ضربه مهلک واردات بی‌رویه بر اقتصاد/ ویژه خوار‌ها با خام فروشی مواد را از زنجیره تولید خارج می‌کنند

به گزارش می‌متالز، معادن گنجینه‌های بزرگی در دل زمین هستند که خداوند به واسطه وجود آن‌ها ثروتی عظیم را در اختیار اهالی یک منطقه قرار داده است.

همواره نحوه بهره برداری از این معادن مورد سوال بوده و در واقع بهترین روش برای رسیدن به پیشرفت‌های صنعتی استخراج مواد اولیه، فرآوری آن‌ها و در نهایت تبدیل به محصولات است.

کشور‌های توسعه یافته همواره در تلاش هستند تا از تکمیل این زنجیره در کشور‌های جهان سوم جلوگیری کنند و مانع تحقق توسعه در این کشور‌ها شوند چرا که این توسعه با تامین منافع آن‌ها در تضاد است.

استان کرمان یکی از استان‌هایی است که از نعمت وجود معادن مختلف بهره‌مند است به گونه‌ای که بهشت معادن ایران نامگذاری شده، اما بیشتر منابعی که از دل این معادن استخراج می‌شوند، به صورت خام به سایر کشور‌ها صادر می‌شوند.

حال آنکه فرآوری این محصولات می‌تواند علاوه بر اشتغال زایی مناسب در استان، زمینه توسعه و تحقق اهداف بلند مدت را در این منطقه فراهم کند.

طمع مسوولان برای خام فروشی، سد راه تکمیل زنجیره تولید در کشور

مصطفی رضا حسینی قطب آبادی عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این خصوص به خبرنگار ما گفت: واقعیت این است که ما برخلاف بسیاری از کشور‌های جهان حرکت می‌کنیم، مسائلی را الگو قرار می‌دهیم که چندان مناسب نیستند.

وی افزود: در بحث تولید علی رغم آنکه مقام معظم رهبری همه ساله تاکید بسیاری بر رونق آن در اقتصاد دارند، به آن کم توجهی می‌شود، این واقعیت تلخ تنها مختص استان کرمان نیست و در همه جای کشور به وفور مشاهده می‌شود.

نماینده مردم شهربابک در مجلس عنوان کرد: دلایل این امر به عدم برنامه ریزی مسوولان مربوطه و عدم آگاهی دست اندرکاران مربوطه باز می‌گردد، طمع و درآمدی که خام فروشی برای برخی از افراد دارای معدن و صادرکنندگان دارد، مانع گسترش زنجیره تولید می‌شود.

رضا حسینی قطب آبادی ابراز کرد: زمانی که سایر کشور‌ها پول خوبی برای خرید مواد اولیه می‌دهند، معدن دار رغبتی برای گسترش زنجیره تولید ندارد، اگرچه همین مواد پس از فرآوری مجدد به خود ما فروخته می‌شود.

وی یاد آور شد: از سوی دیگر دولت امکانات و شرایط لازم را برای بخش‌های خصوصی در جهت فرآوری مواد خام و تبدیل آن‌ها به فرآورده قرار نمی‌دهد، در استان کرمان معادن سنگ‌های تزئینی و ساختمانی وجود دارد، اما تنها ما به عنوان فروشنده مواد اولیه حرفی برای گفتن داریم، در حالیکه به صنایع پایین دستی کمتر توجه می‌شود.

اراده جمعی، راهکار فرآوری مواد خام و عرضه به بازار‌های جهانی

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس بیان کرد: برای اینکه فرآورده‌های نهایی به بازار‌های جهانی عرضه شود نیازمند اراده جمعی است و برای تحقق آن همه باید دست به دست هم دهند.

رضا حسینی قطب آبادی تاکید کرد: ما برای استخراج مواد معدنی به طبیعت آسیب وارد می‌کنیم، بنابراین لازم است از این منابع استفاده لازم را کرده و در جهت بهره برداری و اشتغال زایی به کار گیریم.

وی ادامه داد: در راستای کاهش خام فروشی باید برای صادرات مواد خام تعرفه‌های سنگین اعمال شود، اگرچه در اصلاح قانون معادن اقداماتی صورت گرفته، اما امیدواریم قوانینی وضع شود تا از این خام فروشی گسترده جلوگیری شود.

نماینده مردم شهربابک در مجلس اظهار کرد: استان کرمان یکی از استان‌های برخوردار از نعمت معادن است، بر اساس ماده ۱۴ قانون معادن درصدی از سود حاصله معادن باید تا ۱۵ درصد به استان و شهرستان محل استقرار معدن باز گردد.

رضا حسینی قطب آبادی بیان کرد: این هزینه سال‌ها است به خزانه دولت واریز می‌شود و تنها سهم اندکی به مرکز استان باز می‌گردد که صرف هزینه‌های استانی شده و کمتر در شهرستان‌های صاحب معدن هزینه می‌شود.

وی افزود: در بحث خام فروشی باید توجه داشت که راحتی و درآمد کار در ۲ بخش اول استخراج تا تولید کنسانتره در معادن مختلف بیشترین سود را دارد و ۹۰درصد سود در فروش کنسانتره است.

سود اندک ۲۰ درصدی، معدن داران را در تولید فرآورده‌ها بی میل کرده است

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: برای تبدیل کنسانتره به محصول نهایی و ورود ماده خام به صنایع پایین دستی هزینه‌ها بالا رفته و درآمد‌ها کاهش می‌یابد و تنها ۲۰ درصد سود را عاید معدن دار می‌کند.

رضا حسینی قطب آبادی متذکر شد: همین سود پایین است که انگیزه دارندگان معدن را از بین برده و آن‌ها را به سمت خام فروشی سوق می‌دهد، اما باید چاره‌ای برای جلوگیری از این خام فروشی اندیشیده شود.

وی یادآور شد: مجلس اقداماتی در این خصوص انجام داده، اما یک دست صدا ندارد، کما اینکه دولت برای گردش چرخ تولید در کشور نه تنها انگیزه‌ای ندارد بلکه اقدام موثری هم انجام نمی‌دهد.

نماینده مردم شهربابک در مجلس متذکر شد: دولت به هیچ عنوان به دنبال سرمایه گذاری در کشور نیست، سرمایه گذاری‌های انجام شده هم عمدتا توسط بخش خصوصی صورت گرفته است، حال آنکه دولت سرمایه گذاری در حوزه معدنی را انجام نمی‌دهد و تنها نگاه حاکمیتی بر آن دارد.

نظارت بر عزل و نصب ها، اقدام دولت برای تصاحب حقوق معادن

رضا حسینی قطب آبادی تصریح کرد: معادن بر اساس قانون جزء ثروت‌های عمومی محسوب شده و درصدی از درآمد‌های آن‌ها که تحت مدیریت وزارت صمت است در اختیار دولت قرار دارد، اما تنها نظارت مستقیمی بر عزل و نصب‌ها دارند تا بتوانند سود حاصله را در اختیار بگیرند.

وی ادامه داد: در مجموع عملکرد دولت‌ها همواره در این بخش ضعیف بوده و هیچ اقدام موثری برای تکمیل زنجیره تولید و افزایش اشتغال زایی در این بخش انجام نداده است.

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پایان خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های برون رفت از مشکلات بیکاری، افزایش درآمدزایی و عدم وابستگی به خارج توجه به عدم خام فروشی و تکمیل زنجیره تولید است که باید مسوولان توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.

در ادامه حسین اکبری فرد عضو هیات علمی بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان اظهار کرد: باید توجه داشت که خام فروشی تنها مختص کشور ما نیست، کشور‌های در حال توسعه در واقع آن دسته از کشور‌هایی که به مراحل توسعه یافتگی در جنبه‌های مختلف نرسیده اند، با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند.

وی افزود: یکی از عللی که سایر کشور‌های پیشرفته و توسعه یافته نمی‌خواهند کشور‌های در حال توسعه به رشد اقتصادی و ثبات نسبی دست یابند، خرید مواد خام این کشور‌ها است تا منافع عظیم خود را تامین کنند.

افراد دارای رانت‌های ویژه با خام فروشی مواد را از زنجیره تولید خارج می‌کنند

کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: بخشی از شکست‌های ما در زنجیره تولید مربوط به مشکلاتی است که به واسطه دیگر کشور‌ها برای ما ایجاد می‌شود، همچون تحریم‌ها که تنها راه مقابله با آن‌ها مقاومت است.

اکبری فرد گفت: برای جلوگیری از خام فروشی نیازمند ایجاد زنجیره‌ای کامل از ابتدا تا انتها هستیم تا محصول نهایی قابل مصرف تولیدی را در کشور رونق بخشیم.

وی یادآور شد: تحقق این امر نیازمند عزم ملی است و همه افراد جامعه در این بخش باید کمک دهنده باشند حتی مصرف کننده هم باید خرید کالا‌های داخلی را در اولویت قرار دهد.

عضو هیات علمی بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان ابراز کرد: البته عده‌ای در کشور دارای رانت‌های قابل توجه خام فروشی هستند، به عبارت دیگر این افراد منابع معدنی را به صورت خام از چرخه تولید کشور خارج کرده، آن‌ها را صادر کرده و یا به شکل‌های دیگری که ارزش افزوده ندارد، به فروش می‌رسانند.

اکبری فرد مطرح کرد: البته اگر ما این توانایی را پیدا کنیم تا بسیاری از مواد مورد نیاز خود را تولید کنیم، رانت مربوط به واردات این کالا‌ها به خودی خود از بین خواهد رفت.

