نبرد صنعتی علیه رکود

به گزارش می‌متالز، شواهد بسیاری درباره رکود بخش‌های تولیدی وجود دارد که کنار هم قرار دادن آن‌ها تصویری تازه از وضعیت تولیدکنندگان کشور به نمایش می‌گذارد. حالا آمار‌های ۱۱ماه منتهی به بهمن ۱۴۰۰ تاییدکننده شواهد ارائه‌شده در دو گزارش شاخص مدیران خرید صنعت (شامخ) و تولید صنایع بورسی است. این گزارش رسمی که از سوی معاونت هماهنگی و محیط کسب‌وکار وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه شده است، نشان می‌دهد که در پایان بهمن، عمده صنایع کشور یا در مرز رکود قرار داشتند یا با افت تولید نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده اند. بررسی این گزارش تایید می‌کند که در ۱۱ماه منتهی به بهمن ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل از ۴۰کالای منتخب صنعتی، ۲۱کالای منتخب دارای رشد مثبت بودند و ۱۹کالا با افت تولید روبه‌رو شده اند. در این مدت، پنج‌کالای «الکتروموتور»، «پودر شوینده»، «چینی بهداشتی»، «سموم دفع آفات نباتی» و «الیاف اکریلیک» با بیشترین کاهش تولید و پنج‌کالای «شمش آلومینیوم»، «اتوبوس، مینی بوس و ون»، «روغن‌نباتی»، «چرم» و «کامیون، کامیونت و کشنده» با بیشترین رشد تولید همراه بوده‌اند.

در صنعت خودرو با وجود رونق تولید محصولات تجاری، کشور شاهد افت محسوس تولید محصولات سواری و وانت بود که رشد منفی این صنعت به همین دلیل است. همچنین از ۱۲نوع محصول تولیدشده در بخش صنایع معدنی، هفت‌کالا با رشد منفی تولید در پایان ۱۱ماه روبه‌رو شدند که این موضوع نیز قوت گرفتن احتمال بروز رکود تولید در این بخش را به نمایش می‌گذارد. با مرور وضعیت تولیدکالا‌های منتخب صنعتی در بهمن ۱۴۰۰می توان اعلام کرد که از ۴۰ کالای منتخب که در بهمن‌ماه امسال آمار تولید آن‌ها منتشر شده، ۲۳کالا با کاهش تولید و ۱۵کالا با رشد تولید مواجه شده‌اند و دو کالا بدون تغییر نسبت به دی‌ماه۱۴۰۰باقی مانده اند. در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ «صنایع خودروسازی»، «نخ و نساجی» و «صنایع معدنی» بدترین شرایط را تجربه کرده اند و صنایعی نظیر «سیمان»، «پتروشیمی» و «لوازم‌خانگی» به‌نسبت شرایط بهتری داشته اند. در بهمن‌ماه بدترین سقوط تولید مربوط به پنج‌کالای «خودروی سواری»، «کمباین»، «تراکتور»، «فیبر» و «الیاف اکریلیک» بوده و این در حالی است که بیشترین رشد تولید نسبت به دی۱۴۰۰ در پنج‌کالای «کولر آبی»، «ماشین لباسشویی»، «نخ سیستم پنبه ای»، «ظروف شیشه ای» و «پتروشیمی» مشاهده شده است. در یازدهمین ماه از سال۱۴۰۰ نسبت به ماه پیش از آن، صنعت فولاد و محصولات فولادی به طور محسوس با رکود تولید روبه‌رو شدند، به‌طوری‌که تولید فولاد به یکی از کمترین مقادیر ماهانه کاهش یافت. با اینکه نمی‌توان به طور یقین از بروز وضعیت رکودی در بخش تولید سخن گفت؛ اما پس از انتشار گزارش شامخ و نیز شاخص تولید صنایع بورسی در بهمن ۱۴۰۰، گزارش آمار تولید کالا‌های منتخب صنعتی سومین شاهد یا هشدار جدال صنعت با وضعیت رکودی است که باید آن را جدی گرفت. فعالان اقتصادی در گزارش شاخص مدیران خرید صنعت در بهمن۱۴۰۰ از قرارگرفتن بخش صنعت در نقطه نزدیک به فضای رکود خبر داده بودند؛ اما در آن مقطع با قاطعیت نمی‌شد از وجود رکود سخن به میان آورد؛ هرچند به نظر می‌رسد حالا نشانه‌های رکود در بخش صنعت با وضوح بیشتری قابل مشاهده است. بررسی آمار‌های تولید صنایع مختلف از ابتدای امسال تا پایان بهمن ۱۴۰۰ از تنزل سطح تولید در اغلب رشته فعالیت‌ها به کمترین سطح ممکن خبر می‌دهد؛ موضوعی که بسیاری آن را به کاهش چشمگیر تقاضا در بازار‌های داخلی و افت قدرت خرید خانوار‌ها ربط داده‌اند و مهار تورم در کنار تقویت بنیه رشدزایی اقتصاد ایران را دو راهکار مهم گذار از وضعیت حاضر می‌دانند.

