رهایی کشور از اقتصاد نفتی با شناسایی ذخایر معدنی استراتژیک/ ایران آلبوم مواد معدنی دنیاست

به گزارش می‌متالز، ایران یکی از کشور‌های مهم دارنده ذخایر معدنی است؛ ذخایری که در آن عناصر نادر خاکی و فلزات استراتژیک یافت می‌شود؛ عناصری که می‎توانند کشور را از اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت رها بخشند. شرط تحقق این مهم ایجاد زیرساخت‌های لازم برای معدنکاری، استفاده از فناوری‌ها و تکنولوژی‌های نوین برای اکتشافات معادن و همچنین بکارگیری از نیرو‌های متخصص این حوزه یعنی زمین شناسان اقتصادی برای شناسایی و تعیین زایش مواد معدنی است.

علیرضا زراسوندی، دکترای زمین شناسی اقتصادی و استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز، که بیش از ۲۲ سال در زمینه تخصصی ذخایر مس ایران و ذخایر سنگ معدن آلومینیوم فعالیت دارد در این خصوص به آنا می‌گوید: کار اصلی زمین شناسی اقتصادی، شناسایی و تعیین زایش مواد معدنی است یعنی مواد معدنی پوسته زمین را شناسایی و دسته بندی می‌کند. پس از آن، نوع زایش ماده معدنی را برای مهندسان معدن، استخراج و اکتشاف تعیین می‌کند. همچنین میزان ارزش اقتصادی و سرمایه گذاری مواد معدنی توسط زمین شناسان اقتصادی تخمین و ارزیابی می‌شود؛ به عبارت دیگر کار مهم زمین شناسی اقتصادی، شناسایی، تعیین زایش، تخمین و ارزیابی مواد معدنی است.

وی به چالش و موانع پیش روی پژوهشگران این حوزه اشاره کرد و در این خصوص می‌افزاید: طی چند سال اخیر بودجه‌های دولت بر مبنای عدم اتکا به اقتصاد نفتی بسته می‌شود. برنامه‌های توسعه‌ای که دولت به مجلس برای مصوب شدنش ارایه می‌دهد، همگی مبتنی بر کاهش وابستگی‎های کشور به نفت هستند.

ایران آلبوم مواد معدنی دنیاست

زراسوندی می‌گوید: ایران اکنون از نظر زمین شناسی در دنیا یک آلبوم مواد معدنی است؛ حدود ۹۵ درصد مواد معدنی شناخته شده کره زمین در کشور ما وجود دارد، اما متاسفانه پرداختن به اکتشاف، استخراج و سودهی و وابستگی ما به نفت باعث شده که عملا یک مقدار از مواد معدنی غافل شویم.

امروزه اهمیت ماده معدنی بر هیچ کس پوشیده نیست. امروزه تمام اقتصاد کشور‌های بزرگ دنیا به خصوص کشور‌های امریکای لاتین، مرکزی و امریکای جنوبی و همچنین کشور‌های آفریقایی از بخش معدن تامین می‌شود. من به جرات اظهار می‌کنم که اگر دولت روی بخش معدن تمرکز بیشتری داشته باشد شاید ما بتوانیم عملا شعار وابسته نبودن به نفت را سر دهیم و بتوانیم نفت؛ این کالای استراتژییک را برای آیندگان حفظ و نگهداری کنیم.

هرچند اکنون منابع معدنی بسیار غنی در کشور داریم، اما در گذشته با کمبود نیروی متخصص مواجه بودیم. چه بسا معادن بزرگ، مواد اولیه و اکتشافات قدیمی ما را شرکت‌های اروپایی و آمریکایی انجام می‌دادند، اما خوشبختانه امروزه در همه دانشگاه‌های کشور از مقطع کارشناسی ارشد تا دکترا، رشته زمین شناسی اقتصادی ایجاد شده است. اکنون رشته زمین شناسی اقتصادی مایه مباهات علم زمین شناسی ایران است.

