کشف مواد معدنی بسیار کمیاب در سطح مریخ

‌می‌متالز - محققان اعلام کردند که احتمالا تکه‌ای از ماده معدنی بسیار کمیاب تری دیمیت (tridymite) که به طور غیرمنتظره‌ای در پایین دهانه گیل در مریخ یافت شد، در اثر فوران آتشفشانی بیش از سه میلیارد سال پیش ایجاد شده است.

به گزارش می‌متالز، مریخ نورد کنجکاوی ناسا در سال ۲۰۱۶ موفق به کشف ماده معدنی بسیار کمیابی به نام تری دیمیت شد که نوعی کوارتز با دمای بالا و فشار پایین محسوب می‌شود. محققان معتقدند این ماده معدنی معمولاً با فعالیت‌های آتشفشانی در اعماق زمین مرتبط است و به همین دلیل این ماده بسیار کمیاب محسوب می‌شود.
این تحقیق که به صورت آنلاین در مجله تخصصی Earth and Planetary Science Letters منتشر شد، با مطالعه قبلی در سال ۲۰۱۶ موافق بود که نشان می‌داد سناریوی آتشفشانی سیلیسی احتمالاً مسوول ایجاد تری دیمیت در مریخ بوده است.
در این مطالعه جدید از مدل‌های ترمودینامیکی استفاده شد که توضیح می‌دهد چگونه تری دیمیت یک محصول ناشی از تکامل همان فرآیند‌های ماگمایی است که سنگ‌های دیگر را در دهانه گیل تولید می‌کند.

کریستن سیباخ، یکی از نویسندگان این مطالعه و متخصص ماموریت در تیم کنجکاوی ناسا و استادیار دانشگاه رایس، در رابطه با یافته فوق گفت: شواهد فراوانی از فوران‌های آتشفشانی بازالتی در مریخ وجود دارد، اما این نمونه ماحصل یک شیمی تکامل یافته‌تر است. این یافته‌های جدید نشان می‌دهد که مریخ ممکن است تاریخ آتشفشانی پیچیده‌تر و جذاب تری نسبت به آنچه پیش از این تصور می‌کردیم داشته باشد.

دهانه گیل یعنی جایی که نمونه فوق از آن برداشته شد، به عنوان محل فرود مریخ نورد انتخاب شده بود، زیرا این احتمال وجود داشت که حاوی آب مایع باشد. به گفته ستاره شناسان، تریدیمیت در یک نمونه سنگ بزرگتر که از گل سنگ تشکیل شده در دریاچه که حاوی فلدسپات، کریستوبالیت و سیلیس اوپالین نیز بود، کشف شد.

کریستین سیباخ در این رابطه گفت: کشف تری دیمیت در گل سنگی در دهانه گیل یکی از شگفت انگیزترین مشاهداتی است که مریخ نورد کنجکاوی طی ۱۰ سال کاوش خود مریخ انجام داده است.

تریدیمیت معمولاً با سیستم‌های آتشفشانی شکل دهنده، انفجاری و تکامل یافته کوارتز روی زمین مرتبط است، اما ما آن را در کف دریاچه‌ای باستانی در مریخ یافتیم، جایی که بیشتر آتشفشان‌ها بسیار قدیمی هستند.

سیباخ و همکارانش داده‌های سنگ مریخ را با هر یافته‌ای از تری دیمیت روی زمین مقایسه کردند و در ادامه شواهد رسوبی دریاچه در دهانه گیل را برای ایجاد سناریویی برای چگونگی شکل گیری این ماده معدنی بررسی کردند.

محققان در این رابطه می‌گویند: ماگمای مریخ برای مدت طولانی‌تر از حد معمول در محفظه‌ای در زیر آتشفشان می‌نشیند و تا زمانی که سیلیکون اضافی در دسترس باشد، تحت فرآیند خنک سازی جزئی به نام کریستالیزاسیون کسری قرار می‌گیرد. سپس این آتشفشان مریخی در یک فوران عظیم، خاکستر حاوی سیلیکون اضافی را به شکل تری دیمیت به دریاچه دهانه گیل و رودخانه‌های اطراف پرتاب کرد.

منبع: سینا پرس