نظر یک استاد دانشگاه درباره گزینه پیشنهادی وزارت مسکن به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی/ طرح شهردار جدید تهران برای نوسازی بافت فرسوده شدنی است؟

به گزارش می‌متالز، روز چهارشنبه ۲۰ مردادماه بود که رییس دولت سیزدهم وزرای پیشنهادی خود را اعلام کرد.

در این میان نام رستم قاسمی که پیش از این گمانه‌زنی شده بود قرار است برای وزارت نفت معرفی شود، به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در لیست منتشر شده نقش بست.


یکی از برنامه‌های رستم قاسمی در صورت گرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید عمل به وعده رییس جمهور منتخب درباره ساخت یک میلیون مسکن طی چهار سال اول دولت باشد.

همین موضوع بهانه‌ای شد که با امیر منصوری از اساتید حوزه معماری و عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفتگو کنیم و نظر او را درباره این انتخاب جویا شویم.

توجه به کمیت و کیفیت در وزارت راه و شهرسازی

امیر منصوری  با اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی تنها وزارتخانه‌ای است که به صورت مساوی هم با مقوله کیفیت کار دارد و هم با مقوله کمیت، بیان کرد: به عنوان مثال وزارت نفت که رستم قاسمی سابقه فعالیت در آنجا را دارد یک وزارتخانه کمیت‌گراست و تکلیف آن روشن است چراکه باید چاه بکند، نفت بفروشد، پالایشگاه درست کند و.... از سوی دیگر وزارت بهداشت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت اطلاعات کار کمی ندارند بلکه قرار است فعالیت‌ها را هدایت کنند که امری کیفی است.

وی ادامه داد: وزارت راه و شهرسازی نه به دلیل راهش بلکه به دلیل ماهیت و ماموریتی که برای این وزارتخانه تعریف شده است، یک قسمتش راه است که باید تولید شود و بُعد کیفی این راه تعامل با محیط زیست و از بین نبردن آن است.

وزارت راه و شهرسازی قرار نیست شهر بسازد

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی قرار نیست شهر بسازد بلکه قرار است توسعه شهری را از طریق طرح جامع مدیریت کند، گفت: نقطه ضعف مسکن مهر کیفیت نداشتن آن بود که این موضوع نشان می‌دهد مسکن دارای ۲ بعد کیفیت و کمیت است.

منصوری ادامه داد: پس وزارت راه و شهرسازی دارای ۳ بُعد قابل توجه مسکن، شهر و راه است که هر سه در عین کمی بودن کیفی هم هستند. ناگفته نماند که در بخش شهرسازی کیفیت بر کمیت غلبه دارد، در بخش مسکن کمیت و کیفیت به صورت مساوی است و در بخش راه کمیت بر کیفیت برتری دارد البته این اتفاق در جامعه رخ داده است چراکه درگیر گرفتاری‌های ابتدایی هستیم و بُعد کیفی خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.

رستم قاسمی مهره‌ای قوی برای وزارت راه و شهرسازی است

وی با بیان اینکه رستم قاسمی در کارنامه کاری و رزومه‌اش نشان داده که در بُعد کمی آدم موفقی است، تصریح کرد: من برای این وزارتخانه نگران بودم چراکه شایع شده بود قرار است محمد اسلامی وزیر فعلی باقی بماند، اما اتفاق خوبی رخ داد و به نظر می‌رسد یک مهره قوی برای وزارتخانه راه و شهرسازی معرفی شد.

این استاد حوزه معماری ادامه داد: این وزیر پیشنهادی در بخشی را که باید بسازد و تولید کند، رزومه خوبی دارد، اما اینکه به نیمه کیفی وزارتخانه چه قدر توجه دارد باید در برنامه‌اش و در صورت گرفتن پست وزارتخانه در معاونانی که منصوب می‌کند، دید.

