همگرایی دو سر برد فولادی تهران-آنکارا

به گزارش می متالز، این تصمیم ایالات‌متحده هرچند مغایر با قوانین سازمان تجارت جهانی است اما به عقیده کارشناسان جهانی اولین‌بار نیست که ترامپ تصمیماتی برخلاف قوانین سازمان تجارت جهانی گرفته و تعرفه‌های قبلی آمریکا برای این دو فلز به بروز جنگ تجاری شدیدی بین واشنگتن و پکن منتهی شده است. وزارت تجارت ترکیه در این رابطه اعلام کرده آنکارا سیاست تجاری خود را دقیقا منطبق بر قوانین WTO تعیین و اجرا می‌کند و انتظار دارد کشورهای دیگر نیز مطابق با قوانین بین‌المللی عمل کنند.

به گفته وزیر تجارت ترکیه این کشور از صادرکنندگان آهن، فولاد و آلومینیوم در برابر این تعرفه‌ها حمایت خواهد کرد هرچند این سیاست علاوه بر ایران تولیدکنندگان ایالات متحده را نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. در این بین نکته قابل‌توجه آن است که ترکیه و آمریکا تنها دو کالای فولاد و آلومینیوم با یکدیگر مبادله نمی‌کنند و محصولاتی دیگر از جمله زغال‌سنگ، خودرو، ماشین‌آلات صنعتی، محصولات پتروشیمی، کاغذ و... نیز به‌هم صادر می‌کنند و اکنون این نگرانی به‌وجود می‌آید که تجارت این کالاها نیز تحت‌تاثیر این تصمیمات ترامپ قرار گیرد. با این حال بیش از ۷ درصد از کل صادرات ترکیه به آمریکا را فولاد و آلومینیوم به خود اختصاص می‌دهد که رقم قابل‌توجهی است.ترکیه پارسال بیش از ۷ درصد از واردات فولاد آمریکا را به خود اختصاص داده بود و در رتبه ششمین کشور تامین‌کننده نیاز فولادی آمریکا قرار داشت. به این ترتیب باید گفت در حال‌حاضر شرایط خاصی بر اقتصاد بخش فولاد ترکیه حاکم است که برای تولیدکنندگان فولادی این کشور اهمیت زیادی دارد. ترکیه هشتمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا و نهمین صادرکننده این محصول محسوب می‌شود. این کشور در حدود ۳۵ میلیون تن فولاد تولید می‌کند و بر این اساس مشکلی که اکنون این کشور را با خود درگیر کرده حفظ توان صادراتی فولاد و البته آلومینیوم است.

همگرایی یا رقابت فولادی؟

تحلیلگران حوزه فولاد معتقدند اولین و مهم‌ترین وظیفه ترکیه در قبال سیاست آمریکا حفظ بازارهای صادراتی است و در این مسیر باید از تمام پتانسیل خود استفاده کند اما سوالی که اکنون مطرح می‌شود آن است که این سیاست چه تاثیری بر سایر بازیگران حوزه فولاد از جمله ایران خواهد داشت؟

ایران در شرایط فعلی و در سال‌های اخیر از تمام قوای خود برای حضور در بازارهای مختلف از جمله اروپا و کشورهای منطقه استفاده کرده و توانسته میزان صادرات خود را در این مسیر افزایش دهد اما اکنون شرایط ویژه‌ای نیز بر اقتصاد ایران حاکم است. همان‌طور که آمریکا تعرفه‌های تجاری وسیعی بر فولاد و آلومینیوم ترکیه وضع کرده، تحریم‌هایی را نیز در حوزه فولاد ایران در نظر گرفته و این حوزه یکی از حوزه‌های هدف برای سیاست‌های تحریمی آمریکا است. به عبارتی نکته نگران‌کننده در شرایط کنونی احتمال خیز ترکیه برای بازارهای ایران است؛ درصورتی که ایران بازارهای خود را از دست بدهد.