برای حذف عوامل خام فروشی نیازمند سرمایه گذاری در بخش تولید هستیم

وی ادامه داد: برای حذف عوامل خام فروشی در ابتدا نیازمند سرمایه گذاری در بخش تولید هستیم، در عین حال که برای تکمیل زنجیره تولید در بخش‌های مختلف نیازمند برخورداری از تکنولوژی‌های روز دنیا هستیم که در سایه گزینش سرمایه گذار مناسب محقق می‌شود.

کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: بخشی از این نیاز باید توسط سرمایه گذاران خارجی تامین شود که در شرایط کنونی این اقدام با مشکل مواجه است البته که راه‌های زیادی برای هدایت این سرمایه گذاران به سمت اقتصاد ایران وجود دارد.

اکبری فرد متذکر شد: باید توجه داشت که ما باید این توانایی را داشته باشیم که در کنار استفاده از دانش‌های روز دنیا، محصولات تولیدی خود را که در واقع همان کالا‌های مصرفی هستند، به بازار‌های هدف برسانیم.

وی افزود: متاسفانه در بازار‌های هدف گمرک یا حق عوارض گمرکی برای محصولات خام وجود ندارد، اما برای محصولات فرآوری شده این حقوق اعمال می‌شوند، به عنوان مثال صادرات پسته با استقبال کشور‌های مختلف همراه است چرا که به دلیل خام بودن عوارض گمرکی ندارد، اما در صورت فرآوری یا بسته بندی شدن عوارض گمرکی برای آن وضع می‌شود.

عضو هیات علمی بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: از این رو سامان دهی صادرات و واردات باید ایجاد شود و صادرات کالا‌هایی که فرآوری شده و دارای ارزش افزوده بیشتری هستند در اولویت قرار گیرد، اگرچه تولید اهمیت زیادی دارد، اما رساندن محصول تولیدی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

اکبری فرد اظهار کرد: در آن دسته از کشور‌های هدف که در بحران‌ها علاوه بر خرید محصولات ایرانی، توانایی بازگرداندن منابع مالی ما را دارند، بازار‌های هدف مناسبی برای عرضه تولیدات ایرانی ایجاد شود.

واردات بی رویه ضربه مهلکی بر پیکره اقتصاد وارد کرده است

وی یادآور شد: باید توجه داشت واردات بی رویه که زمینه گسترش قاچاق را فراهم کرده، ضربه بزرگی به تولید کشور وارد می‌کند، بنابراین انجام اقدامات به موقع برای سامان بخشی صادرات و واردات می‌تواند در این زمینه اثربخش باشد.

کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: گاهی صادرات مواد خام بسیار آسان‌تر از محصولات فرآوری شده است که برای حل این مشکل باید زیر ساخت‌های مربوط به تغییر این وضعیت فراهم شود.

اکبری فرد تصریح کرد: پیدا کردن بازار‌های هدف برای این محصولات فرآوری شده از اهمیت بالایی برخوردار است، اگرچه ما در کشور خود جمعیت بالایی از مصرف کنندگان را داریم و حدود ۱۵ کشور اطراف ما به بسیاری از محصولات ما در حوزه معدن و صنعت نیازمند هستند.

وی ادامه داد: اگرچه تامین مالی این پروژه‌ها تا حدودی مساله ساز است، متاسفانه در تامین مالی اقتصاد کشور بانک محور شده که لازم است برای بهبود این وضعیت از ظرفیت‌های بازار سرمایه بهره برد چرا که منابع ارزان و فوری را می‌تواند تامین کند.

عضو هیات علمی بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه در سال ۹۹ رفتار مناسبی با بازار سرمایه صورت نگرفت و همین امر تاحدودی سبب ایجاد بی اعتمادی عمومی شد که باید مسوولان برای حل این مساله اقدامات لازم را انجام دهند.

همواره عده‌ای در چرخه اقتصاد کشور‌ها فعالیت می‌کنند که تامین منافع شخصی خود را در اولویت مصالح کشور قرار می‌دهند، رانت‌های اقتصادی گوشه‌ای از این فعالیت‌ها است که ضربه مهلکی بر پیکره اقتصاد وارد می‌کند.

این رانت‌ها در کشور‌های توسعه نیافته با هدف خام فروشی، چرخه تولید را منهدم کرده و کشور را به سمت وابستگی و افزایش واردات سوق می‌دهند.

در این بین دولت‌ها می‌توانند با اتخاذ سیاست‌های مناسب سد راه سواستفاده کنندگان شده و رونق بخش تولید باشند حال آنکه دولت کنونی دغدغه‌ای جز واردات ندارد و سعی در توقف چرخه تولید دارد.

با توجه به اینکه معادن استان زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت فعالیت دارند، متاسفانه خبرنگار راه آرمان پس از ۱۰ روز تلاش نتوانست با رئیس این سازمان در این رابطه گفتگو داشته باشد و هر بار با وعده “مصاحبه باشد برای فردا” از پاسخگویی به خبرنگار ما خودداری کردند.

منبع: شبکه اطلاع رسانی راه دانا