تخلیه رانت قیمتی بازار مس

به گزارش می متالز، بررسی‌ها نشان می‌دهد در تیر ماه شاهد مازاد تقاضایی به میزان ۴۲ هزار تن در بورس کالا برای این محصول بودیم که این رقم در مهر‌ماه به منفی ۲ هزار و ۲۷۵ تن رسید. این موضوع البته در مورد کاتد ملایم‌تر بود؛ به‌عنوان مثال در تیر ماه ۲۶ هزار و ۴۸۰ تن مازاد تقاضا را شاهد بودیم که در مهر ماه به صفر رسیده است. بررسی این دو وضعیت حکایت از آن دارد که تقاضای کاذب برای مس از بورس کالا خارج و بازار به تعادل رسیده است این در حالی است که قیمت نیز در این دوره با رشد روبه‌رو‌ شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهند متوسط قیمت ماهانه مس مفتول و کاتد در فاصله ماه‌های اردیبهشت تا ۲۳ مهر ماه با رشد ۷۵ درصدی روبه‌رو‌ شده است که بخش قابل توجهی از این رشد قیمت ناشی از دو تصمیم برای فلز مذکور پیرو دستورالعمل‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده است. روزهای ابتدایی شهریور‌ماه بود که وزارت صمت به بورس کالا دستور داد تا معاملات مربوط به مس و آلومینیوم با سقف باز صورت گیرد و بر این اساس افزایش قیمت نیازمند رعایت محدوده خاصی نبود. این مساله باعث شد اختلاف قیمتی بین بورس و بازار به تدریج اصلاح شود. میانگین قیمت ماهانه مس مفتول در بورس کالا قبل از اتخاذ این تصمیم (مرداد) ۳۱ هزار تومان بوده و در ماه بعد این قیمت به ۴۵ هزار و ۷۰۰ تومان افزایش یافت و در مهر ماه از ۵۱ هزار تومان فراتر رفت.

همین موضوع در مورد کاتد مس نیز صادق است؛ به‌طوری‌که‌ کاتد در مرداد ماه ۳۰ هزار و ۵۰۰ تومان (به‌طور میانگین) قیمت خورد اما در شهریور این رقم به کانال ۴۴ هزار تومان و بعد از آن به محدوده ۵۴ هزار تومان رسید. تصمیم دوم که آن هم در شهریور ماه اتخاذ شد محاسبه قیمت مس بر پایه ارز بازار ثانویه بود. این دو تصمیم باعث رشد قیمت فلز سرخ در بورس کالا شدند. در این بین اما نگاهی به اختلاف قیمت‌ها بین بورس و بازار آزاد نیز در این دوره حائز اهمیت است. پیش از اتخاذ این دو سیاست یعنی در مرداد ماه اختلاف قیمت بین بورس و بازار گاهی اوقات تا ۳۵ هزار تومان در هر کیلو نیز رسیده بود که به عقیده فعالان بازار دقیقا آنچه باعث به وجود آمدن فضای رقابتی در بورس و توزیع رانت در آن شد همین اختلاف قیمت بود. این در حالی است که با حذف سقف رقابت و محاسبه قیمت‌های پایه بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی اکنون اختلاف قیمت به شدت کاهش یافته، به‌طوری‌که جابه‌جا‌یی کالا بین دو بازار صرفه‌ای برای معامله‌گر ندارد.

در این بین موضوعی که برخی منتقدان (بخوانید موافقان قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا) مطرح می‌کنند آن است که این سیاست باعث شد قیمت‌ها در بورس کالا افزایش یابد و صنایع پایین‌دستی از این موضوع آسیب ببینند؛ اما باید گفت گذشت زمان اکنون اثبات کرده است که اتفاقا شرایط کنونی برای فعالان پایین‌دستی به‌صرفه‌تر است؛ به دو دلیل نخست آنکه دسترسی به ماده اولیه به دلیل حذف اثرات رقابتی تقاضای کاذب تسهیل شده و لااقل این اطمینان وجود دارد که محصول خریداری شده قطعا در صنایع پایین‌دستی مصرف خواهد شد و از انبارها یا خارج از مرزهای کشور سر در نمی‌آورد. دوم اینکه حتی اگر خریدار به خرید از بازار آزاد مبادرت کند اکنون قیمت در بازار آزاد نیز شکسته شده است. البته در این رابطه نباید از اثرات سایر مولفه‌ها در بازار آزاد همچون قیمت دلار غافل باشیم؛ زیرا بازار آزاد با دلار غیررسمی رابطه مستقیمی دارد با این حال قیمت‌های بورسی توانایی تنظیم قیمتی را برای این بازار نیز دارد.

نکته سوم اطمینان از ثبات در بازار این ماده اولیه است. تا پیش از این تولیدکننده صنایع پایین‌دستی به دلیل نوسانات شدید قیمتی و نگرانی از عدم تامین ماده اولیه از بورس کالا همواره در شرایط عدم اطمینان قرار داشتند که این نبود اطمینان نیز تنها به دلیل سیگنال‌های قیمتی به وجود آمده بود با این حال در شرایط باثبات کنونی برنامه‌ریزی برای فعالان بازار امکان‌پذیرتر شده است.

در بازار جهانی مس، اما قیمت تا لحظه تنظیم این گزارش در بازار لندن ۶ هزار و ۲۷۳ دلار در هر تن بود که نسبت قبل تغییر چندانی نداشت. کارشناسان معتقدند در حال حاضر میزان تولید در معادن بزرگ دنیا روند رو به افولی را پشت سر گذاشته و این موضوع می‌تواند عامل مهمی برای محافظت قیمتی مس در شرایط کنونی باشد. به‌عنوان مثال  قیمت برخی محصولات پایه با افت روبه‌رو‌ بود؛ اما مس در بازه هفتگی با رشد قیمت همراه شد.

کارشناسان مریل لینچ انتظار دارند که معدن گریسبرگ در اندونزی حدود یک درصد از عرضه جهانی مس در سال ۲۰۱۹ را به خود اختصاص دهد که این رقم در سال ۲۰۰۲ معادل ۵/ ۶ درصد بوده است. در عوض عرضه‌های جدید در پنج معدن Escondida، Cobre پاناما، Quebrada Blanca، اسپنس و کاموتو متمرکز خواهد بود که این معادن، ۸۰ درصد از تولید پایه مس را بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ بر عهده خواهند داشت. اگر قیمت‌ها کمتر از ۵هزار دلار در هر تن باشد، نشان‌دهنده تغییر در فضای کلی بازار جهانی مس در آینده است و می‌تواند قیمت‌ها را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد.