سهم صنعت خاکستری در صنعت ساخت‌وساز

به گزارش می‌متالز، حدود ۸۰ واحد تولیدی فعال سیمان در ایران وجود دارد که با ظرفیت تولیدی بیش از ۹۰ تن در سال مشغول به فعالیتند. با وجود این ظرفیت تولید سیمان، برای این محصول علاوه بر تأمین نیاز داخل، چند بازار صادراتی نیز در خارج از کشور وجود دارد.

اما موضوعی که در این سال‌های اخیر در رابطه با صنعت سیمان مطرح بوده نوسان شدید نرخ این محصول و تلاطم در بازار است به طوری که هر از چند گاهی اخباری از گرانی سیمان منتشر می‌شود با این دلیل که تولیدکنندگان روند افزایش نرخ آن را متناسب با نرخ تورم نمی‌دانند.

در اوایل امسال هم اعلام شد بر اساس مصوبه کارگروه مدیران عامل شرکت‌های سیمان‌سفید کشور، در پی افزایش قیمت تمام‌شده تولید سیمان‌سفید اعم از مواد اولیه، قطعات یدکی و هزینه حمل‌ونقل بهای فروش سیمان‌سفید از ابتدای سال جاری افزایش یافت و قیمت هر تن سیمان‌سفید فله ۵۶۷ هزار تومان تعیین شد. درعین‌حال، هزینه مالیات بر ارزش‌افزوده و بسته‌بندی به قیمت سیمان‌سفید پاکتی اضافه خواهد شد.

همان گونه که اشاره شد فعالان این صنعت از این درصد افزایش ناراضی و بر این باورند قیمت تمام‌شده تولید سیمان بیش از ۳۵ درصد افزایش‌یافته است، زیرا روند رشد تورم با روند افزایش قیمت سیمان به‌هیچ‌عنوان متناسب نیست و اگر می‌خواستیم به نسبت تورم، قیمت سیمان را افزایش دهیم حداقل باید ۱۷۴ درصد افزایش نرخ تا به امروز داشته باشیم.

چرا سیمان گران می‌شود؟

حال بحثی که وجود دارد این است که دلایل افزایش نرخ سیمان از دیدگاه مسوولان و فعالان این عرصه چیست؟ آن هم در کشوری که خود تولیدکننده این محصول بوده و جزو کشور‌های صادرکننده سیمان هم به شمار می‌رود.

شایان ذکر است مدتی قبل خبری با عنوان "تشکیل صف‌های خرید سیمان تولید مسکن را به اغما برده است" منتشر شد که در آن رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ضمن تأکید با اینکه تشکیل صف‌های خرید سیمان و خالی شدن بازار علیرغم تولید مازاد در کشور، حاصل قیمت‌گذاری‌های غلط و دستوری است و منجر به شکل‌گیری بازاری سیاه شده و پروژه‌های عمرانی و تولید مسکن را به اغما برده است، اعلام کرده بود که وزیر صمت همچنان پاسخگو نیستند و خطاب به رئیس‌جمهوری گفت: "شما بفرمائید از کی بپرسیم؟ "

به دنبال طرح این موضوع، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در جوابیه اختصاصی به‌منظور شفاف‌سازی موضوع، اعلام کرد: اواخر سال گذشته بروز برخی مشکلات در بخش تأمین انرژی صنعت سیمان، سبب کاهش تولید و عرضه سیمان و تشدید التهاب در سطح بازار گردید؛ بنابراین حسب پیگیری به‌عمل‌آمده توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و وزارت صمت نسبت به رفع مشکلات تأمین سوخت مصرفی و برق کارخانه‌های سیمان اقدام کرد.

