بورس در مرز شکنندگی

به گزارش می‌متالز، گرچه به گفته تحلیلگران اقتصادی، اکثر بازیگران بازار‌های جهانی بر اساس گفته‌های رئیس فدرال‌رزرو ایالات‌متحده مبنی‌بر تداوم افزایش نرخ بهره در ماه‌های آتی تغییرات جدی را در ترکیب معاملاتی خود اعمال خواهند کرد، اما در این میان نمی‌توان به‌راحتی از دگرگونی شرایط بازار‌های جهانی درهمین راستا چشم‌پوشی کرد. ترکش سیاست‌های تهاجمی فدرال‌رزرو و افزایش نرخ بهره، بازار‌های داخلی به‌ویژه بورس تهران را نیز بی‌نصیب نگذاشته و این در حالی است که بازار سهام در ماه‌های اخیر تحت‌تاثیر متغیر‌های اثرگذار بیرونی از جمله وضعیت نامشخص در احیای برجام روند مایوس‌کننده‌ای را در پیش گرفته است.

معاملات بازار سهام به‌دنبال رخداد‌های مذکور نخستین روز هفته را منفی آغاز کرد تا ابهامات این بازار پابرجا باشد. دو عامل افزایش نرخ بهره و پیچیده‌شدن مسیر مذاکرات هسته‌ای کشور جدا از اینکه می‌تواند به دلیل امکان تقویت دلار، خروج از بازارسهام و برخی دیگر از بازار‌های سرمایه‌گذاری به سمت دلار را رقم بزند، بر نگرانی‌های سهامداران مبنی‌بر تداوم روند ناخوشایند فعلی افزوده است.

برخی کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که اعمال سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو از یک‌سو و از سویی دیگر انتظار برای به سرانجام رسیدن رفت و آمد‌های برجامی به ناکامی‌های بورس تهران دامن خواهد زد. بازارسهام که از میانه فصل بهار در مدار نوسانی قرار گرفته است به سبب شرایط نامشخص در بخش سیاست خارجی و مباحث اقتصاد کلان، معامله‌گران این بازار را به لاک‌دفاعی فرو برده است. طی این مدت گروهی از متقاضیان سهام به‌دنبال انتشار برخی سیگنال‌های مثبت مذاکراتی از اواخر مرداد اقبال بیشتری به سمت صنایع برجامی (شرکت‌های ریالی) نشان دادند، با این‌حال اغلب سرمایه‌گذاران به دلیل پابرجا بودن ابهامات چندوجهی از شرایط داخلی و خارجی کشور در گروه تماشاچیان قرارگرفتند و دادوستد‌های خود را با تکیه بر استراتژی احتیاطی به پایان نتایج مذاکرات موکول کردند. حتی افزایش دامنه نوسان متقارن در بازار‌های اول بورس و فرابورس به مثبت و منفی ۷ درصد نیز (که از همان ابتدا اعتراض فعالان بازار مبنی‌بر افزایش تبعیض‌آمیز دامنه‌نوسان را به‌همراه داشت) نتوانست از مسیر کاهشی شاخص‌کل بازارسرمایه بکاهد.

روز گذشته نماگر بورس تهران با کاهش بیش از ۱۲‌هزار واحدی در سطح یک میلیون و ۴۲۶‌هزار واحدی قرار گرفت تا، اما و اگر‌های این بازار ادامه داشته باشد. شاخص هم وزن نیز در این روز نتوانست به سمت بالا خیز بردارد و در نهایت افت بیش از ۳هزار واحدی را به رخ بورس‌بازان کشید. بررسی اولین روز معاملاتی بازار نشان داد متقاضیان سهام رغبت چندانی به خرید صنایع دلاری و ریالی نداشتند. این وضعیت که ناشی از عوامل مذکور است، می‌تواند روند معاملات را در مسیر جدیدی قرار دهد. با توجه به اینکه پیش‌بینی‌ها از پیشروی رکود در اقتصاد‌های جهانی و تعمیق بیشتر آن در چین حکایت می‌کند، به‌نظر می‌رسد صنایع کامودیتی محور نیز نتوانند طرفداران خود را راضی نگه دارند و عملکرد چشمگیری داشته باشند.