بهمن ماه سخت صنایع

در بین همه رشته‌فعالیت ها، صنعت خودرو بدترین عملکرد را در بهمن‌ماه به ثبت رسانده است. از ۶محصول مختلف این صنعت که در فهرست کالا‌های منتخب صنعتی قرار دارند، هیچ حوزه‌ای موفق به ثبت افزایش تولید نشده است. طبق آمار‌های صمت، تولید کامیون، کشنده و کامیونت در این ماه هزار و ۱۴۲دستگاه بوده که افت محسوسی نسبت به آمار دی ۱۴۰۰ داشته است. در باقی محصولات اعم از سواری، کمباین، تراکتور، وانت یا اتوبوس، مینی بوس و ون هم در یازدهمین ماه سال رشد تولید حاصل نشده و همه محصولات کاهش تیراژ را تجربه کرده اند. افت تولید ۱۵هزار دستگاهی در بخش تولید خودروی سواری و تداوم آهنگ کاهش تولید از حاد شدن وضعیت بنگاه‌های فعال در تولید محصولات سواری در بهمن ۱۴۰۰ خبر می‌دهد. در بخش تولید روغن نباتی در پایان ۱۱ماه منتهی به بهمن ۱۴۰۰ اتفاق جالبی رخ داده است. این محصول که سال گذشته با افت شدید تولید روبه‌رو شده بود، تا اینجای سال توانسته رشد خود را حفظ کند و تیراژ تولید این صنعت را به سطحی بیش از سال گذشته بازگرداند. این مهم به مدد رشد تولید ماهانه بیش از ۱۷۰‌هزار تن حاصل شده که در بهمن‌ماه تکرار شده است. در محصول پودر شوینده وضعیت برعکس بوده و تداوم تولید در سطح حدود ۳۰هزار تن در ماه موجب شده است تا افت چشمگیری در تولید این محصول در کشور حادث شود.

بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در محصول نئوپان، کشور شاهد افت تولید تا سطح حدود ۶۶هزار تن بود؛ عددی که گویای تنزل تولید این محصول در بهمن ۱۴۰۰ به یکی از کمترین مقادیر ماهانه از ابتدای سال تا انتهای ماه یازدهم است. به جز این محصولات، در لیست کالا‌هایی که با افت تولید روبه‌رو شدند، کالا‌هایی نظیر دوده، الیاف اکریلیک، فولاد خام، محصولات فولادی، کاتد مس، کنسانتره زغال‌سنگ، شیشه جام، ظروف شیشه ای، ظروف شیشه ای، یخچال و فریزر، فیبر، کاغذ، روغن‌موتور، کاشی و سرامیک، الیاف پلی‌استر و نخ فیلامنت پلی‌استر نیز وجود دارند که همگی در بهمن نسبت به دی‌ماه ۱۴۰۰ با افت تولید روبه‌رو شده اند. در مجموع ۲۳کالا از مجموع ۴۰کالای منتخب صنعتی در بهمن ۱۴۰۰ نسبت به دی‌ماه امسال با کاهش تولید روبه‌رو شده اند. از آن سو به جز روغن‌نباتی، کشور در بهمن ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل از آن شاهد رشد تولید در کالا‌هایی نظیر سموم دفع آفات نباتی، انواع محصولات پتروشیمی، شمش آلومینیوم، سیمان، ظروف چینی، چرم، نخ سیستم پنبه ای، الکتروموتور، کفش و پاپوش، تلویزیون، کارتن، کولر آبی، لاستیک خودرو و ماشین لباسشویی بوده است. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد که ۱۵کالا از ۴۰کالای منتخب صنعتی، معدنی و پتروشیمی در یازدهمین ماه امسال نسبت به دی۱۴۰۰ رشد تولید را تجربه کرده اند. به جز این۳۸ کالا، دو محصول آلومینا و چینی بهداشتی در زمره تولیداتی هستند که در بهمن‌ماه نسبت به دی۱۴۰۰ تولید خود را بدون تغییر ادامه داده اند.