وزیر پیشنهادی باید در کمیت قوی باشد

منصوری با بیان اینکه وجه مغفول وزارت راه و شهرسازی در دولت‌های قبلی بُعد کیفی بود، توضیح داد: وزیر پیشنهادی در صورت گرفتن رای اعتماد از مجلس باید هوشیار باشد و معاونانی را انتخاب کند که جهت‌گیری‌های درستی داشته باشند.

وی افزود: ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شرط لازم برای این وزارتخانه این است که وزیر پیشنهادی در کمیت قوی باشد چراکه کمیت و مدیریت ضعیف نمی‌تواند از معاون قوی بهره ببرد. تنها گزینه بهتر از رستم قاسمی فردی است که علاوه بر صاحب نظر بودن در مسایل شهری از نظر قدرت اجرایی و عمل نیز در حد او باشد چنین کسی که در ایران حداقل نیست.

لابی وزیر پیشنهادی به وزارتخانه کمک می‌کند؟

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه انتخاب رستم قاسمی را می‌پسندد، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد رستم قاسمی با لابی‌هایی که دارد، می‌تواند وزارتخانه راه و شهرسازی را از وزارتخانه درجه ۲ یا ۳ تبدیل به درجه یک کند و من این گزینه پیشنهادی را می‌پسندم.

منصوری ادامه داد: در حال حاضر با کمبود ۴ میلیون مسکن شهری مواجه هستیم که سالانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار به این رقم اضافه می‌شود علاوه بر این موضوع با مساله بافت فرسوده روبه‌رو هستیم پس به وزیری احتیاج داریم که به اصطلاح موتور باشد.

بی‌عملی در دوره وزرای پیشین

وی با اشاره به وزرای قبلی این وزارتخانه اظهار کرد: عباس آخوندی وزیر پیشین راه و شهرسازی رسما بُعد کمی را انکار کرد و گفت مسکن لازم نداریم سپس به اندیشه ایرانشهری روی آورد، وارد نظریه‌پردازی در کیفیت شد و همه برنامه‌هایش را روی کیفیت گذاشت در حالی که خطا کرد.

منصوری افزود: او خود را صاحب نظریه در مساله شهرسازی تلقی کرد در حالی که نه تحصیلاتش در این حوزه بود و نه تحقیقات و مقاله‌ای در این زمینه ارایه داده بود. در نهایت این وزیر نه در بُعد کیفی، تغییراتی در روند شهرسازی و معماری ایجاد کرد و نه در بُعد کمی به مسکن اجتماعی و ملی که حرفش را زده بود، عمل کرد.

وی تاکید کرد: محمد اسلامی وزیر فعلی راه و شهرسازی گرچه نجیب‌تر از آخوندی است، اما بی‌عملی او را ادامه داد و نتوانست هیچ تغییری به وجود آورد.

پیشنهاد برای ادغام ۲ سازمان در وزارت راه و شهرسازی

این استاد حوزه معماری در ادامه با بیان اینکه به هیچ عنوان با طرح پیشنهادی جداسازی وزارت راه و شهرسازی از یکدیگر موافق نیست، گفت: از آنجاکه وزارت راه و شهرسازی، وزارتخانه‌ای بزرگ است عده این طرح را ارایه دادند تا کوچک شود حال آنکه وزارتخانه‌های نفت، نیرو، آموزش و پرورش و بهداشت بزرگتر هستند.

منصوری افزود: اگر وزارت راه و شهرسازی دچار مشکل مدیریت است این مشکل کارکردی است نه مشکل سازمانی وزارتخانه. همچنین فراموش نکنیم که نقطه مشترک بین راه، شهر، معماری و مسکن این است که همه از جنس فضا و مکان هستند، عرصه‌های فضایی سرزمین را اداره می‌کنند و موضوعش فضای زیستی است.

وی با بیان اینکه سازمان‌های حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی نیز از جنس راه و شهرسازی هستند و با مدیریت فضا سروکار دارند، مطرح کرد: از نظر من باید این ۲ سازمان نیز در وزارتخانه راه و شهرسازی ادغام شوند تا این وزارتخانه تبدیل به یک وزارتخانه بزرگ و درجه اول با اسم «وزارت سرزمین» شوند.

