راز‌های کم‏‏‌آبی مزمن

به گزارش می‌متالز، تازه‌ترین گزارش رسمی بارندگی‌های کشور در سال آبی جاری گویای شکاف آبی ملموس نسبت به دوره بلندمدت و حتی سال آبی گذشته در کشور است. در گزارشی که سازمان هواشناسی ارائه کرده، تراز آبی ۳۱استان کشور تا ۲۸مرداد ۱۴۰۱ اعلام شده است. آمار‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران، حجم آب ورودی به سد‌ها و نیز حجم خروجی آب و نسبت تغییرات آن را به‌خوبی نشان می‌دهد.

براساس این گزارش، حجم آب ورودی به سد‌های کشور از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۱۴۰۰) تا ۲۰ مردادماه با رشد ۵درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو شده است. سال آبی جاری (مهرماه ۱۴۰۰ تا آخر شهریور ۱۴۰۱) گرچه از نظر میزان بارش‌ها یکی از خشکسال‌ترین سال‌های آبی به شمار می‌رود؛ اما بروز پدیده مونسون طی هفته‌های اخیر سبب افزایش اندک میزان ورودی آب به سد‌های کشور و بهبود بیلان روان‌آب شد.

جدیدترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران هم بیانگر آن است که میزان ورودی آب به سد‌های کشور در سال آبی جاری با رشد ۵درصدی همراه شده است؛ به این ترتیب که در حالی از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر۱۴۰۰) تا ۲۰مردادماه میزان ورودی آب به سد‌های کشور ۲۹میلیارد و ۷۰میلیون مترمکعب شده است که این رقم در سال آبی سال گذشته (ابتدای مهر۱۳۹۹ تا آخر شهریور۱۴۰۰) ۲۸میلیارد و ۲۰میلیون مترمکعب بوده که رشد ۵درصدی را نشان می‌دهد.

میزان حجم خروجی آب از سد‌های کشور در سال آبی سال گذشته (ابتدای مهر ۱۳۹۹ تا آخر شهریور ۱۴۰۰) ۳۳میلیارد و ۱۹میلیون مترمکعب بود که این امر یکی از دلایل بروز خاموشی‌های گسترده برقی در تابستان سال گذشته بود؛ اما امسال با اقدامات به موقع دولت سیزدهم میزان خروجی آب از سد‌ها کاهش یافت. بر این اساس از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۰) تا ۲۰مرداد ۱۴۰۱ تنها ۲۶میلیارد و ۸۷میلیون مترمکعب آب از سد‌های خارج شد تا علاوه بر تامین آب موردنیاز بخش‌های مختلف آب برای تامین برق هم در سد‌ها موجود باشد. درعین حال حجم آب موجود در سد‌های کشور در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته با کاهش ۲درصدی روبه‌رو شده است. حجم آب موجود در سد‌های کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۲۰مردادماه در حالی به رقم ۲۱میلیارد و ۹۸میلیون مترمکعب رسیده که این رقم در سال آبی سال گذشته (ابتدای مهر ۱۳۹۹ تا آخر شهریور ۱۴۰۰) ۲۲میلیارد و ۳۲میلیون مترمکعب بوده است که کاهش ۲درصدی را نشان می‌دهد.

درصد پرشدگی سد‌های کشور در سال آبی جاری تا ۲۰مردادماه ۴۵‌درصد گزارش شده است. اما آمار پراکندگی کاهش بارندگی در کشور بنا بر آخرین گزارش در همه استان‌های کشور یکسان نبوده است. طبق گزارش اختلاف بارندگی در سطح کشور در نسبت بلندمدت که تا تاریخ ۲۸مرداد را نشان می‌دهد، بسیاری از استان‌ها در شرایطی بسیار وخیم قرار دارند؛ برای نمونه استانی مانند ایلام در مقایسه با بلندمدت، با ۶/ ۲۴۸میلی‌متر کاهش در صدر جدول قرار دارد. اوضاع همدان مناسب نیست و کاهش ۹/ ۱۲۹میلی‌متری دارد و این مساله کمابیش و با شدت مختلف جز هرمزگان برای همه استان‌های کشور صادق است. کاهش خروجی سد‌ها که از نظر دولت اقدامی به‌موقع تفسیر شده، با توجه به آمار مذکور و در حالی که بیشتر از یک‌ماه تا پایان سال آبی باقی است، این شائبه را تقویت می‌کند که این اقدام شاید تدبیری برای مهار خشکسالی در ماه‌های آتی سال ۱۴۰۱ باشد.

اما آیا این تدبیر برای اتفاقات ناگوار آینده می‌تواند کشور را واکسینه کند؟ برخی ناظران حدس می‌زنند که این اقدام دولت به دلیل ترس از ادامه وضعیت ناگوار ذخایر آبی کشور است که به همراه ناتوانی در مدیریت منابع است و ممکن است ناتوانی در تامین آب موردنیاز در بخش‌های مختلف کشور در این زمینه با مشکلاتی بیش از این هم روبه رو شود و معضلی که مربوط به تابستان تلقی می‌شد، به زمستان هم کشیده شود. حدسی که باید امیدوار بود نادرست باشد. البته راه گریز از تنش آبی متفاوت از کاهش آب مصرفی شهر‌ها و روستاهاست و به انجام اصلاحات کامل در بخش کشاورزی نیاز دارد.

منبع: دنیای اقتصاد