شاهد دوم رکود تیرماه

به گزارش می‌متالز، شواهد موجود نشان می‌دهد در فاصله خرداد تا تیر ۱۴۰۰ سطح تولید ۱۸ محصول از ۳۳ محصول منتخب سقوط کرده است. طبق گزارش وزارت صمت، محصولاتی مثل «کاتد مس»، «خودرو»، «فولاد خام»، «کاغذ»، «سیمان»، «نئوپان» و «الیاف پلی استر» در تیر ۱۴۰۰ به نسبت خرداد ۱۴۰۰ با افت قابل‌توجه تولید روبه رو شده اند. محصولاتی نظیر «الیاف اکریلیک»، «پودر شوینده»، «الیاف پلی استر»، «وانت» و «الکتروموتور» هم از مهم‌ترین بازندگان تولید در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ هستند که در مقایسه با همین مدت در سال ۱۳۹۹ افت تولید بالایی را تجربه کرده اند. مرور آمار‌های ۴ ماهه کالا‌های منتخب صنعتی نشان می‌دهد در ۴ ماهه نخست سال از ۳۴ کالای منتخب در سه بخش صنعت، معدن و پتروشیمی، ۱۴ کالا در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت قابل‌توجهی داشته اند. بخش تولید که می‌رفت روند مثبت خود را که از اواخر سال گذشته شدت گرفته بود، در سال ۱۴۰۰ پی بگیرد، با ورود به تابستان و وقوع داستان‌هایی نظیر بی برقی، کم آبی، تعلیق مذاکرات هسته‌ای و رشد تورم مسیر دیگری در پیش گرفت؛ مسیری که به نظر می‌رسد اگر ادامه یابد، به رشد منفی بخش صنعت در پایان سال منجر خواهد شد.

توجه به هشدار‌ها به این دلیل نیازمند توجه است که آمار تولید ماهانه کالا‌های منتخب صنعتی گویای شدت گرفتن افت تولید و کاهش تیراژ در کارخانه‌های کشور است. از آنجا که مساله بی برقی به دسته‌ای از مشکلات اساسی در زمینه تامین خوراک نیروگاه ها، تامین مالی و تزریق سرمایه به زیرساخت‌های این بخش وصل است و دولت نیز مشکلات بسیاری برای حل این سه مساله دارد، به نظر می‌رسد تداوم مشکل بی برقی موضوعی اجتناب ناپذیر است. از این منظر، چون بخش اعظم توان صنایع در فصل تابستان برای تولید بیشتر هزینه می‌شود و معمولا صنایع کشور رشد تولید خود را عمدتا در دو فصل تابستان و پاییز محقق می‌سازند، احتمالا با تداوم بی برقی رکود نیز اوج می‌گیرد یا رشد صنعت زمین گیر می‌شود.

بررسی ابعاد مختلف گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت از آمار‌های تولید و تجارت در تیر ۱۴۰۰، حاکی از آن است که به جز ضربه خاموشی‌ها که در صنایع منابع محور نظیر فولاد، سیمان و پتروشیمی بیشتر احساس می‌شود، بسیاری دیگر از صنایع در بخش‌های نخ و نساجی، خودرو، شیمیایی، پلاستیک، لوازم خانگی، قطعه و محصولات شوینده با مشکل روبه‌رو شده اند. با اینکه رکود این صنایع یا کاهش رشد آن‌ها تماما به بی برقی مربوط نیست، ولی کمبود انرژی به عنوان نهاده پایه تولید مشکلاتی جدی را برای برنامه ریزی در طیف وسیعی از صنایع ایجاد کرده است.

حال صنعت از نمای نزدیک

تیرماه شرایط صنعت ابدا خوب نبود. گزارش شاخص مدیران خرید که از سوی اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود ابعادی از این موضوع را نشان داد. حالا آمار کالا‌های منتخب صنعتی نشان می‌دهد در تیرماه ۵۴ درصد صنایع وضعیتی نزولی را از نظر تیراژ تولید تجربه کرده اند. «خودروسازی»، «نخ و نساجی»، «پتروشیمی»، «شیمیایی» و «سیمان» صنایعی هستند که امسال بدترین عملکرد را در تیرماه به نسبت خرداد ماه تجربه کرده اند. تولید خودروی سواری در خرداد ۱۴۰۰ بیش از ۸۵‌هزار دستگاه بوده که در تیرماه به محدوده ۷۹ هزار دستگاه عقب نشسته است. تولید وانت یا اتوبوس، مینی بوس و ون هم گرچه اندکی در تیرماه به نسبت خرداد ۱۴۰۰ رشد کرده اند، ولی کنار هم قرار گرفتن آن‌ها نشان می‌دهد خبری از رشد تولید در صنعت خودرو نیست.

بنگاه‌های فعال در بخش روغن خوراکی هم شرایط خوبی را در تیرماه تجربه نکرده اند. مقایسه آمار تولید روغن در دو ماه خرداد و تیر ۱۴۰۰، افتی ۲۱ هزار تنی را نشان می‌دهد. افت تولید روغن نباتی که در سال ۱۳۹۹ حاشیه ساز شد، عمدتا به دلیل قیمت‌گذاری دستوری یا مشکل مواد اولیه بروز کرد. دلیل رکود تیرماه، اما احتمالا ناشی از کمبود مواد اولیه و بی برقی باشد. موردی که اگر تداوم یابد ممکن است به کمبود دوباره روغن‌نباتی در بازار مصرف منجر شود.

صنعت لوازم خانگی هم که به ظاهر وضعیت بسیار خوبی به نسبت بسیاری از بخش‌ها داشت و توانسته بود در گزارش شامخ در زمره دو صنعت برتر ماه تیر جای گیرد، در گزارش کالا‌های منتخب صنعتی به شکل دقیق تری زیر ذره بین رفت. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد تیراژ تلویزیون در تیر به شدت کاهش یافته که حجم این کاهش بالغ بر ۴۰ هزار دستگاه است. البته سازندگان لوازم خانگی کماکان رشد مستمر و آرام خود در دو کالای یخچال و فریزر یا لباسشویی را تداوم داده اند.

حذف آمار تولید «محصولات فولادی»، «داروی انسانی»، «روغن صنعتی» و «سموم» در تیرماه و عدم‌اطلاع رسانی درباره تیراژ «سیگارت» از ابتدای امسال تا امروز از جمله موارد دیگری است که در گزارش تیر ۱۴۰۰ وزارت صمت قابل ذکر است.

از منظر آمار‌های وزارت صمت، ثلثی از سال ۱۴۰۰ گذشته و تولید کماکان نتوانسته در شرایطی باثبات به فعالیت بپردازد. آمار‌های ۴ ماهه سیاستگذار صنعت نشان می‌دهد در پایان این دوره چهار صنعت بزرگ «خودروسازی»، «سیمان»، «نساجی» و «شوینده» نتوانسته اند چنان که باید و شاید رشد کنند. در واقع این بخش‌ها در زمره صنایعی هستند که در پایان ۴ ماهه بدترین عملکرد را به ثبت رسانده اند. اگر بخواهیم گزارش دقیق تری از وضعیت صنعت ارائه کنیم، لازم است عملکرد بنگاه‌ها در محصولات منتخب را مرور کنیم. در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ بسیاری از کالا‌ها شامل ۲۰ محصول موفق به ثبت رشد تولید شده اند، اما پنج کالای «روغن نباتی»، «ماشین لباسشویی»، «کمباین»، «شمش آلومینیوم» و «ظروف چینی» بهترین عملکرد را به نسبت باقی محصولات داشته اند.

با این حال افزایش تعداد کالا‌های منفی از ۷ مورد به ۱۴ مورد در فاصله گزارش ۳ ماهه تا گزارش ۴ ماهه نشان می‌دهد خطر غلتیدن بخش تولید به رکود جدی است و ترکش بی برقی ممکن است بعد از صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی و خودرو، باقی بخش‌های تولید را هم زخمی کند.

منبع: دنیای اقتصاد