عوامل موثر در ریزش شاخص

بسیاری از کارشناسان معتقدند نااطمینانی‌ها در این بازار رو به افزایش است. وضعیتی که می‌تواند ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری در بورس را به حداکثر برساند. با توجه به اینکه سیاستگذار اقتصادی نیز اصرار عجیبی بر نگاه تعزیراتی و اعمال‌فشار حداکثری در بخش قیمت‌گذاری برخی کالا‌ها دارد، عملکرد شرکت‌های وارداتی و صادراتی متاثر از این مسائل با ابهاماتی مواجه است. بر همین اساس فشار فروش از سوی معامله‌گران بورس تهران ادامه دارد. صاحب‌نظران بورسی افزایش شاخص‌های سهام و بازگشت به مدار تعادلی را سخت عنوان می‌کنند و معتقدند بازگشت قیمت‌ها به مدار صعودی مستلزم چند اتفاق مهم است تا بتواند ریزش‌های تالارشیشه‌ای را پایان دهد.

بررسی‌ها حکایت از آن دارد که همزمان با افزایش ریسک‌های سیستماتیک قیمت سهام از حرکت در روند صعودی باز‌می‌ایستد. همان‌طور که مشاهده کردیم به‌رغم انتظارات تورمی و خیز قیمت‌ها از ابتدای ۱۴۰۱ بازار سهام نتوانست خود را با شرایط تورمی کشور وفق دهد. بورس تهران در وضعیتی که با ریسک‌های متعدد نظیر ریسک‌های داخلی (قانونی)، خارجی و حتی رکود جهانی دست به گریبان است، چاره‌ای جز رکود ندارد. این بازار طی دو سال‌گذشته از خیز صعودی که برداشته بود باز‌مانده است، از این‌رو صرفا به دلیل روند افزایشی قیمت کالا‌های اساسی و چشم‌انداز تورمی نمی‌توان در انتظار پرواز شاخص‌های بورس بود. در همین راستا مهدی رضایتی با بیان این مطالب گفت: روز شنبه کاهش تقاضا دماسنج بازار سهام را به سطوح پایین‌تری سوق داد.

در این روز به‌نظر می‌رسد کاهش ناشی از افت قیمت کامودیتی‌ها در سطح جهانی و برخی گمانه‌زنی‌ها از توقف روند مثبت مذاکرات برجامی توانست بر جهت گیری شاخص‌کل اثرگذار باشد و کاهش نسبی قیمت‌ها در نماد‌های بزرگ یا به‌اصطلاح شاخص‌ساز افت شاخص را به‌دنبال داشت. بررسی رفتار معامله‌گران نشان می‌دهد خریداران و فروشندگان در بلاتکلیفی به‌سر می‌برند با این حال اولویت‌شان با فروش است، به‌همین‌دلیل و با استناد به این قضیه نمی‌توان امیدواری چندانی به سمت و سوی مساعد شاخص کل داشت. به گفته این کارشناس، وجود ریسک‌های گوناگون نمی‌گذارد جدال فروشندگان و خریداران به‌نفع خریداران تمام شود. ترس ناشی از نااطمینانی‌ها و عدم‌ثبات در این بازار سبب سلب‌اعتماد سرمایه‌گذاران از بازار سهام شده است. او با ابراز نگرانی نسبت به تداوم وضعیت کنونی گفت: این امر سبب شده تا احتمال از دست رفتن کانال ۴/ ۱ میلیون واحدی برای شاخص‌کل بیش از گذشته احساس شود.

در حال حاضر بازارسهام خالی از محرک قوی است که بتواند شاخص کل را تقویت کند. بر همین اساس ممکن است طی روز‌های آتی سرمایه گذاران بیشتری از بازار خارج شوند. مهدی رضایتی وضعیت نامشخص احیای برجام را از مهم‌ترین موانع شکل گیری تقاضا در بازار سهام عنوان کرد. او در همین زمینه افزود: به‌دنبال انتشار برخی اخبار مساعد از واکنش مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد پاسخ احتمالی واشنگتن به ملاحظات تهران روزنه‌های جدیدی نسبت به بهبود وضعیت بازار سرمایه و صعود نرخ‌ها در این بازار شکل گرفت، اما با سردشدن این اخبار مجددا توجه فعالان بازار به سمتی غیر از بورس جلب شده است؛ این در حالی است که گروه بیشماری از بورس‌بازان بنا را بر توافق در مذاکرات هسته‌ای گذاشته و پیشاپیش به استقبال خرید برخی سهام رفتند، اما این دلخوشی نیز دوام چندانی نیافت.