علم زمین شناسی چندین گرایش مختلف دارد که مهمترین آن‌ها به بحث معدن و بخش معادن معدنی می‌پردازد که بخش زمین شناسی اقتصادی نام دارد. جای بسی خوشحالی است که اکنون محققان بسیار کار کشته‌ای در این علم در کشور داریم. من به جرات می‌توانم بگویم اکنون بهترین زمین شناس‌های اقتصادی در آسیا و منطقه را داریم. اکنون بسیاری از کارشناسان خبره این حوزه به شرکت‌های خارجی مشاوره می‌دهند، اما متاسفانه در داخل موازی کاری‌های زیادی انجام می‌شود. این مساله باعث شده تا اکنون مهندسان و متخصصان رشته‌های استخراج، اکتشاف معادن و فسیل شناسان، زمین شناسان نفت نیز کار زمین شناسی اقتصادی را انجام دهند و به بخش معدن ورود پیدا کنند. در حالی که بخش معدن را باید به متخصصان این رشته سپرد. متاسفانه اکنون اکثر معدن کاران بخش خصوصی ایران زمین شناس و ناظر فنی زمین شناسی نیستند. متخصصان و ناظرین فنی معادن ما باید زمین شناسان اقتصادی باشند.

قوانین سرگردان کننده بخش معدن باید تصحیح شود

استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز معتقد است: اکنون سازمان نظام مهندسی معدن قانونی تصویب کرده مبنی بر اینکه ناظرین فنی و مهندسین ناظر معادن ایران باید مهندس فرآوری معدن باشند. این مساله اصلا ربطی به این موضوع ندارد. مهندس اکتشاف معدن، زمین شناس معدن که رشته‌اش فرآوری ماده معدنی است، چگونه می‌تواند به بخش خصوصی یا سرمایه گذار کمک کند که آن‌ها بتوانند اکتشاف ماده معدنی انجام دهند.

متاسفانه در حال حاضر قانون‌های سرگردان کننده‌ای در بخش معدن کشور وجود دارد که این قوانین باید تصحیح شوند. همچنین ما اکنون در بحث ابزار و امکانات نیز با مشکلات زیادی مواجه هستیم. هرچند ما اکنون دارای متخصص خبره و به نامی داریم و دانشگاه‌های ما کار‌های بزرگی در این زمینه انجام داده‌اند، اما به دلیل شرایط خاص تحریم‌ها و مسائل اقتصادی اکنون رشته زمین شناسی اقتصادی یک رشته هزینه‌بر است و برای انجام آزمایش‌ها نیاز به خارج از کشور داریم. اکنون بسیاری از پایان نامه‌ها، پروژه‌ها و طرح‌ها به خصوص با گران شدن خدمات آزمایشگاهی و مسایل اقتصادی برای انجام آزمایش‌ها با مشکل مواجه هستند.

دولت برای رفع این مشکل باید در وهله نخست قوانین بازدارنده بخش معدن را تصحیح کند. در مرحله بعد باید ورود بخش خصوصی به معادن کشور را تسهیل پیدا کند. همچنین برای اکتشافات ذخایر معدنی باید از نیرو‌های متخصص زمین شناسی استفاده شود یعنی به عبارت دیگر شناسایی و اکتشافات معادن کشور باید تحت نظارت زمین شناسان اقتصادی باشد. از سوی دیگر برای فرآوری بهتر مواد معدنی باید تکنولوژی‌های جدید به کشور ورود پیدا کند. خوشبختانه طی چند سال اخیر اقدامات موثر و خوبی پیرامون این مساله در کشور انجام شده است. مثلا یک سری عناصر بحرانی و ارزشمندی به نام عناصر خاکی (REE) در ایران وجود دارند که اکنون به صورت آزمایشی یک سری اقدامات برای شناسایی و اکتشافات این عناصر انجام شده است.

منبع: خبرگزاری آنا