صادرات در قله ۲۹ ماهه

‌می‌متالز - جدیدترین آمار‌های تجارت خارجی ایران از ایستادن ارزش صادرات در قله ۲۹ماهه حکایت دارد. آخرین بار اردیبهشت سال ۹۸ بود که صادرات ماهانه کشور از مرز ۵میلیارد دلار گذشت. حال در مهر ماه امسال نیز بار دیگر صادرات کشور از این مرز عبور کرده و به ۵میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار رسیده است. پیشتازی صادرات در مهر ۱۴۰۰، تراز تجاری ماه را نیز مثبت کرده است. فعالان اقتصادی، رفع موانع صادراتی از یکسو و کاهش آثار جانبی تحریم‌ها را عامل رشد صادرات در نخستین ماه پاییز می‌دانند.

به گزارش می‌متالز، صادرات در مهر در قله ۲۹ ماهه ایستاد و به کانال ۵ میلیارد دلار راه یافت. رقمی که از اردیبهشت‌ماه ۹۸ تجربه نشده بود. به‌نظر می‌رسد که جهش صادراتی در اولین‌ماه پاییز را بتوان در قالب دو سناریو تحلیل کرد؛ سناریوی اول کاهش موانع صادراتی و سناریوی دوم نیز کاهش آثار جانبی تحریم‌ها و به موازات آن کاهش ترس شرکا از مبادله با ایران و در نتیجه خرید کالا‌های ایرانی است. شاهد این ادعا نیز تغییراتی است که از ماه‌های اخیر در ترکیب شرکای تجاری ایجاد شده است. علاوه‌بر این تراز تجاری در مهرماه نیز مثبت ارزیابی شده است، اما در مجموع اگرچه تراز تجاری هفت‌ماه منتهی به مهر امسال منفی بوده، اما فاصله صادرات و واردات کاهش یافته است.

در مهرماه امسال ۱۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار از کشور به بازار‌های هدف صادر شده است. همچنین ۳‌میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۴‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از کشور‌های مختلف به ایران وارد شده است، از این‌رو تراز تجاری کشور در مهر‌ماه مثبت ۸۰۰ میلیون دلار ثبت شده است.

حجم تجارت خارجی کشور نیز در این مدت ۹‌میلیارد و ۸۰۰‌میلیون دلار با وزن ۱۹ میلیون تن است. این اعداد یک نمای کلی است از آنچه در هفتمین‌ماه سال اتفاق افتاده است. اعداد و ارقامی که در کنار ارقام ادوار قبل‌جهش خود را نشان می‌دهد. صادرات در مهرماه ارزشی را تجربه کرده است که می‌توان گفت از ماه دوم اردیبهشت ۹۸ هیچ‌گاه در این کانال قرار نگرفته است. ارزش صادرات در اردیبهشت‌ماه ۹۸ رقمی معادل ۵ میلیارد و ۷۹۲ میلیون دلار بوده است.

این رشد در حالی اتفاق افتاده که هنوز در عرصه سیاست خارجی شاهد اتفاق جدیدی نبوده‌ایم. محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» تحلیل خود را از جدیدترین آمار تجارت خارجی این‌گونه توضیح می‌دهد: از ابتدای دولت سیزدهم چندین تصمیم مهم درباره صادرات گرفته شد و فعالان اقتصادی را نسبت به بهبود روند تجارت امیدوار کرد. یکی از این تصمیمات منفک‌کردن استرداد مالیات از رفع تعهد ارزی است. این تصمیم به افزایش منابع مالی بنگاه‌ها کمک خواهد کرد، اما رشد مهرماه را نمی‌توان متاثر از این امر دانست و مسلما آثار چنین سیاست مهمی را در‌ماه‌های آینده شاهد خواهیم بود، اما می‌توان اعداد ثبت‌شده برای صادرات را ناشی از چند عامل دانست.