طرح شهردار جدید تهران برای جنوب شهر شدنی نیست

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه درباره طرح علیرضا زاکانی شهردار جدید تهران برای کوچاندن مردم محلات جنوب شهر، تخریب بافت‌های فرسوده و ساخت محلات جدید بیان کرد: به نظر می‌رسد گوینده این حرف حتی ۲ ساعت هم به سخنی که گفته فکر نکرده است این حرف مانند این است که کاندید وزارت فرهنگ و ارشاد بگوید من ماهواره را ممنوع کنم در حالیکه دولت ۴۰ سال ماهواره را ممنوع کرده است، اما نمی‌تواند آن را اجرا کند و قانونی که نتوان آن را اجرا کرد، بهتر است درباره آن صحبتی به میان نیاید.

منصوری افزود: با خوب و بد بودن طرح شهردار جدید تهران کاری نداریم، اما این طرح شدنی نیست. در حقیقت جابه‌جایی و بازگرداندن افراد در مقیاس کلان شدنی نیست، اما در مقیاس خرد یعنی یک آپارتمان شدنی است.

دولت یا شهرداری قدرت مالی برای نوسازی را ندارند

وی با اشاره به اینکه اساسا تصور اینکه برای نوسازی بافت فرسوده باید دولت یا شهرداری متصدی کار باشند غلط است، توضیح داد: دولت یا شهرداری هرگز قدرت مالی اینکه خودشان متکلف نوسازی شوند، ندارند چراکه صحبت بر سر ساخت هزار واحد نیست، صحبت در تهران بر سر ساخت ۷۰۰ هزار واحد است که اگر شهرداری بخواهد نوسازی را برعهده بگیرد حداقل باید بودجه ۱۰ سال خود را بدون آنکه به کارمنداش حقوق بدهد و یا صرف کار دیگری کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه این طرح به عنوان یک فانتزی هم قابل اعتنا نیست و خود به خود با شکست مواجه شده است، عنوان کرد: شرط اولیه نوسازی مشارکت است و این طرحی که شهردار جدید تهران ارایه داده است، اسمش مشارکت نیست بلکه تابعیت و تمکین است و ابعاد اقتصادی و مالی تحقق‌ناپذیر و ضدمشارکت دارد.

تهران پایگاه تقاضای مسکن است

منصوری در ادامه با اشاره به اینکه هدفگذاری دولت جدید برای ساخت ۴ میلیون مسکن طی چهار سال خوب و شدنی‌ست، گفت: مسئولانی مانند وزیر راه و شهرسازی و علیرضا زاکانی شهردار جدید تهران باید بگویند چگونه می‌خواهند دولت را در این امر یاری کنند به هر حال شهرداری همانند وزارت راه و شهرسازی و نیازمند عقل و تحرک است. در حقیقت زاکانی باید معاون شهرسازی قوی انتخاب کند و بگوید سهمش در تولید مسکن در تهران چیست چراکه تهران پایگاه تقاضای مسکن است و از ۴ میلیون کمبود مسکن، ۲ میلیون آن برای تهران است.

توجه به همه محرک‌ها برای ساخت مسکن

وی در پایان با اشاره به اینکه با یک برنامه مشابه نمی‌توان ۴ میلیون مسکن ساخت، اظهار کرد: ما باید یک سناریو داشته باشیم که در دل آن سناریو‌های کوچکتر موجود است و برای هر شهر از جمله تهران ابزار‌های مختلف در اختیار مدیریت شهری برای تولید مسکن به صورت جداگانه به کار گرفته شود چراکه فقط مساله پول نیست و باید به سراغ محرک‌های دیگر که شامل برنامه، تکنیک، مشارکت، قانون و... نیز می‌شود، برویم.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی جماران (جی پلاس)