ماجرای مبهم ۳ میلیون تن فولاد/ کدام درست است؛ قاچاق یا دپوشده در کارخانه ها؟

به گزارش می‌متالز، موضوع اختلاف آماری درباره ۳ میلیون تن فولاد در کشور هرچند با تأیید و تکذیب‌هایی روبرو شد، اما این موضوع همچنان با ابهام همراه است به طوری که از یک سو برخی تولیدکنندگان فولاد از قاچاق این میزان فولاد به خارج خبر می‌دهند و از سوی دیگر وزارت صنعت اختلاف آماری موجود را از ۳ میلیون تن به ۱.۶ میلیون تن تقلیل داده و همچنین می‌گوید این میزان فولاد توسط کارخانه‌ها دپو شده است.

خبر گم شدن ۳ میلیون تن فولاد را نخستین بار رضا شهرستانی، عضو عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد و گفت: سرنوشت ۳ میلیون تن فولاد در زنجیره تولید و صادرات نامعلوم است که این رقم حدود ۱۰ درصد فولاد کشور را شامل می‌شود.

به گفته وی، سال گذشته بیش از ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید شد که از این مقدار ۱۵ میلیون تن در داخل کشور مصرف و ۱۲ میلیون تن دیگر نیز صادر شده است؛ بنابراین ۳ میلیون تن فولاد در زنجیره مصرف و صادرات گم شده است.

وی با اشاره به فعالیت گمرکات کشورمان در مرز‌های عراق، کردستان، ترکیه، افغانستان و پاکستان در خارج از ساعت‌کاری، گفت: بین آمار‌های ظاهری با آمار‌های واقعی ۳ میلیون تن اختلاف وجود دارد که به نظر می‌رسد قاچاق شده است، چرا که وقتی اختلاف بین قیمت داخل و خارج زیاد باشد قاچاق نیز افزایش می‌یابد.

 ۳ میلیون تن فولاد گم نمی‌شود

اما این موضوع برای اعضای دیگر انجمن فولاد چندان خوشایند نبود و برخی از آن‌ها چنین ادعایی را دارای شبهه دانستند. رسول خلیفه سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد در این مورد به فارس گفت: گم شدن ۳ میلیون تن فولاد ناشی از بررسی آمار‌های کلی صنعت فولاد است و برای نهایی شدن، باید آمار کلی را با نتایج حسابرسی و انبارگردانی شرکت‌ها تطبیق دهیم.

وی با بیان اینکه این گم شدن مربوط به بحث‌های آماری است، وگرنه ۳ میلیون تن فولاد قابلیت گم شدن ندارد، توضیح داد: منظور از این مسئله آن است که در موازنه تولید، واردات و صادرات با کمبود ۳ میلیون تنی روبه‌رو هستیم. این اختلاف آماری ناشی از ارقام موجود در آمار‌های کلی صنعت فولاد است و هنوز حسابرسی شرکت‌های فولادی نهایی نشده است. در واقع انبارگردانی و حسابرسی شرکت‌های فولادی خردادماه نهایی می‌شود و آن زمان آمار دقیق مشخص خواهد شد.

دبیر انجمن فولاد با بیان اینکه تفاوت بین آمار‌های کلی و ارقام مربوط به انبارگردانی شرکت‌ها طی سال‌های گذشته نیز وجود داشته است، گفت: ممکن است بخشی از اختلاف آماری که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، ناشی از موضوع صادراتی باشد که اظهار نشده و به تعبیری، قاچاق شده است. مانند اتفاقی که در مورد کالا‌های دیگر از جمله آرد یا گوشت می‌افتد.

به گفته وی، معمولاً پس از گذشت دو یا سه ماه از شروع سال، اطلاعات مربوط به انبارگردانی و حسابرسی شرکت‌ها با آمار‌های کلی تطبیق داده می‌شود و در آن زمان می‌توان اختلاف قطعی بین این دو بخش را مشخص کرد.

خلیفه سلطانی با بیان اینکه اعداد و ارقام بنگاه‌های تولیدی و حسابرسی آنها، آمار دقیق‌تری است، گفت: در ارائه آمار‌های کلی، حسابرسی دقیق صورت نمی‌گیرد و با توجه به هزینه‌بر بودن حسابرسی آمار‌های کلی این کار انجام نمی‌شود و معمولاً حسابرسی آماری در کشور نداریم.

وی ادامه داد: همیشه در آمار‌ها یک باگ (حفره) وجود دارد که این اختلاف برای سال گذشته رقم درشتی شده است.

وی تصریح کرد: به‌طور قطع اختلاف ۳ میلیون‌تنی پس از گذشت دو یا سه ماه از آغاز سال، با اطلاعات مربوط به انبارگردانی و حسابرسی شرکت‌ها و آمار‌های کلی تطبیق داده می‌شود و در آن زمان می‌توان اختلاف قطعی را معین کرد که انتظار می‌رود به حدود یک میلیون‌تن کاهش یابد.

وی گفت: تفاوت آماری فولاد مطرح شده یا در انبار‌های فروش شرکت‌ها موجود است یا اینکه در انبار بازرگانان قرار دارد و هیچ‌کس، صحبتی از گم‌شدن آن مطرح نکرده است.