صنعت در یک‌قدمی رکود

هرچه شرایط در بهمن ماه برای صنایع سخت شده، در مجموع دوره ۱۱ماهه شرایط به‌نسبت باثبات‌تر بوده است. در واقع تحت‌تاثیر رشد قابل‌توجه تولید در ماه‌های نخستین سال، اثر افت تولید زمستانی در اغلب صنایع کمرنگ شده و آمار کلی تولید کالا‌های منتخب صنعتی در جایی بین رونق و رکود باقی مانده است. شواهد گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که از ۴۰کالای منتخب در سه بخش صنعت، پتروشیمی و صنایع معدنی ۲۱ کالا موفق به ثبت رشد تولید شده اند. ۱۹ کالای صنعتی نیز با کاهش تولید روبه‌رو شده اند.

در بین محصولات مهم، کاهش تولید خودروی سواری به میزان ۱/ ۲درصد گویای عدم‌تحقق برنامه‌های سیاستگذار برای افزایش تیراژ در صنعت خودروسازی در سال ۱۴۰۰ است. کل تولید خودروی سواری تا پایان بهمن ۱۴۰۰ به حدود ۸۱۱هزار دستگاه محدود می‌شود. افت بیش از ۱۱۰‌هزار تنی تولید محصولات شوینده در کشور نیز از دیگر نکات جالب آمار‌های ۱۱ماهه کالا‌های منتخب صنعتی است. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد که کل تولید پودر شوینده تا انتهای بهمن ۱۴۰۰ معادل ۴۷۳هزار و ۶۰۰ تن بوده که از افت ۲/ ۱۸درصدی تولید در این بخش نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر می‌دهد. رشد تولید محصولات پتروشیمی به ورای ۵۶میلیون و ۷۴۰‌هزار تن از دیگر نکات مهم گزارش ۱۱ماهه کالا‌های منتخب صنعتی است. وزارت صمت رشد بخش پتروشیمی تا اینجای سال را ۹/ ۱درصد اعلام کرده است. صنعت لوازم خانگی نیز با چهار قلم محصول و رشد ۵/ ۹درصدی یکی از صنایعی است که موفق شده است سطح مناسب تولید را حفظ کند و سال را با خیال آسوده و تولید بیش از ۵/ ۴میلیون دستگاه محصول تا پایان بهمن ۱۴۰۰ به پایان برساند. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد که کشور در این مدت از چهار محصول کولر آبی، یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی و تلویزیون به ترتیب معادل یک‌میلیون و ۵۴‌هزار دستگاه، ۲میلیون و ۴۴هزار دستگاه، یک‌میلیون و ۳۲۶‌هزار دستگاه، و یک‌میلیون و۱۶۲هزار دستگاه تولید کرده است. صنعت فولاد و محصولات فولادی هم به‌رغم رشد منفی، کماکان سطح بالایی از تولید را داشتند. کشور در ۱۱ماه منتهی به بهمن۱۴۰۰ رقمی حدود ۲۵میلیون و ۵۲۴‌هزار و ۵۰۰تن فولاد تولید کرده است. در عین حال در همین مدت معادل ۲۳میلیون و ۱۶۹‌هزار و ۸۰۰تن محصولات فولادی در کشور تولید شده است. افت تولید ۶/ ۲ و ۴/ ۴درصدی کشور در این دو بخش از نشانه‌های بارز رکودی شدن فضای صنعت در پایان سال ۱۴۰۰ است. با وجود افت تولید در ارقامی نظیر آلومینا، کنسانتره زغال‌سنگ، چینی بهداشتی و ظروف شیشه ای، این کاهش تولید سیمان است که اهمیتی جدی دارد و لزوم پرسش از چرایی این وضعیت را برای سیاستگذار جدی می‌سازد.

در ۱۱ماه منتهی به بهمن ۱۴۰۰ میزان تولید سیمان در کشور از ۵۷میلیون و ۴۰۰‌هزار تن فراتر رفته؛ گرچه کشور در این فقره نسبت به مدت مشابه سال قبل شاهد افتی نزدیک به ۶میلیون تن است. رشد تولید کاتد مس و شمش آلومینیوم به میزان ۸/ ۲ و ۸/ ۲۵درصد در این مدت نیز موجب شده است تا این دو کالای مهم درمجموع به میزان ۲۷۰‌هزار و ۸۰۰تن و ۵۲۰هزار تن در کشور تولید شوند.

منبع: دنیای اقتصاد