سه چالش کلیدی صنعت سیمان/ مشکلات صادرات، رکود بازار داخلی در کنار قطعی برق سه‌مشکل اصلی صنعت سیمان است

به گزارش می‌متالز، نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ میزان تولید سیمان ۳/ ۶۸میلیون تن بوده که ۶/ ۶۳ میلیون تن آن به مصرف داخلی رسیده است. همچنین در سال ۱۴۰۰ میزان تولید این ماده زیر‌بنای توسعه ۷/ ۶۲ میلیون تن بوده که ۳/ ۵۸ میلیون تن آن در داخل به فروش رسیده است؛ بنابراین به‌طور میانگین طی دو سال مذکور میانگین مصرف داخلی حدود ۶۱ میلیون تن و میزان صادرات به‌طور میانگین ۵/ ۴ میلیون تن بود. البته در این میان سالانه حدود ۹ میلیون تن کلینکر عمدتا به مقصد کشور‌های عراق و افغانستان نیز صادر شده است.

صادرات سیمان با ارقام عجیب

میزان تولید در حالی است که ظرفیت اسمی صنعت خاکستری حدود ۹۰ میلیون تن است و ایران در رتبه هفتم تولید در جهان قرار دارد و بر اساس برنامه راهبردی توسعه صنعت سیمان، چشم انداز کسب جایگاه سوم جهان با تولید سالانه ۱۲۰ میلیون تن و صادرات ۳۲ میلیون تنی این محصول به کشور‌های منطقه در سال ۱۴۰۴ هدف گذاری شده است، اما علاوه بر اینکه با این ارقام فاصله وزنی بسیار زیادی داریم، از نظر قیمتی هم صادرات ما به دلیل ارزان‌فروشی بی‌رویه چشمگیر نیست و برخی معتقد هستند حتی ارزآوری آن به اندازه هزینه انرژی مصرف شده نیست. در واقع با وجود اینکه به‌طور متوسط برای تولید هر تن سیمان معادل ۳۰ دلار انرژی مصرف می‌شود (۱۰۰ متر مکعب گاز طبیعی و حدود ۱۲۰ کیلووات ساعت برق) که در بازار صادراتی به نرخ کمتر از ۲۵ دلار به فروش می‌رسد قیمت جهانی سیمان از مرز ۸۰ دلار عبور کرده است. در این شرایط قطعا بلااستفاده بودن بخشی از ظرفیت‌ها به دلیل نبود تقاضا در بازار داخلی و همچنین نبود زیر‌ساخت‌های لازم برای صادرات، حاشیه سود این صنعت را به‌شدت کاهش داده است. از طرفی در کنار این مساله باید به چالش تامین انرژی مورد نیاز برای تولید در فصل تابستان و زمستان اشاره کرد که علاوه بر تحمیل هزینه‌های سربار، تبدیل به یک دغدغه همیشگی شده است.

اختصاص ۱۲ مگاوات برای سه کارخانه سیمان

رئیس هیات‌مدیره «سیمان زابل» درباره وضعیت برق گفت: با توجه به اینکه در ابتدا اعلام کرده بودند در مجموع به سه واحد سیمانی زابل، خواف و تیس چابهار۱۲ مگاوات برق در تابستان اختصاص داده می‌شود، بنابراین با علم به اینکه نمی‌توانیم با این میزان برق، تولیدمان را ادامه دهیم، تصمیم گرفتیم این میزان برق را با همکاری و برنامه‌ریزی مدیریت کنیم؛ بنابراین قرار است از اردیبهشت سراغ تعمیرات و اورهال خطوط برویم. این در حالی است که دیماند شرکت زابل به تنهایی ۱۹ مگاوات است.

محمد‌رضا احسان فر با اشاره به این مطلب افزود: در حال حاضر با ۷ مگاوات مشغول استفاده از آسیاب سیمان هستیم، اما با توجه به اینکه تصمیم به تامین برق صنعت سیمان گرفته شد، منتظریم ببینیم که در عمل چه اتفاقی در این بخش می‌افتد تا بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم.

منع صادرات سیمان غیرقانونی است

وی با اشاره به اینکه تعطیل کردن کارخانه زیان بالایی را به شرکت‌ها تحمیل می‌کند، ادامه داد: عده‌ای قصد داشتند در چند هفته اخیر جلوی صادرات را بگیرند، اما خوشبختانه این موضوع لغو شد. امروز منع صادراتی وجود ندارد و البته عنوان کرده‌اند در صورتی که میزان تقاضا افزایش یابد، ممکن است این ممنوعیت اعمال شود. البته به‌طور کلی ممنوعیت صادرات سیمان غیرقانونی است.

رئیس هیات‌مدیره سیمان زابل درباره دوره‌های رونق و رکود صنعت سیمان اظهار کرد: به‌طور معمول زمان رکود صنعت سیمان در زمستان، ماه رمضان و البته ایام عید است. در زمستان مشکل تامین گاز را شاهدیم، اما به هر حال در این فصل با کاهش تقاضا مواجهیم، اما پیک مصرف سیمان از اردیبهشت تا آبان ادامه دارد که متاسفانه در سه ماه تابستان شاهد قطع برق هستیم.

