انرژی‌های پاک، انگیزه‌ای برای معدنکاری در اقیانوس

پژوهش‌های انجام شده در انگلیس از وجود یک کوه زیردریایی در فاصله ۵۰۰ کیلومتری جزایر قناری، پرده برداشته است. پوسته این کوه به‌طور شگفت‌انگیزی غنی از ماده نادر و کمیاب تلوریم است و تراکم ذخایر این ماده معدنی بر پوسته این کوه ۵۰ برابر بیشتر از ذخایر موجود آن در خشکی برآورد می‌شود. تلوریم در ساخت نوعی از پنل‌های خورشیدی پیشرفته استفاده می‌شود، بنابراین کشف آن به طرح یک پرسش چالشی می‌انجامد، اینکه آیا پیشروی در مسیر انرژی‌های تجدیدپذیر با هدف کمک به حفظ محیط‌زیست زمین، می‌تواند به توسعه معدنکاری در بستر دریاها و اقیانوس‌ها بینجامد؟ اقدامی که برای زیست‌بوم کف اقیانوس‌ها خطر قابل توجهی به شمار می‌آید. علاوه بر تلوریم این کوه دربردارنده آنچه عناصر نادر خاکی نامیده می‌شود، است. عناصری که در ساخت توربین‌های بادی و لوازم الکترونیکی نیز به کار می‌آیند. کوه یادشده را با عنوان کوه دریایی گرمسیری می‌شناسند. ۳هزار متر ارتفاع دارد و بلندی آن در حدود ارتفاع قله‌های متوسط آلپ است. یک فلات بزرگ نیز در قله آن وجود دارد که در عمق نزدیک به ۱۰۰۰ متری زیر اقیانوس قرار گرفته است.

پژوهشگران مرکز ملی اقیانوس‌شناسی انگلیس به وسیله زیردریایی‌های رباتیک دریافتند که پوسته این کوه، تیره و دارای زیردانه‌هایی است که با ضخامت ۴ سانتی‌متر روی آن کشیده شده است. دکتر برام مورتون مدیر این گروه اکتشافی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی در این‌باره توضیح داد که انتظار یافتن ذخایر مواد روی کوه دریایی می‌رفت اما نه با این حجم و تراکم. وی برآورد می‌کند این کوه دریایی منحصربه‌فرد ۲۶۷۰ تن تلوریم دارد که می‌تواند یک دوازدهم از نیاز کل جهان را به این ماده تامین کند و از منظری دیگر اگر همه این ذخایر، استخراج و برای ساخت پنل‌های خورشیدی استفاده شود، می‌تواند ۶۵ درصد از نیاز برق انگلیس را تامین کند. مورتون در ادامه می‌گوید طرفدار معدنکاری در اعماق آب‌ها نیست، رویدادی که در نقاط مختلف جهان شروع شده و به دلیل آسیب‌هایی که بر محیط‌زیست دریایی وارد می‌کند، بسیار محل نزاع، بحث و جدل است، ولی اگر ما به منابع انرژی سبز نیاز داریم، به مواد خامی که ابزار تولیدکننده این انرژی‌ها را بسازند هم نیاز داریم. این مواد را یا از سطح زمین به‌دست می‌آوریم و برای دستیابی به آنها چاله‌های بسیار بزرگ حفر می‌کنیم یا می‌توانیم از بستر اقیانوس‌ها به‌دست آوریم و چاله‌ای به نسبت کوچک‌تر حفر کنیم. هر دو گزینه هزینه‌های خاص خود را دارند و دانشمندان مزایا و معایب معدنکاری در هر دو روش را ارزیابی می‌کنند. برای معدنکاری روی زمین نیاز به تخریب جنگل‌ها، روستاها و صخره‌ها و ساخت جاده و راه‌آهن است تا کانی‌هایی که تمرکز و تراکم کمی دارند استخراج شوند، در مقابل آن با معدنکاری در بستر دریا کانی‌های غنی‌تری به‌دست می‌آید که در محدوده متمرکزتری جمع شده‌اند و هیچ تاثیر مستقیمی بر حیات افراد انسان ندارند، اما به جای آن به حیات دریایی آسیب می‌رسانند.
چالش عمده‌ای که در این زمینه وجود دارد به تاثیر گردوغباری برمی‌گردد که از حفاری در کف اقیانوس، ایجاد و در مسافتی طولانی پخش می‌شود و می‌تواند هر موجود زنده‌ای را که در حوالی آن قرار دارد، خفه کند. پژوهش انجام شده دیگری به مدیریت دنیل جونز در مرکز ملی اقیانوس‌شناسی انگلیس نگاهی بر اکتشاف در بستر دریا داشته و به این نکته پی برده که به دنبال این گونه فعالیت‌ها و تخریب محیط‌زیست زیر دریا، بسیاری از موجودات دریایی در طول یک سال دوباره ایجاد می‌شوند، اما دو دهه طول می‌کشد تا به همان سطحی از رشد که بودند برگردند. پژوهش دیگر در این زمینه بر ارگانیسم‌های کوچک حاضر در کف اقیانوس آرام تمرکز دارد، این ارگانیسم‌ها در منطقه‌ای که «کلاریون-کلی‌پورتون» نام گرفته موجودند. این منطقه در امتداد یک کمربند در جنوب هاوایی کشیده شده است.

بیشتر پروژه‌های انجام شده در این منطقه از «مقام بین‌المللی سطح دریا» به‌عنوان زیرمجموعه سازمان ملل مجوز دریافت کرده و این مجوزها همگی به شرکت‌هایی از بیش از ۱۲ کشور اعطا شده که در بستر دریا به دنبال منابع طبیعی در سنگ‌هایی به اندازه سیب‌زمینی یا کلوخه‌های مشابه که در بستر دریا قرار گرفته‌اند، هستند. در همین راستا پِروف اندی‌گودِی از مرکز ملی اقیانوس‌شناسی انگلیس و همکارانش به این واقعیت پی برده‌اند که در میانه کلوخه‌های غنی از فلزات، تنوع بسیار بیشتری از ارگانیسم‌های تک‌سلولی به نام اِکسِنوفیفورز (xenophyphores) با حجمی بیش از آنچه تصور می‌شود، وجود دارد که تنوع آنها به ۳۴ گونه می‌رسد. این ارگانیسم‌ها در یکی از پایین‌ترین رده‌های زنجیره غذایی قرار دارند و با تشکیل سازه‌های سخت‌پوست مانند صخره‌های مرجانی کوچک، زیستگاه دیگر موجودات به‌شمار می‌آیند. گودی می‌گوید طیف وسیع زندگی در رسوبات اعماق اقیانوس‌ها را می‌توان با حیات موجود در یک جنگل استوایی مقایسه کرد و نتیجه گرفت حیات در کف اقیانوس پویاتر از آنچه تصور می‌شود، است. او نیز بر این باور است که بعید به نظر می‌رسد معدنکاری در بستر اقیانوس به انقراض گونه‌های گیاهی و حیوانی بینجامد، اما تایید می‌کند که تاثیر این فعالیت‌ها بر زیست‌بوم کف دریا چشمگیر و شدید است و در این‌باره توضیح می‌دهد: در صورت حذف اِکسِنوفیفورزها (xenophyphores) که چون بسیار شکننده هستند و به یقین در جریان معدنکاری تخریب خواهند شد، زیستگاه دیگر ارگانیسم‌ها نیز نابود می‌شود. در نهایت پیش‌بینی در این زمینه آسان نیست و ما هنوز به دانسته‌های بیشتر نیاز داریم.