او با اشاره به وضعیت نامطلوب قیمت‌ها در بازار کامودیتی خاطرنشان کرد: بورس تهران به‌شدت تحت‌تاثیر نوسان کامودیتی‌ها قرار دارد. اخبار ناامیدکننده از آنسوی بازار‌های جهانی نیز این نکته را یادآوری می‌کند که شرایط بر وفق‌مراد فعالان بازار سهام نخواهد بود. این مهم در کنار بلاتکلیفی شرکت‌های ریالی به افت تقاضا می‌انجامد. در این میان برخی شرکت‌های کوچک ممکن است عملکرد مطلوب‌تری نسبت به سهام بزرگ از خود به نمایش بگذارند. برخی صنایع غذایی از جمله قند و شکر، تایرسازان، روانکارها، اوره‌سازان و صنایعی که ارتباط چندانی با کامودیتی‌ها ندارند امکان نزول کمتری دارند، اما در سایر شرکت‌ها وضعیت به‌گونه‌ای دیگر خواهد بود و احتمال ریزش قیمت‌ها و افت تقاضا وجود دارد.

خطر در کمین شاخص

این کارشناس ضمن بیان اینکه وضعیت بازار سهام معمولا با افت و خیز همراه بوده است، تاکید کرد: استمرار چنین شرایطی اثرات منفی در این بازار داشته که مهم‌ترین آن خروج سهامداران خرد و حقیقی از بازار است، با این‌حال آن دسته از سهامدارانی که تاکنون از بازار خارج نشده‌اند می‌توانند در بلندمدت به بازدهی موردنظر دست‌یابند. واقعیت این است که بازارسهام متاثر از تحولات داخلی و خارجی تغییر مسیر می‌دهد. بر همین اساس نمی‌توان انتظار زیادی از بازار داشت؛ این موضوع به منزله عدم‌بازگشت بورس به ریل تعادلی نیست. به مرور بازارسهام نیز می‌تواند به بازگشت قیمت‌ها امیدوار باشد.

در اینکه بازارسهام در محاصره ریسک‌های مختلف قرار دارد شکی وجود ندارد، اما فارغ از این مسائل اهالی این بازار شاهد رفتار‌های ضد‌ونقیض و بعضا تلاش گونه سیاستگذار در جهت کاهش بازدهی در بازار یادشده هستند؛ از مباحث حاشیه‌ساز مرتبط با لایحه بودجه درسال گذشته گرفته تا فعالیت در فضای تاریک و مبهم اقتصادی. اکثر کارشناسان نسبت به عوامل نامبرده و تبعات منفی آن بر اقتصاد و بازار‌های دارایی هشدار می‌دهند و معتقدند تداوم چنین شرایطی به خالی‌شدن سرمایه‌گذار‌ها از بازار‌های مختلف منجر می‌شود.

حال با توجه به این موارد باید دید در روز‌های آینده معامله‌گران چه طرفندی برای زیان کمتر و کسب بازدهی بیشتر از این بازار به‌کار خواهند بست. عملکرد شرکت‌های حقوقی نیز می‌تواند تا حدودی در زمان به تعادل رسیدن بازار مهم باشد، در غیر این‌صورت و بنابر اظهارات کارشناسان احتمال روز‌های نزولی و درهم شکستن مقاومت‌های بیشتر وجود دارد. از اواسط اردیبهشت‌ماه بازار با مشکل کمبود نقدینگی و عدم‌تقاضای اثرگذار دست و پنجه نرم می‌کند؛ همین امر روند خروج پول از تالار شیشه‌ای را سرعت بخشیده که در صورت ادامه‌دار شدن این رویه مشکلات بیشتری در انتظار بازار سرمایه خواهد بود. اگر حمایت‌های بیشتری از شاخص با شکست مواجه شود به‌نظر می‌رسد گزارش ۶‌ماهه عملکرد شرکت‌ها نیز نتواند جور این وضعیت را بکشد.

منبع: دنیای اقتصاد