نخست اینکه در چندماه اخیر در بخش تجارت خارجی شاهد ثبات نسبی در بازار ارز بودیم و افزایش یا کاهش زیادی در این بازار رخ نداده است.

دوم اینکه روند واردات مواداولیه کارخانه‌ها تسهیل شده و دیگر از سختگیری‌های سه سال اخیر خبری نیست. این موضوع تولید کالا و به‌تبع آن صادرات را تحت‌تاثیر قرار داده است. ابلاغیه معاون اقتصادی رئیس‌جمهور امید را به صادرکنندگان برگردانده است. به‌عنوان مثال، تسهیل در شرایط وا‌گذاری کوتاژ‌های صادراتی توانسته رفع تعهد ارزی را آسان کند، اما موضوع دیگر که تصور می‌کنم بخشی از رشد صادراتی ناشی از آن بوده، عضویت در پیمان شانگ‌های است که با توجه به تعرفه‌های وضع شده، راه‌های جدید را برای صادرکنندگان ایرانی در بازار‌های جدید بازکرده است. همچنین برنامه‌های اعلام‌شده از سوی وزیر صمت و معاونان وی همگی حاوی پیام‌های امیددهنده است و به‌تدریج وعده‌ها تبدیل به عمل شده است. همه آنچه گفته شد نشان می‌دهد حرف فعالان بخش‌خصوصی در سال‌های اخیر بیراه نبوده و خودتحریمی‌ها عامل مهمی در کاهش صادرات کشور بوده اند.

صادرات در شهریورماه حدود ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است. همچنین در مهرماه سال گذشته به ارزش ۴ میلیارد و ۶۷۲ میلیون دلار صادرات انجام شده است، حال آنکه در مهرماه سال ۹۸ میزان صادرات ارزشی معادل ۳ میلیارد و ۱۴۹ میلیون دلار داشته است.

حجم واردات در ماه گذشته (شهریور ۱۴۰۰) نیز ارزش معادل ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار داشت که عملا بر اساس آمار‌ها رکوردشکنی واردات ماهانه را نشان می‌داد. واردات کالا در مهرماه سال گذشته نیز ارزشی معادل ۳ میلیارد و ۲۵۷ میلیون دلار داشته است. در مهرماه ۹۸ واردات کالا ۳ میلیارد و ۹۴۹ میلیون دلار بوده است.

تجارت در هفت ماه

جدیدترین آمار از تجارت خارجی کشور در هفت‌ماه منتهی به مهر امسال نشان می‌دهد رشد تجارت خارجی همچنان ادامه دارد و به گفته رئیس‌کل گمرک ایران، در بازه زمانی مذکور ۹۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۵۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بین ایران و کشور‌های جهان مبادله شده است. مهدی میراشرفی رئیس‌کل گمرک ایران گفته است: مقایسه آمار تجارت خارجی کشور در این مدت با مدت مشابه سال ۹۹ حاکی از رشد ۵/ ۱۶‌درصدی در وزن و ۴۳‌درصدی در ارزش مجموع کالا‌های مبادله‌شده بین کشورمان با سایر شرکای تجاری است. همچنین از کل ۹۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا‌های صادراتی و وارداتی در مدت مذکور، ۷۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تن به ارزش ۲۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار به صادرات اختصاص داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل از حیث وزن ۱۵ درصد و از لحاظ ارزش ۴۷ درصد رشد نشان می‌دهد. او عنوان کرده است: در هفت ماهه سال‌جاری ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار از طریق گمرکات کشور وارد شد که در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۹ از نظر وزن ۲۱‌درصد و از لحاظ ارزش ۳۸‌درصد افزایش داشت. همچنین بخش اعظم کالا‌های وارداتی به کشور را کالا‌های اساسی، ماشین آلات و قطعات صنعتی و نهاده‌ها و اقلام واسطه‌ای تولید تشکیل می‌دهند.