وزارت صنعت: ۱.۶ میلیون تن فولاد در کارخانه‌ها دپو شده است

سیف اله امیری مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این خصوص با رد ادعای مطرح شده، اظهار داشت: منبع آمار در وزارت صمت، سامانه بهین یاب است. تمام عملیات و خوراک یک کارخانه در این سامانه ثبت می‌شود. در نتیجه بهین یاب بهترین منبع آماری است هرچند که ممکن است مشکلاتی داشته باشد. افرادی در این سامانه خرید می‌کنند که تولیدکننده هستند و قرار است محصول تولیدی خود را در بورس عرضه کنند.

وی اضافه کرد: بر اساس آمار موجود، کل تولید کشور تا پایان سال ۹۹ حدود ۳۰ میلیون تن بوده که ۱۸٫۷ میلیون تن بیلت و بلوم و ۱۱٫۳ میلیون تن اسلب تولید شده است. البته در تهیه این آمار از گزارش‌های انجمن فولاد نیز استفاده کرده ایم.

مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت با اشاره به میزان مصرف فولاد در کشور، گفت: مصرف مقاطع بیلت و بلوم با احتساب «پرت» ۱۲٫۶ میلیون تن و در اسلب ۹٫۶ میلیون تن بوده است که در کل ۲۲٫۲ میلیون تن می‌شود.

به گفته امیری، میزان صادرات بیلت و بلوم ۴٫۶ میلیون تن و اسلب ۱٫۵ میلیون تن بوده است در نتیجه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن بیلت و بلوم و ۱۲۰ هزار تن اسلب در این آمار باقی می‌ماند که کارخانه‌ها برای مصرف ماه‌های پیش روی خود دپو کرده اند. البته ممکن است در این میان مقداری هم بدون فاکتور فروخته شود، زیرا فولاد به محصولی سرمایه‌ای تبدیل شده است.

وی تصریح کرد: در این شرایط حدود ۱۰ درصد از خوراک در انبار کارخانه‌ها باقی می‌ماند.

قاچاق توجیه اقتصادی ندارد

نادر سلیمانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز با اشاره به غیر واقعی و غیر کارشناسی بودن ادعای گم شدن ۳ میلیون تن فولاد، گفت: هیچ گونه اسناد و مدارکی در خصوص اثبات این رقم وجود ندارد. در حال حاضر، تولید در کشور مطابق برنامه در تمام زنجیره در حال انجام است و رتبه دهم کشور در جهان مبین این واقعیت است.

وی گفت: میزان اختلاف میان صادرات و تولید در این زنجیره تنها حدود یک میلیون تن است که این میزان با توجه به فعالیت بیش از ۱۵۰ واحد تولیدکننده مقاطع طویل فولادی در حال کار، رقم قابل اعتنا و غیرمعقولی نیست.

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد تصریح کرد: از سوی دیگر، هر یک از واحد‌های تولید مقاطع طویل، بخشی از محصول خود را در انبار به عنوان ذخیره نگهداری می‌کنند و مقداری از تولید بیلت و بلوم نیز غیر‌استاندارد است که از این حیث نیز همواره مقداری اختلاف میان ارقام تولید و صادرات وجود دارد.

سلیمانی همچنین به آمار ارایه شده از سوی سامانه بهین یاب اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار بهین یاب در سال گذشته میزان کل شمش، بیلت، بلوم و اسلب ثبت شده ۲۸.۲ میلیون تن بوده که میزان تولید این محصولات ۲۲ میلیون تن و میزان صادرات آن‌ها ۶.۲ میلیون تن بوده است.

برای قاچاق ۳ میلیون تن فولاد، ۱۵۰ هزار تریلی نیاز است

امیر حسین کاوه، عضو اتاق بازرگانی نیز درخصوص موضوع گم شدن ۳ میلیون تن فولاد اظهار داشت: بحث گم شدن ۳ میلیون تن فولاد از آن جایی شروع شد که یک عضو انجمن فولاد اعلام کرد که تولید فولاد کشور در سال گذشته بیش از ۳۰ میلیون تن بوده است که از این میزان، ۱۵ میلیون تن مورد مصرف داخلی قرار گرفته است و ۱۲ میلیون تن نیز صادرات شده است و بر این اساس با سطحی نگری و بدون توجه به میزان تولید واقعی و میزان ضایعات تولید؛ میزان دپو انبار‌ها و بدون توجه به آمار دقیق صادرات و ده‌ها عامل دیگر ناگهان به اشتباه نتیجه گرفتند که ۳ میلیون تن فولاد گم شده است.

کاوه اظهار داشت: به احتمال زیاد این موضوع یک اشتباه بزرگ در یک بحث آماری است زیر اصولا ۳ میلیون تن فولاد قابلیت گم شدن و یا قاچاق را ندارد، زیرا برای جابجایی ۳ میلیون تن فولاد به ۱۵۰ هزار تریلی نیاز است که گم یا ناپدید شدن این رقم فولاد، بسیار ناممکن و نشدنی است.

در هر حال، ایران دهمین فولادساز جهان محسوب می‌شود و پیش‌بینی شده در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ با تحقق ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد، بتواند به جایگاه هفتم جهان برسد. قطعا دستیابی به چنین جایگاهی نیازمند مدیریت مناسب این صنعت و رفع هرگونه ابهام از وضعیت تولید، مصرف و صادرات فولاد است.

منبع: خبرگزاری فارس