با این حال مقامات ایرانی معتقدند تحریم‌ها نمی‌توانند آن حجم از اثرگذاری را به همراه داشته باشند که صادرات ایران تحت‌تاثیر قرار بگیرد. در مقابل برخی معتقدند به‌خصوص اروپا که اکنون سهم مهمی از فولاد صادراتی ایران را در اختیار دارد احتمالا از همکاری با ایران عقب‌نشینی خواهد کرد. در هر حال در صورتی که این اتفاق بیفتد احتمالا ترکیه جایگزین ایران در بازارهای اروپا خواهد شد که این مساله می‌تواند برای ایران خساراتی را به همراه داشته باشد.  در این رابطه اما برخی معتقدند با توجه به اینکه دو کشور ایران و ترکیه در تلاشند حجم مراودات مشترک تجاری خود را تا مرز ۳۰ میلیارد دلار در سال ارتقا دهند که بخش مهمی از این امر به تجارت در حوزه‌های معدنی و صنایع معدنی اختصاص دارد. در این بین اما کارشناسان با اشاره به مزیت‌های ایران در حوزه انرژی معتقدند دسترسی آسان ایران به منابع انرژی در مقایسه با ترکیه که منابع انرژی در آن گران و کمیاب هستند این فرصت را برای ایران فراهم کرده تا فولادی با کیفیت یکسان را با قیمتی ارزان‌تر در اختیار خریداران خارجی قرار دهد. این موضوع مزیت رقابتی تولیدکنندگان ایرانی در قیاس با تولیدکنندگان ترکیه‌ای است، با این حال آیا در صورتی که تهران نتواند بازارهای خود را در صنعت فولاد حفظ کند گزینه جایگزینی برای آن باقی خواهد ماند؟

نسخه صادرات مجدد فولاد ایران توسط ترکیه

 در این رابطه یکی از پیشنهادهایی که فعالان حوزه صادرات می‌دهند صادرات مجدد محصولات فولادی ایرانی از طریق ترکیه در صورت بروز چالش در برابر صادرات فولاد ایران است. این موضوع البته با یک پیش‌فرض مهم همراه است و آن کشش بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای خرید فولاد است. به عقیده آنها ایران و ترکیه می‌توانند در حوزه زنجیره فولاد با یکدیگر مراودات مناسبی داشته باشند. صادرات مواد اولیه مورد‌نیاز تولید فولاد به ترکیه از یکسو و صادرات فولاد و محصولات فولادی از سوی دیگر این شرایط را ایجاد می‌کند که ترکیه به بازار واسطه ایران در این بخش تبدیل شود و این موضوع باعث می‌شود تا دو کشور به جای آنکه به رقیبی در این حوزه تبدیل شوند، مکمل هم در بخش صادرات فولاد باشند.

این موضوع یکی دیگر از چالش‌هایی را که ایران در آینده با آن روبه‌رو‌ خواهد بود یعنی مشکلات بازگشت منابع ارزی حاصل از فروش فولاد را برطرف می‌کند چراکه ایران قادر است با ترکیه بر مبنای ارز یورو یا لیر مراودات مناسب و دوطرفه‌ای صورت دهد و نیازی به حل مشکلات بانکی مربوط به صادرات فولاد نیست. این موضوع برای ترکیه نیز حائز منافع زیادی است چراکه فولاد ایران با قیمتی پایین‌تر به ترکیه فروخته شده و این کشور می‌تواند از مابه‌التفاوت ناشی از مزیت‌های رقابتی قیمتی فولاد وارداتی از ایران استفاده کند. به علاوه هزینه‌های انرژی که باید برای تولید فولاد وارداتی صرف می‌شد از طریق ایران قبلا پرداخت شده است و تمام این موضوعات نشان می‌دهد معامله‌ای دو سر برد در این گیر و دار می‌تواند برای دو کشور ایجاد شود.  ترکیه در سال‌های اخیر و در فضای بی‌ثباتی که بر فولاد حاکم بوده توانسته بازارهای مناسبی را کشف و در اختیار بگیرد به‌طوری‌که این کشور به ۱۷۵ کشور دنیا فولاد صادر می‌کند. اسپانیا و آمریکا بزرگ‌ترین واردکنندگان فولاد از ترکیه بودند و انگلستان نیز در جایگاه مهم‌ترین شرکای فولادی ترکیه قرار دارد. به‌طور کلی تقریبا تمام کشورهای اروپایی و آسیا از ترکیه فولاد می‌خرند و ترکیه در زمینه ایجاد ظرفیت‌های جدید فولادی برنامه‌هایی برای آینده دارد که تعامل و همکاری ایران با این کشور در این حوزه می‌تواند فرصت‌های مهمی را در اختیار تهران قرار دهد و باید از این فرصت استفاده کافی را برد.