براین اساس از اواخر اسفندماه سال گذشته صنعت سیمان مجدد افزایش تولید و توزیع را آغاز کرد؛ بنابراین مشکل کمبود تولید این محصول مرتفع شد. اما با وجود افزایش تولید، بر طبق گفته فعالان و مسوولان این بخش، افزایش هزینه عوامل مؤثر بر تولید محصول سیمان مانند هزینه دستمزد، هزینه سربار، هزینه مواد اولیه، هزینه بسته‌بندی نظیر کیسه پلی‌پروپیلن و...، افزایش کرایه حمل‌ونقل، افزایش تقاضای بازار هم‌زمان با شروع فصل ساخت‌وساز مسکونی، جذابیت بازار‌های صادرات به دلیل افزایش قیمت جهانی کلینکر و سیمان، از دیگر عوامل گرانی این محصول محسوب می‌شود.

برخی دیگر هم بر این باورند که ازجمله دلایل گرانی، به دلالانی بازمی‌گردد که سیمان را از درب کارخانه با نرخی دریافت کرده، اما تا به دست سازنده برسد قیمت چند برابر می‌شود.

در همین خصوص فرشید پور حاجت دبیر کانون انبوه‌سازان می‌گوید: این تخم‌مرغ نیست که کسی نتواند رصدش کند. ورودی و خروجی کارخانه‌ها و افرادی که در این حوزه فعال هستند مشخص است. به علاوه این مسوول عامل دیگر برای التهاب در صنعت سیمان را به صادرات این محصول مربوط می‌کند.

وی توضیح می‌دهد: کارگاه‌های ساختمانی نیاز مبرم به سیمان دارند، اما اولویت بعضی مسوولان صادرات سیمان به کشور‌های دیگر است. بازار مسکن طی سه سال گذشته به‌اندازه کافی متلاطم بوده و مهم‌ترین عامل در کنترل این بازار افزایش ساخت‌وساز است. ما نمی‌گوییم صادرات مصالح نداشته باشیم، اما اولویت باید تأمین نیاز داخلی باشد و مازاد مصرف را صادر کنیم. در غیر این صورت اجازه دهند واردات سیمان هم داشته باشیم تا حداقل بتوانیم مصالح مورد نیاز خود را تهیه کنیم. درنهایت آنچه گفته می‌شود هزینه تمام‌شده در صنعت سیمان همانند سایر صنایع، تابع شرایط اقتصادی کشور است. از آنجاکه طی سال‌های گذشته شاهد افزایش قیمت مواد اولیه و لوازم و قطعات یدکی مورد مصرف در پروسه تولید سیمان بوده‌ایم واضح است که این دلایل باعث افزایش قیمت تمام‌شده این محصول می‌شود.

سیمان ارزان‌ترین نهاده ساختمانی

اما موضوع قابل توجه آنکه گرانی سیمان تا چه میزان بر صنعت ساخت‌وساز در کشور، تأثیرگذار بوده است؟

بنا بر گفته شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، در ساختمان‌های بتنی برابر استاندارد به ازای هر یک مترمربع، چهار کیسه ۵۰ کیلوگرمی نیاز است. حال شما در نظر بگیرید که در قیمت ساخت مسکن به ازای هر متر با میانگین ۱۰ میلیون تومان چقدر تأثیر دارد؟

این فعال بیان می‌کند: هزینه‌های تولید که شامل حقوق و دستمزد، هزینه حمل‌ونقل مواد اولیه از معادن به کارخانه، تعمیر و نگهداری تجهیزات و قطعات یدکی و سایر هزینه‌ها مانند آجرنسوز کوره که هر ۶ ماه یک‌بار باید تعویض شود، چندین برابر شده و ما با توجه به افزایش این هزینه‌ها تقاضای افزایش قیمت در سیمان داشتیم. ضمن اینکه اگر مقایسه اجمالی با رشد قیمت سایر مصالح ساختمانی داشته باشیم می‌توان گفت سیمان کمترین افزایش نرخ را در بین مصالح ساختمانی ثبت کرده است و به‌عنوان ارزان‌ترین نهاده ساختمانی محسوب می‌شود.

سیمان کالایی لوکس

همچنین علی‌محمد بُد، عضو انجمن سیمان در این مورد بابیان اینکه قیمت‌گذاری سیمان‌سفید تقریباً آزاد بوده است، اظهار می‌کند: سیمان‌سفید کالایی لوکس محسوب می‌شود که دارای مصارف خاص است و افزایش قیمت آن تأثیری بر هزینه ساخت‌وساز ندارد. زیرا از این محصول برای نمای ساختمان، تولید موزاییک سفید و یا تولید کالا‌های خاص استفاده می‌شود.