مبادی و مقاصد تجاری

در عین حال، پنج مقصد مهم صادرات کالا‌های ایرانی در مدت مذکور، چین با ۱۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، عراق با ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، ترکیه با ۱۱ میلیون تن به ارزش ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار، امارات با ۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تن به ارزش ۲‌میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار و افغانستان با ۲‌میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش یک‌میلیارد و ۱۰۰‌میلیون دلار معرفی شده است. عمده‌ترین مبادی وارداتی در هفت ماهه امسال شامل امارات با ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تن به ارزش ۸‌میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، چین با یک‌میلیون و ۹۰۰ هزار تن به ارزش ۶‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار، ترکیه با ۲‌میلیون و ۵۰۰ هزار تن به ارزش ۲‌میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار، آلمان با ۵۱۲ هزار تن به ارزش یک‌میلیارد دلار و سوئیس با یک‌میلیون و ۲۰۰‌هزار تن به ارزش یک‌میلیارد دلار بوده است.

تحلیل لاهوتی از ترکیب شرکای تجاری ایران نشان می‌دهد که مشتریان جدید برای کالا‌های ایرانی در راه هستند و علاوه‌بر این، تاثیر روانی تحریم‌ها نیز تا حدی کم شده است. او می‌گوید: «امارات در بین کشور‌های صادراتی رتبه چهارم را دارد. این کشور برای ایران به لحاظ آنکه نقش واسطه را برای صادرات مجدد ایفا می‌کرد، مهم بود. قرارگرفتن این کشور در جایگاه چهارم نشان می‌دهد که بیشتر صادرات ایران به‌صورت مستقیم به سمت مقصد انجام می‌شود. این امر نشان از کاهش ریسک‌های غیراقتصادی در بازار‌های هدف است. در عین حال ورود کشور‌هایی همچون آلمان و سوئیس به ۵ مبدا وارداتی نشان می‌دهد که بعد روانی تحریم‌ها اثر خود را از دست داده و البته نمی‌توان تغییر حاکمیت در آمریکا را هم در این تغییر رویکرد و جابه‌جایی مبادی وارداتی بی‌تاثیر دانست، اما امارات نخستین مبدا وارداتی ایران است. این کشور همان‌طور که برای ایران نقش واسطه را دارد، برای دیگر کشور‌ها نیز همین نقش را ایفا می‌کند. این موضوع به‌علاوه قرار‌گرفتن ترکیه در جایگاه سومین مقصد صادراتی، نشان می‌دهد همکاری با ایران با ترس کمتری انجام می‌شود.»

کالا‌های وارداتی و صادراتی

از مجموع کالا‌های وارداتی به کشور در این مدت نیز ۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تن به ارزش ۱۱ میلیارد دلار را کالا‌های اساسی تشکیل می‌دهد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از حیث وزن ۷۱‌درصد و از لحاظ ارزش ۴۰‌درصد افزایش یافته است.

برای واردات ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن از کالا‌های اساسی به ارزش ۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار، ارز ترجیحی تعلق گرفته است که میزان آن در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن کالا‌ها ۶۱‌درصد و از نظر ارزش ۳۲‌درصد رشد داشته است.

تلفن‌همراه، ذرت دامی، گندم، دانه سویا، روغن آفتابگردان، کنجاله سویا، جو، برنج، شکر و روغن پالم ۱۰ قلم عمده کالا‌های وارداتی در این مدت بودند. همچنین ۱۰ قلم نخست صادرات در این مدت را گاز طبیعی، متانول، پلی اتیلن، محصولات نیمه‌تمام آهنی، پروپان‌مایع، شمش آهن، میله‌های آهنی، اوره، کاتد مس و قیر تشکیل داده است.

آمار ترانزیت خارجی کالا از قلمرو کشور نیز نشان می‌دهد در هفت ماهه امسال ۶ میلیون و ۹۴۸ هزار تن انواع کالا از طریق خاک ایران ترانزیت شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۸۱‌درصد رشد داشته است.

منبع: دنیای اقتصاد