد کاهش داشت.

کشورهای مستقل مشترک‌المنافع نیز ۱۰۰.۴ میلیون تن فولاد تولید کردند که در مقایسه با آمار تولید سال ۲۰۱۸، افت ۰.۵درصدی را نشان می‌دهد. در همین حال تولید فولاد خام در منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۹ و در مقایسه با سال ۲۰۱۸ رشد قابل‌توجه ۱۹.۲ درصدی را تجربه کرد و برابر ۴۵.۳ میلیون تن گزارش شد. باید خاطرنشان کرد که ایران یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده فولاد در منطقه خاورمیانه است. میزان تولید فولاد ایران در سال ۲۰۱۹ برابر ۲۵.۶ میلیون تن بود و کشور ما در جایگاه دهمین فولادساز بزرگ جهان قرار گرفت. تولید سالانه فولاد خام برای امریکای جنوبی در سال ۲۰۱۹ نیز برابر ۴۱.۲ میلیون تن گزارش شد که در مقایسه با تولید فولاد این منطقه در سال ۲۰۱۸ کاهش ۸.۴ درصدی داشت.

کارنامه فولاد در سال ۲۰۲۰

هنوز مجموع آمار تولید فولاد در سال ۲۰۲۰ منتشر نشده اما سازمان جهانی فولاد مجموع تولید فولاد خام جهان را تا پایان نوامبر ۲۰۲۰ یک میلیارد و ۶۷۰ میلیون تن اعلام کرده است. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۸ افت ۱.۳ درصدی داشته است. براساس آخرین برآوردها انتظار می‌رود میزان تولید فولاد جهان در این سال در مقایسه با سال ۲۰۱۹ کاهش یابد و به رقمی حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تن برسد. چالش‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا، علت اصلی افت تولید فولاد جهان است. در چنین شرایطی از تقاضا برای خرید این فلز کاسته شد و به‌دنبال آن بسیاری از کشورها ظرفیت تولید خود را محدود کردند.

البته برخی کشورها توانستند بر چالش‌های ناشی از همه‌گیری این ویروس فائق آیند. کما اینکه انتظار می‌رود چین رکورد جدیدی از تولید فولاد ثبت کند. بر همین اساس نیز انتظار می‌رود میزان تولید فولاد این کشور از مرز یک میلیارد تن عبور کند و بدین‌ترتیب این کشور سهم بیش از ۵۵ درصدی از تولید فولاد خام دنیا را در اختیار بگیرد. در ادامه باید خاطرنشان کرد که کشور چین برای سال ۲۰۲۱ تولید یک میلیارد و ۶۰ میلیون تن فولاد را هدف‌گذاری کرده است.

کارنامه درخشان فولاد ایران

همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد، صنعت فولاد نقش بسزایی در روند توسعه کشورها دارد. از این‌رو، این صنعت در ایران نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. بر همین اساس نیز ظرفیت تولید فولاد کشور در چشم‌انداز ۱۴۰۴، ۵۵ میلیون تن در نظر گرفته شده است. با توجه به ظرفیت‌های کنونی این صنعت و همچنین طرح‌های توسعه در دست اجرا، تحقق هدف چشم‌انداز، مشکل و دور از انتظار نیست. اما آنچه اهمیت ویژه دارد، تولید با حداکثر ظرفیت اسمی است، چراکه درحال‌حاضر فقط حدود ۶۶ درصد از این صنایع، فعال هستند.

علاوه بر این، مصرف این حجم از تولید نیز باید مورد توجه قرار گیرد. ازآنجاکه امکان استفاده از چنین حجم تولیدی در کشور وجود ندارد، صادرات این فلز باید در اولویت باشد و مورد توجه قرار گیرد. بررسی عملکرد صنعت فولاد کشور در طول سال‌های گذشته حکایت از آن دارد که فعالان این صنعت عملکرد درخشانی را از خود به نمایش گذاشته‌اند. بنا به آمار منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد تولید فولاد کشور از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، در یک روند رو به رشد قرار گرفته است. درمجموع ۲۰ سال مورد بحث، فقط در ۲ سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۵ شیب تولید فولاد کشور مثبت نبود و نسبت به سال قبل آن، افت محدودی را تجربه کرد. مجموع تولید فولاد کشور در سال ۲۰۰۰ برابر ۶ هزار و ۶۰۰ تن برآورد شده است. این میزان تولید در پایان سال ۲۰۱۹ به ۲۵.۶ میلیون تن رسید؛ یعنی ایران پس از کشورهای چین، هند، ژاپن، ایالات متحده، کره جنوبی، روسیه، آلمان، ترکیه و برزیل و در رده دهمین فولادساز بزرگ جهان قرار گرفت.

در پایان باید خاطرنشان کرد که ایران در ۱۱ ماه منتهی به پایان نوامبر ۲۰۲۰ برابر ۲۶ میلیون و ۳۸۵ هزار تن فولاد خام تولید و در مقایسه با آمار تولید سال ۲۰۱۹ رشد ۱۲.۸ درصدی را تجربه کرده است. در همین بازه زمانی ۱۱ ماهه رکورد تولید فولاد کشور در سال ۲۰۱۹ شکسته شد.

سخن پایانی

برخلاف پیش‌بینی‌ها، سال ۲۰۲۰ روزهای متفاوتی را برای صنعت فولاد رقم زد. همه‌گیری ویروس کرونا مانع تحقق اهداف صنعتی اغلب کشورها و از مجموع تولید فولاد جهان کاسته شد. با این وجود، برخی کشورها توانستند از این موقعیت بهره بگیرند و همچنان اهداف توسعه‌ای صنعت فولاد را محقق کنند. چین و ایران را باید در رده کشورهایی دانست که طی سال گذشته عملکرد قابل‌قبولی را از خود به نمایش بگذارند.