چرا صنعت در تولید برق سرمایه‌گذاری نمی‌کند؟!

وی در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه امکان سرمایه‌گذاری برای تولید برق توسط شرکت‌های سیمانی برای جلوگیری از قطعی برق در تابستان وجود دارد، گفت: در گذشته سیاست‌های غلط باعث شد سرمایه‌گذارانی که در زمینه تولید برق برای واحد‌های صنعتی اقدام کرده‌اند، عقب‌نشینی کنند. به این صورت که مسوولان وزارت نیرو اعلام کردند برق تولید شده حتی در زمان ایجاد محدودیت‌ها باید در اختیار شبکه عمومی قرار بگیرد. از طرفی واحد‌هایی که این نیروگاه‌ها را با دریافت تسهیلات ارزی از صندوق توسعه ملی راه‌اندازی کرده بودند، باید با نرخ روز دلار اقدام به بازپرداخت می‌کردند و به دلیل ارزان بودن برق منابع مالی لازم برای پرداخت این تسهیلات فراهم نمی‌شد؛ بنابراین شاهد عقبگرد واحد‌های صنعتی بودیم که به این مسیر ورود کرده بودند.

خوشبختانه در چند ماه اخیر تغییراتی ایجاد شده و امیدواریم دولت مشوق‌های لازم را ایجاد کند. اعتقاد دارم دولت می‌تواند برق را از واحد‌های صنعتی بخرد، اما در زمان قطعی برق اجازه دهد این واحد‌ها از برق تولیدی خودشان استفاده کنند. این کار قطعا منافع ملی را تامین می‌کند. بر این اساس نگاه ما این است که تا پایان سال بتوانیم ۱۰ مگاوات را وارد مدار کنیم.

مصرف بهینه انرژی توسط سیمانی‌ها

اخیرا آماری در زمینه میزان مصرف انرژی صنعت سیمان منتشر شد که حکایت از مصرف دو برابری کارخانه‌های سیمان کشور نسبت به استاندارد‌های جهانی داشت. احسان‌فر در پاسخ به این سوال گفت: به عنوان یک تولید‌کننده سیمان قبول ندارم که صنعت سیمان بالاتر از استاندارد‌ها انرژی مصرف می‌کند؛ تعداد معدودی از کارخانه‌ها قدیمی هستند و مصرف انرژی بالایی دارند، اما اغلب کارخانه‌ها که دهه ۸۰ با تکنولوژی روز احداث شده‌اند، به هیچ عنوان در این زمینه مشکلی ندارند. به‌طور نمونه شرکت سیمان زابل در قالب قراردادی با یک شرکت مرتبط با یونسکو موضوع مصرف انرژی این شرکت را بررسی و در پایان عنوان کردند هیچ گونه راهکاری برای کاهش مصرف نمی‌توانیم به شما ارائه کنیم چرا که تمامی تمهیدات بهینه‌سازی را در کارخانه لحاظ کرده‌اید. البته کارخانه‌های قدیمی هم نیازمند بهینه‌سازی و استفاده از تکنولوژی جدید هستند، اما واقعیت این است که با توجه به قیمت‌های کنونی سیمان این کارخانه‌ها توانایی بازیابی نخواهند داشت و قطعا چنانچه اقتصاد ما وارد دوره رونق شود، در زمینه تولید سیمان دچار مشکل خواهیم شد. معتقدم ریشه مساله این است که هزینه‌های استهلاک کارخانه‌ها در حساب‌های مالی به صورت واقعی دیده نمی‌شود و اغلب این محاسبات بر اساس قیمت دهه ۸۰ کارخانه تعیین می‌شود در حالی که با توجه به افزایش نرخ دلار در برابر ریال ارزش کارخانه‌ها قابل قیاس با دهه ۸۰ نیست و طبیعی است که هزینه‌های استهلاک هم به همان میزان رشد داشته است. وی خاطرنشان کرد: اعلام نادرست هزینه‌های استهلاک در صورت‌های مالی و در نتیجه اعلام سوددهی شرکت‌های سیمانی باعث شده تا به سهامداران سود پرداخت شود و اگر زمانی قرار بر نوسازی و بهسازی خطوط تولید باشد، قطعا شرکت‌ها راهی جز تامین مالی از طریق سیستم بانکی یا سهامداران نخواهند داشت. در واقع سهامداران همان سودی را که دریافت کرده‌اند باید مجددا به کارخانه برگردانند.

احسان‌فر با اشاره به قیمت سیمان در کشور‌های همسایه افزود: در کشور‌های اطراف با توجه به افزایش قیمت زغال سنگ، سوخت و نیروی انسانی قیمت سیمان به ۸۰ دلار رسیده در حالی که در ایران قیمت‌های داخلی و صادراتی به‌طور میانگین حدود ۲۵ دلار است.

منبع: دنیای اقتصاد