با گرانی سیمان، حقوق مصرف‌کننده ضایع می‌شود

ناصر محمدی، رئیس اتحادیه فروشندگان مصالح ساختمانی اصفهان، با تأکید بر شرایط ناخوشایند صنعت سیمان می‌گوید: سیمان در آغاز امسال افزایش ۳۵ تا ۴۰ درصدی داشته است

وی تصریح می‌کند: این گرانی‌های پی‌درپی دلایلی دارد که مهم‌ترینش به عدم صرفه اقتصادی تولید این محصول بازمی‌گردد که همواره توسط کارخانه‌داران عنوان‌شده است. ولی در این میان آنچه باید در نظر گرفته شود حقوق مصرف‌کننده‌ای است که برای خرید یک پاکت از این محصول با افزایش نرخ روبرو می‌گردد.

محمدی با اشاره به نقش دلالان در شرایط بحرانی بازار سیمان اظهار می‌کند: زمانی که سیمان از درب کارخانه با نرخی فروخته می‌شود و تا رسیدن به دست مصرف‌کننده قیمت آن تغییر زیادی می‌کند مشخص می‌شود که تا چه میزان در این بازار تلاطم وجود دارد وتا چه حد واسطه‌ها عامل این شرایط می‌شوند.

وی در رابطه با تأثیر گرانی سیمان بر صنعت ساخت‌وساز می‌گوید: قطعاً گرانی مصالح ساختمانی بر رکود ساخت‌وساز مؤثر است و سیمان هم که یکی همین مصالح است که افزایش نرخ آن مصرف‌کنندگان را با مشکل مواجه می‌کند.

محمدی می‌افزاید: البته دلایلی دیگر، چون نرخ دلار، مالیات بر خانه‌های خالی، و.. ازجمله مهم‌ترین عوامل بی‌رونقی بازار مسکن بشمار می‌آیند.

گرانی سیمان بر رکود ساخت‌وساز، توجیه‌پذیر نیست

رسول احمدی کارشناس بخش مسکن نیز در رابطه با تأثیر گرانی سیمان بر بخش مسکن می‌گوید: در اینکه سیمان از صنایع اصلی کشور است ابهامی وجود ندارد و این موضوع هم که سیمان از مصالح ساخت‌وساز است غیرقابل‌انکار است و مورد دیگر هم آنکه بدون تردید، دلالان در گرانی آن نقش مهمی دارند.

وی اظهار می‌کند:، اما نکته‌ای که اکنون وجود دارد آنکه نقش سیمان در ساخت یک مسکن تا چه میزان است و این محصول تا چه حد می‌تواند در نرخ خانه مؤثر باشد؟

این کارشناس مسکن می‌افزاید: اگر نگاهی دقیق به همه عوامل تولید مسکن داشته باشیم با مواردی، چون زمین، هزینه‌های اداری، دریافت پروانه، مزد کارگر و... مواجه می‌شویم و پس از آن به مصالح ساختمانی می‌رسیم. قطعاً فولاد گران‌ترین مصالح بوده و بیشترین نقش را در ساخت‌وساز دارد که بدون تردید افزایش نرخ آن، تأثیر قابل‌توجهی در نرخ مسکن دارد.

احمدی تصریح می‌کند:، اما سیمان از مصالحی است که وجودش برای ساخت‌وساز لازم و درعین‌حال گران شدن آن چندان تأثیری بر نرخ نهایی قیمت مسکن نمی‌گذارد.

احمدی خاطرنشان می‌کند: در واقع با مقایسه‌ای بین نرخ سیمان با دیگر هزینه‌های ساخت‌وساز متوجه می‌شویم، این مورد شاید کمترین سهم را در قیمت‌گذاری مسکن داشته باشد؛ بنابراین تاثیرافزایش نرخ آن بر صنعت ساخت‌وساز، قابل توجیه نیست.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین